Η πραγματική φορολόγηση των μερισμάτων

Όπως είναι γνωστό ο ΚΦΕ (Ν 4172/2013) εντάσσει το εισόδημα που προκύπτει από την λήψη μερίσματος, στην κατηγορία «κεφάλαιο» (άρθρο 36). Υπενθυμίζεται ότι με το προηγούμενο καθεστώς του Ν 2238/1994, τα μερίσματα ανήκαν στην πηγή εισοδήματος από «κινητές αξίες».

Μάλιστα δε ο «νεότερος» νομοθέτης του Ν 4172/2013, διευρύνοντας την έννοια, περιλαμβάνει στον όρο «μερίσματα» το εισόδημα που προέρχεται ασφαλώς από μετοχές, από ιδρυτικούς τίτλους αλλά και από λοιπά δικαιώματα συμμετοχής στα κέρδη της οντότητας. Ομοίως, στα μερίσματα συμπεριλαμβάνεται κάθε εισόδημα από διάφορα εταιρικά δικαιώματα, στα οποία ανήκουν τα μερίδια, οι μερίδες, τα προμερίσματα, τα μαθηματικά αποθεματικά που σχηματίζονται με τις διατάξεις του ΝΔ 400/1970 για ασφαλίσεις ζωής, οι συμμετοχές σε κέρδη προσωπικών εταιρειών, οι διανομές των κερδών από κάθε είδους νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα, καθώς και κάθε άλλο συναφές διανεμόμενο ποσό (από κέρδη).

Ακολούθως, στον όρο «μερίσματα» περιλαμβάνονται τα εισοδήματα που προέρχονται από αποθεματικά, τα οποία διανέμονται ή κεφαλαιοποιούνται σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή, ανεξαρτήτως του τρόπου διανομής τους. Σε κάθε περίπτωση, επειδή τα «μερίσματα» είναι ποσά που απομένουν κατά την διάθεση των κερδών μίας οντότητας, προς περαιτέρω διανομή, έχουν ήδη φορολογηθεί στο επίπεδο του νομικού προσώπου με τον ισχύοντα φορολογικό συντελεστή, ο οποίος σύμφωνα με το άρθρο 58 του ΚΦΕ είναι σήμερα 29%, ανεξαρτήτως του τηρούμενου λογιστικού συστήματος (απλογραφικά ή διπλογραφικά), για όλα τα νομικά πρόσωπα του άρθρου 45.

Αυτό σημαίνει ότι αν, για παράδειγμα, υπάρχει πρόθεση να διανεμηθεί ως μέρισμα ποσό 40.000 ευρώ, η φορολογητέα βάση (δηλαδή τα κέρδη που φορολογήθηκαν για να απομείνει το ποσό αυτό), με συντελεστή 29%, είναι:  40.000,00 / 0,71 = 56.338,03 ευρώ και ο φόρος που θα καταβληθεί από το νομικό πρόσωπο: 56.338,03 χ 29% = 16.338,03 ευρώ (στο πλαίσιο του συνολικού φόρου που θα καταβάλει για το σύνολο των φορολογητέων κερδών)[1].

Ωστόσο, υπάρχει και συνέχεια, διότι εάν η διανομή των μερισμάτων αφορά φυσικά πρόσωπα, δηλαδή ο δικαιούχος του μερίσματος είναι φυσικό πρόσωπο και όχι άλλη νομική οντότητα, υπόκειται περαιτέρω σε παρακράτηση φόρου, η οποία κατά το 2016 διενεργήθηκε από την οντότητα που καταβάλλει τα μερίσματα, με συντελεστή 10%, ενώ από 1/1/2017 ο συντελεστής ορίζεται σε 15% (για διανομές που θα εγκριθούν από αυτή την ημερομηνία και έπειτα). Στην προκειμένη περίπτωση, ο παρακρατούμενος αυτός φόρος εξαντλεί την φορολογική υποχρέωση μόνο για τα φυσικά πρόσωπα και για το συγκεκριμένο είδος εισοδήματος.

Η συνέχεια φορολόγησης…εξακολουθεί, διότι κατά την εκκαθάριση  του φόρου των εισοδημάτων του φυσικού προσώπου θα υπολογιστεί και η περιβόητη και χωρίς εξήγηση πλέον για την επιβολή της, ως προς τον αντικειμενικό της σκοπό, Ειδική Εισφορά Αλληλεγγύης (ΕΕΑ). Η «μετακόμιση» της διάταξης από τον εφαρμοστικό νόμο 3986/2011, στον ΚΦΕ (νέο άρθρο 43^Α), σηματοδοτεί την συνέχιση της πρόσθετης αυτής φορολογικής επιβάρυνσης των πολιτών, η οποία επιβάλλεται ως ανεξάρτητη φορολογία, σε κάθε μορφής εισόδημα με προοδευτική κλίμακα (αλλά με αφορολόγητο 12.000 ευρώ)[2]. Χαρακτηρίζεται δε «ανεξάρτητη» διότι για τον υπολογισμό της δεν λαμβάνεται υπόψη καμία δαπάνη, ούτε καν ο κύριος φόρος εισοδήματος που έχει ήδη προσδιοριστεί.

Υπό την έννοια αυτή, τα μερίσματα θα προστεθούν σε τυχόν άλλα εισοδήματα του υπόχρεου και θα αχθούν προς την…επόμενη φορολόγηση (ΕΕΑ).

Παράδειγμα:

Φορολογούμενος συνταξιούχος, δηλώνει ετήσιο εισόδημα από συντάξεις 11.000 ευρώ (παρακρατήθηκε φόρος 512,20 ευρώ. Δεν παρακρατήθηκε ΕΕΑ) και από εκμίσθωση γαιών 4.000 ευρώ. Από μετοχές ΑΕ μη εισηγμένης που κατέχει, έλαβε κατά το 2016, καθαρό ποσό μερισμάτων: 31.500 ευρώ. Η βεβαίωση μερισμάτων που χορηγήθηκε από την ΑΕ, αναφέρει δικαιούμενο ποσό: 35.000 ευρώ, μείον: φόρος μερισμάτων 10%: 3.500 ευρώ. Συνεπώς, ήδη έχει παρακρατηθεί από τον ΑΕ και έχει αποδοθεί φόρος 3.500 ευρώ, ενώ έχει εξαντληθεί η περαιτέρω φορολογική υποχρέωση (ως προς τον φόρο εισοδήματος).

Κατά την έκδοση της πράξης προσδιορισμού του φόρου (άρθρο 31 ΚΦΔ), ταυτοχρόνως με την υποβολή της φορολογικής δήλωσης, προκύπτουν τα παρακάτω:

1. Φόρος από μισθωτή εργασία και συντάξεις:

11.000,00 χ 22% = 2.420,00 ευρώ, μείον μειώσεις του άρθρου 16: 1.900,00 ευρώ, ίσον: 520,00 ευρώ (αναλογών φόρος). Παρακρατηθείς φόρος: 512,20 ευρώ που παραπέμπει σε αναλογούντα: 520,00 ευρώ. Συνεπώς, δεν προκύπτει περαιτέρω επιβάρυνση για το εισόδημα αυτής της πηγής (ως προς τον φόρο εισοδήματος).

2. Εισόδημα από εκμίσθωση γαιών (δεν ισχύει η μείωση 5% της παρ. 3 του άρθρου 39):

4.000,00 χ 15% = 600,00 ευρώ

Ο υπόχρεος επιπλέον θα κληθεί να καταβάλει  ως συμβεβαιούμενα ποσά, τα αναλογικά τέλη χαρτοσήμου 3,6% (με τον ΟΓΑ), ήτοι: 144,00 ευρώ.

3. Για τα μερίσματα, δεν καταβάλλεται άλλος φόρος (φυσικό πρόσωπο).

4. Υπολογισμός ΕΕΑ:

Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι το ποσό των 35.000 ευρώ (μικτό) από μερίσματα, υποχρεώνει τον φορολογούμενο σε καταβολή ΕΕΑ ποσού 2.010,00 ευρώ, διότι αν δεν υπήρχαν τα μερίσματα, το εισόδημα των 15.000 ευρώ (11.000 + 4.000), θα επιβαρυνόταν με ΕΕΑ: 66 ευρώ (3.000,00 χ 2,2%).

Τελικώς, για ποσό μερισμάτων 35.000 ευρώ (το οποίο υπενθυμίζουμε είναι ήδη φορολογημένο σε επίπεδο νομικού προσώπου), το φυσικό πρόσωπο καταβάλλει:

3.500,00 + 2.010,00 = 5.510,00 ευρώ, άρα (για το 2016) η φορολογική επιβάρυνση των μερισμάτων θα είναι:

5.510,00 / 35.000,00 = 15,74%

Άρα, έλαβε καθαρό ποσό: 29.490,00 ευρώ.

Ο ως άνω φορολογούμενος, κατέβαλε συνολικό φόρο και εισφορές:

512,20 + 600,00 + 144,00[3] + 3.500,00 + 2.076,00 = 6.832,20 ευρώ, ή 13,66%

Θα μου πείτε: «…και λίγα είναι. Έχει εισοδήματα, να πληρώσει φόρους».

Καμιά αντίρρηση.

Το ζήτημα είναι, ποια η ποιότητα των υπηρεσιών που μας προσφέρει το κράτος…

Νίκος Σγουρινάκης

n_sgourinakis@hotmail.com