Μάντσεστερ-Αθήνα, ένα εγχειρίδιο… δρόμος! Το νέο αιματοκύλισμα του ISIS στην αγγλική πόλη με τους 22 νεκρούς και δεκάδες τραυματίες προκάλεσε την αναπροσαρμογή και την επικαιροποίηση του οδηγού της Ελληνικής Αστυνομίας για τον εντοπισμό και την αναγνώριση τζιχαντιστών, θρησκευτικά φανατισμένων, εξτρεμιστών, ακροδεξιών, αναρχικών και τρομοκρατών.
Παρότι το αστυνομικό «εργαλείο» προβλέπει τις επιθέσεις σε ανοιχτούς και κλειστούς χώρους συγκέντρωσης πλήθους (μαλακούς στόχους – soft targets), όπως αυτή που εκδηλώθηκε από το βομβιστή αυτοκτονίας Σαλμάν Αμπέντι σε συναυλία στο «Μάντσεστερ Αρένα», υπάρχουν κάποιες νέες παράμετροι που πρέπει να ενταχθούν στον επιχειρησιακό οδηγό. Αυτές αφορούν, κυρίως, στο προφίλ του δράστη, στις επικοινωνίες, στα ταξίδια του και τα βήματα που ακολούθησε στη διαδικασία της ριζοσπαστικοποίησης. Οταν αυτά προστεθούν στον «οδηγό τσέπης», που αυτή τη στιγμή αριθμεί 17 σελίδες, θα τυπωθεί μεγαλύτερος αριθμός προκειμένου να διανεμηθεί σε «επαγγελματίες πρώτης γραμμής».
Το εγχειρίδιο είχε προέλθει από πρωτοβουλία της Διεύθυνσης Κρατικής Ασφάλειας του Αρχηγείου της ΕΛ.ΑΣ. και του Κέντρου Μελετών Ασφάλειας (ΚΕΜΕΑ), με τις εργασίες να ξεκινούν το περασμένο καλοκαίρι και να ολοκληρώνονται τον περασμένο Οκτώβριο. Ο επιχειρησιακός οδηγός, που έχει διανεμηθεί στο μεγαλύτερο μέρος των «επαγγελματιών πρώτης γραμμής», στηρίχθηκε πάνω στο Community Policing and the Prevention of Radicalization (CoΡΡra), ένα σχέδιο της Βελγικής Ομοσπονδιακής Αστυνομίας, την Κοινωνία Αστυνόμευσης και Πρόληψης της Ριζοσπαστικοποίησης, το οποίο προσαρμόστηκε στα ελληνικά και διεθνή δεδομένα.
Στον οδηγό γίνεται και παρουσίαση… τατουάζ με σύμβολα, εμβλήματα και λογότυπα που παραπέμπουν σε εξτρεμιστικές-τρομοκρατικές οργανώσεις, σε θρησκευτικά υποκινούμενη ριζοσπαστικοποίηση αλλά και σε ακροδεξιό εξτρεμισμό. Το ίδιο γίνεται με σύμβολα που εντοπίζονται σε κοσμήματα, αξεσουάρ, ρούχα, αφίσες ακόμη και σε… αυτοκόλλητα αυτοκινήτων.
Στόχος του χρήσιμου εγχειριδίου (Οδηγός Ευδιάκριτων Ενδείξεων /Observable Indicators Manual) είναι να γίνει ένα πρακτικό και χρήσιμο «εργαλείο» έγκαιρης αναγνώρισης, καταγραφής και ταξινόμησης εμφανών ενδείξεων που ενδεχομένως να σημαίνουν τη συμμετοχή σε «διαδικασία ριζοσπαστικοποίησης και βίαιου εξτρεμισμού».
Οι «επαγγελματίες πρώτης γραμμής» πρέπει να εντοπίζουν κάποιες ενδείξεις που αποτελούν σημάδι ότι ένα άτομο βρίσκεται σε μια διαδικασία ριζοσπαστικοποίησης. Πρέπει να αναγνωρίζουν σύμβολα και εμβλήματα που μπορεί να βρίσκονται σε έγγραφα, σε φυλλάδια, σε πανό, σε κοσμήματα/προσωπικά αξεσουάρ, σε ενδύματα, σε δερματοστιξία, σε αυτοκόλλητα αυτοκινήτων, σε αφίσες και σε ηλεκτρονικές συσκευές (υπολογιστές, κινητά τηλέφωνα, φωτογραφικές μηχανές κ.λπ.).
Ενδείξεις πρώιμης ριζοσπαστικοποίησης
Η διαδικασία κατά την οποία ένα πρόσωπο αποδέχεται τη χρήση βίας για την επίτευξη πολιτικών, ιδεολογικών ή θρησκευτικών στόχων λέγεται ριζοσπαστικοποίηση, η οποία μπορεί να είναι μια αργή και σταδιακή διαδρομή ή να συμβεί κατά τρόπο αιφνίδιο και ακαριαίο.
Το χρονικό διάστημα για αυτή είναι συνήθως 2-3 χρόνια, αν και σε πολλές περιπτώσεις η διαδικασία διαρκεί μέχρι και δεκαετία, ωστόσο το τελικό στάδιο μπορεί να επιταχυνθεί, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις ακαριαίας ριζοσπαστικοποίησης. Η εστίαση γίνεται, κυρίως, σε άτομα που χρησιμοποιούν φρασεολογία/εκφράσεις «us vs them» (ΕΜΕΙΣ & οι Αλλοι).
Οι ενδείξεις για αναγνώριση ενδεχόμενης διαδικασίας ριζοσπαστικοποίησης έχουν ως εξής:
• Αλλαγές στην εξωτερική εμφάνιση και τη συμπεριφορά.
• Ξαφνική υιοθέτηση διαφορετικής ενδυμασίας, που συχνά περιλαμβάνει ρούχα συγκεκριμένης φίρμας, χρώματος ή θρησκευτικής παράδοσης ή με στάμπες και συνθήματα.
• Αλλαγή ονομάτων-χρήση ψευδωνύμων.
• Δερματοστιξία (τατουάζ), κυρίως, σε απόκρυφα σημεία του σώματος.
• Κατοχή και χρήση εξοπλισμού και αξεσουάρ (π.χ. στρατιωτική ένδυση).
• Αλλαγή κουρέματος – μερικό ή ολικό ξύρισμα κεφαλής.
• Υπερβολική ενασχόληση με βίαιες/μαχητικές πολεμικές τέχνες.
• Απομόνωση από οικογένεια, φίλους, παρέες.
• Αιφνίδια διακοπή του σχολείου, των σπουδών και λοιπών δραστηριοτήτων.
• Περιορισμός συναναστροφών αποκλειστικά στα άτομα συγκεκριμένης ομάδας.
• Συμμετοχή σε κλειστές συναντήσεις/εκδηλώσεις (θρησκευτικού, ιδεολογικού χαρακτήρα).
• Εντατική χρήση του Διαδικτύου επισκεπτόμενος ιστοσελίδες ριζοσπαστικού περιεχομένου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
• Υιοθέτηση βίαιου και ακραίου λόγου.
• Χρήση ριζοσπαστικής/εξτρεμιστικής ορολογίας -εξύμνηση βίας.
• Κατοχή υλικού εξτρεμιστικού περιεχομένου – φυλλαδίων, βιβλίων (θρησκευτικού, κοινωνικο-πολιτικού περιεχομένου), DVDs, ψηφιακών δίσκων (CDs).
• Ταξίδια σε περιοχές εντάσεων και συγκρούσεων και συνδυαστικά ύπαρξη σημαδιών στην εξωτερική τους εμφάνιση, όπως τραύματα και ουλές.
Σημάδια αναγνώρισης τρομοκρατών
Η πιο σοβαρή κατηγορία ενδείξεων είναι αυτές που αφορούν σε «έμπρακτες ενέργειες προετοιμασίας», σχεδιασμού και δημιουργίας του κατάλληλου περιβάλλοντος για την υλοποίηση τρομοκρατικών ενεργειών, όπως:
• Επιτόπια παρατήρηση σε περιοχές κινδύνου, όπως σε αεροδρόμια, πρεσβείες, σταθμούς Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, εμπορικά κέντρα, ανοιχτούς και κλειστούς χώρους συγκέντρωσης πλήθους (μαλακούς στόχους – soft targets).
• Κατόπτευση των υποδομών (λήψη φωτογραφιών, σχεδιασμός δρομολογίων διαφυγής, καταγραφή ευάλωτων σημείων, όπως ύπαρξη καμερών, προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας κ.λπ.).
• Ενδιαφέρον για σημεία παροχής εκπαίδευσης/επισκέψεις σε άτυπους/αυτοσχέδιους χώρους εκπαίδευσης.
• Αναζήτηση-συλλογή-επεξεργασία υλικών (για κατασκευή αυτοσχέδιων εκρηκτικών/εμπρηστικών μηχανισμών) και μέσων ή εργαλείων επιχειρησιακής χρήσης.
• Χώροι διαμονής, συναντήσεων, προετοιμασίας μιας επίθεσης και αποθήκευσης υλικού.
• Μη συνήθης/αυξημένη κίνηση ταχυδρομείου-εταιριών μεταφοράς.
• Υπαρξη άλλων υποβοηθητικών χώρων (άλλες οικίες, γκαράζ, αποθήκες κ.λπ.).
• Κατοχή μεγάλων χρηματικών ποσών σε διαφορετικά νομίσματα και χωρίς δυνατότητα δικαιολόγησης απόκτησής τους.
• Αγορά και κατοχή υλικών τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην παρασκευή εκρηκτικών (όπως υπεροξείδιο, λιπάσματα, αμμωνία, μπαταρίες, ηλεκτρικά κυκλώματα, γιλέκα κ.λπ.) και λοιπών αντικειμένων (οπλισμός, μαχαίρια, σπαθιά κ.λπ.).
• Κατοχή αντικειμένων μεταμφίεσης.
• Υπαρξη σχεδίων πιθανών στόχων, προσημειωμένοι χάρτες, αντίγραφα δρομολογίων Μέσων Μαζικής Μεταφοράς και σημειώσεων με αφίξεις/αναχωρήσεις πτήσεων, κρουαζιερόπλοιων κ.λπ.
