Το ΔΝΤ θα επιμείνει να υπάρξουν συγκεκριμένα μέτρα ελάφρυνσης χρέους επειδή αυτό αποτελεί συμβατική υποχρέωση των εταίρων και δεν θα υποκύψει στις πιέσεις της Γερμανίας, υπογραμμίζει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο αναπληρωτής εκτελεστικός διευθυντής του Ταμείου και εκπρόσωπος της Ελλάδας στο ΔΝΤ, καθηγητής Μιχάλης Ψαλιδόπουλος.
Ο πρώην πρόεδρος του ΚΕΠΕ, που συμπληρώνει δυο χρόνια στο συγκεκριμένο αξίωμα, εξηγεί τι είναι και πως θα λειτουργήσει η «Συμφωνία επί της Αρχής», εκτιμά ότι ο στόχος της ένταξης στην ποσοτική χαλάρωση παραμένει επιτεύξιμος, ενώ αφού τονίζει ότι «μνημόνια δεν θα υπάρχουν μετά τον Αύγουστο του 2018», επισημαίνει ότι τα βάρη και οι υποχρεώσεις από το παρελθόν επιβάλλουν μια συναίνεση σε ένα νέο αναπτυξιακό υπόδειγμα για την Ελλάδα που δεν θα στηρίζεται στον ξένο δανεισμό.
– Τι ακριβώς είναι και πώς θα λειτουργήσει η Συμφωνία επί της Αρχής;
– Η Συμφωνία επί της Αρχής είναι μια μορφή νομικού διακανονισμού μεταξύ ΔΝΤ και μιας χώρας-μέλους του όταν έχει υπάρξει σύγκλιση σε θέματα πολιτικής, αλλά δεν έχει υπάρξει ακόμα σύγκλιση σε ζητήματα χρηματοδότησης ή διακανονισμού χρέους. Η Συμφωνία αυτού του τύπου επιβεβαιώνει στις αγορές τη διάθεση του Ταμείου να ενισχύσει χρηματικά οποιοδήποτε τρέχον πρόγραμμα, αν οι πιστωτές της χώρας χρειάζονται χρόνο για να αποφασίσουν είτε τη χρηματοδοτική τους συμμετοχή είτε την άμβλυνση της δανειακής επιβάρυνσης της χώρας. Ηταν συνήθης στη δεκαετία του 1980 όταν και εφαρμόστηκε σε 19 περιπτώσεις. Αργότερα, περιέπεσε σε αχρηστία.
– Η Συμφωνία έχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα;
– Μετά τις τρεις πρώτες συμβάσεις, το Εκτελεστικό Συμβούλιο αποφάσισε να θέσει έναν χρονικό ορίζοντα ισχύος της Συμφωνίας που ορίστηκε στον ένα μήνα ώστε να κινητοποιηθούν οι ιδιώτες πιστωτές και να μην κωλυσιεργούν. Η πράξη, όμως, έδειξε ότι η προθεσμία αυτή παρατεινόταν, ώστε να διευκολυνθούν οι διαπραγματεύσεις, ενώ σε ορισμένες συμβάσεις (π.χ. Αργεντινής) δεν υπήρξε κανένα χρονοδιάγραμμα, παρά την οδηγία του Συμβουλίου.
– Θα επιμείνει το ΔΝΤ για συγκεκριμένα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους ή θα υποκύψει στη Γερμανία;
– Το Ταμείο, από την ανάμειξή του στο πρόγραμμα του Αυγούστου 2015 και μετά, ζητάει δύο πράγματα: από την ελληνική πλευρά μεταρρυθμίσεις στην οικονομία και από τους Ευρωπαίους εταίρους μέτρα ανακούφισης του χρέους. Η ελληνική πλευρά νομοθέτησε όλα τα προαπαιτούμενα που εταίροι και Ταμείο ζήτησαν και αυτό που απομένει είναι να ελαφρυνθεί το χρέος. Η ακριβής διατύπωση στο πρόγραμμα του Αυγούστου 2015 είναι ότι τα μέτρα αυτά θα εφαρμοστούν από τη λήξη του προγράμματος (Αύγουστος 2018) και μετά. Το ποια θα είναι τα μέτρα, ποιος συνδυασμός τους για να είμαστε ακριβείς, έχει δημοσιοποιηθεί μέσα από μελέτες, δημόσιες συζητήσεις και διαρροές. Δεν έχουν, όμως, συζητηθεί επισήμως γιατί, πάλι στο πρόγραμμα Αυγούστου 2015, η συζήτηση αυτή προβλέπεται για μετά τη λήξη της δεύτερης αξιολόγησης, που μόλις έκλεισε. Το ΔΝΤ συνεπώς θα επιμείνει για τα μέτρα αυτά, όπως θα επιμείνουν και οι ελληνικές αρχές, επειδή αποτελεί συμβατική υποχρέωση των εταίρων. Κατανοώ τι υπονοείτε με τη λέξη «υποκύψει», και ισχυρίζομαι ότι αυτό δεν θα συμβεί.
– Ποια είναι τα επόμενα βήματα εντός του Ταμείου; Θα ενημερωθείτε από Λαγκάρντ και Τόμσεν;
– Το προσωπικό θα ετοιμάσει μια μελέτη που θα αναλύει την τρέχουσα κατάσταση στην ελληνική οικονομία και τα οφέλη που θα προκύψουν για όλους του συμβαλλομένους από μια Συμφωνία επί της Αρχής. Αυτή θα κοινοποιηθεί στους εκτελεστικούς διευθυντές, όπως γίνεται με όλες τις μελέτες του Ταμείου, τουλάχιστον 15 μέρες πριν συζητηθεί στο Συμβούλιο, ώστε να δοθεί χρόνος προετοιμασίας και διαμόρφωσης άποψης. Μετά θα συζητηθεί και θα ληφθεί απόφαση. Η άτυπη ενημέρωση του Συμβουλίου ήδη ξεκίνησε.
– Θα υπάρξει ανάλυση βιωσιμότητας από το ΔΝΤ;
– Θα υπάρξει, ως μέρος της μελέτης που προανέφερα. Θα πρόκειται για επικαιροποίηση της μελέτης που είχε ενσωματωθεί στην έκθεση του άρθρου 4 για την Ελλάδα, τον Φεβρουάριο του 2017.
– Θα εκταμιεύσει το Ταμείο άλλα χρήματα προς την Ελλάδα;
– Το Ταμείο θα θέσει στη διάθεση της συγκεκριμένης Συμφωνίας ένα ποσό χαμηλότερο εκείνου της «κατ’ εξαίρεσιν πρόσβασης». Το ποσό αυτό θα εκταμιευθεί όταν εκπληρωθεί η απομείωση του ελληνικού χρέους και βεβαιωθεί το Ταμείο για τη μακροχρόνια βιωσιμότητά του. Σίγουρα θα έχει υψηλότερο επιτόκιο εκείνου του ESM. Οι ελληνικές αρχές θα κρίνουν, στη βάση των αναγκών της χώρας, αν θα πρέπει να αντλήσουν το ποσό αυτό. Από τη στιγμή της εκταμίευσης μιας δόσης θα αρχίσουν να «τρέχουν» και έξοδα τήρησης του λογαριασμού που επιστρέφονται μετά την ολοκλήρωση της ανάληψης του συνόλου του δανείου.
– Θα ενταχθεί η Ελλάδα στο QE;
– Προϋπόθεση ένταξης είναι η προηγούμενη δοκιμαστική έξοδος της χώρας στις αγορές και η μέσω αυτής παροχή «εμπιστοσύνης» στις αναπτυξιακές δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας. Προφανώς, πρέπει να εξακολουθεί να ισχύει το συγκεκριμένο πρόγραμμα που όπως γνωρίζουμε, η μεν ΕΚΤ βεβαιώνει ότι θα συνεχιστεί, αλλά πολιτικές δυνάμεις στην Ευρώπη ζητούν τον τερματισμό του, λόγω και της πρόσφατης σταδιακής μεταστροφής της Fed προς άνοδο των επιτοκίων. Ως στόχος πολιτικής η ένταξη στην ποσοτική χαλάρωση παραμένει επιτεύξιμη.
– Πόσο ορθές μπορεί να είναι οι προβλέψεις για τους ρυθμούς ανάπτυξης στα επόμενα 40 χρόνια;
– Ο Κέινς είχε πει κάποτε ότι «μακροχρόνια θα πεθάνουμε όλοι». Ηθελε με αυτό τον γλαφυρό τρόπο να καυτηριάσει απόψεις που αγνοούσαν τα πιεστικά οικονομικά προβλήματα του παρόντος και επέμεναν σε λύσεις μακροχρόνιας υλοποίησης που μπορεί να ήταν θεωρητικά γοητευτικές, αλλά πρακτικά εκτός τόπου και χρόνου. Οι προβλέψεις μπορεί να επιβεβαιωθούν, μπορεί και όχι. Να θυμίσω τις προβλέψεις χρηματοπιστωτικών οίκων για το μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας πριν από την κατάρρευση της Lehman Brothers; Συνεπώς, το να προβλέπει κανείς χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας σε προβολές σχετικές με την εξέλιξη του ελληνικού χρέους μετά το 2030, είναι ακραίο. Η επιστροφή της χώρας σε συνθήκες οικονομικής ομαλότητας θα πρέπει να συνοδευθεί από πρόβλεψη οικονομικής ανόδου τουλάχιστον ίσης προς αυτήν της ανάπτυξης της Ευρωζώνης.
– Κάποιοι λένε ότι το Ταμείο έχει κουραστεί από τη μια με την Ελλάδα και από την άλλη με τις εμμονές της Γερμανίας, και θέλει να αποχωρήσει από το ελληνικό πρόγραμμα.
– Εδώ θα ήθελα να επαναλάβω κάτι που προφανώς είναι δύσκολο μέσα στη σύγχυση, την παραπληροφόρηση και την πίεση που έχουμε υποστεί ως χώρα, να γίνει εύκολα κατανοητό. Το Ταμείο είναι ένας διεθνής οργανισμός στην υπηρεσία των μελών του. Αν τα μέλη του ζητούν τη συνδρομή του δεν μπορεί να την αρνηθεί. Δεν μπορεί βέβαια μια χώρα- μέλος να ζητάει ειδική μεταχείριση. Πρέπει να υφίστανται ίδιοι κανόνες για όλους. Το Ταμείο δεν είναι ανεξάρτητο από τις ανάγκες των μελών του, δεν κουράζεται και δεν λιποψυχεί. Είναι παρόν στο μέτρο που μια χώρα- μέλος αιτείται τη συνδρομή του. Ηταν στο παρελθόν και προφανώς θα είναι και στο μέλλον. Εναπόκειται στο μέλος να ζητήσει ή όχι τη συνδρομή του. Είτε κουρασμένο είτε ξεκούραστο, το Ταμείο έχει υποχρέωση να είναι παρόν. Αν του ζητηθεί.
– Τα επόμενα βήματα για την Ελλάδα;
– Πρέπει οπωσδήποτε να επιστρέψουμε σε μια κατάσταση ομαλότητας και οικονομικής ανόδου. Μνημόνια δεν θα υπάρχουν μετά τον Αύγουστο του 2018, όμως βάρη και υποχρεώσεις από το παρελθόν σίγουρα θα υπάρχουν. Θα πρέπει να τα αντιπαρέλθουμε με την προσήλωσή μας στην άμεση καταπολέμηση της ανεργίας των νέων και την επιστροφή της χώρας σε παραγωγικά έργα. Να ενισχυθεί η ιδιωτική επενδυτική πρωτοβουλία και να υπάρξουν δημόσιες αναπτυξιακές παρεμβάσεις. Να υπάρξει συναίνεση για ένα νέο αναπτυξιακό υπόδειγμα για την Ελλάδα στη βάση των συγκριτικών της πλεονεκτημάτων και των εθνικών της στόχων. Το υπόδειγμα αυτό δεν πρέπει να στηρίζεται στον ξένο δανεισμό, παρότι ασφαλώς θα τον περιλαμβάνει. Καλύτερα φτωχότεροι, παρά επιφανειακά πλουσιότεροι με δανεικά. Είμαστε από το 2010 σε ύφεση. Συζήτηση για λάθη, ευθύνες και παραλείψεις να γίνεται, αλλά όχι διχαστικά. Χρειάζεται ρεαλισμός, και ενότητα στη δράση.
