Ο τρώσας και ιάσεται… Στην κορύφωσή της η προσφυγική κρίση ανέδειξε όλες τις αδυναμίες της Ευρώπης και έγινε το «εντός έδρας» γήπεδο όπου έπαιξαν πάσης φύσεως λαϊκιστές. Η ειρωνεία είναι ότι δύο χρόνια μετά την κλιμάκωση της κρίσης και ενώ μεσολάβησαν το Brexit και η εκλογή Μακρόν, το προσφυγικό αναδεικνύεται σε μέτωπο κατά του λαϊκισμού. Αυτή τη φορά στο στόχαστρο δεν βρίσκεται η Ελλάδα, αλλά οι άτακτοι της ομάδας Βίσεγκραντ και δη η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Τσεχία που αρνούνται να εφαρμόσουν τις ευρωπαϊκές αποφάσεις για τη μετεγκατάσταση προσφύγων από την Ελλάδα και την Ιταλία. Οι νομικές διαδικασίες ενεργοποιήθηκαν, οι προειδοποιήσεις εστάλησαν και δεν αποκλείεται μία από αυτές να τιμωρηθεί με περικοπή κοινοτικών κονδυλίων.
Αυτό που έμοιαζε μάλλον αδιανόητο πριν από δύο χρόνια, αποφασίστηκε. Και μάλιστα με ομόφωνη εισήγηση του Κολεγίου των Επιτρόπων που συνεδρίασε στο Στρασβούργο για να εγκρίνει την εισήγηση του αρμοδίου Επιτρόπου, Δ. Αβραμόπουλου. Ή, περίπου ομόφωνη. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», ο Ούγγρος επίτροπος επέλεξε τη σιωπή αντί της αντίδρασης. Οσο για την Τσέχα συνάδελφό του, Βέρα Γιούροβα, που απουσίαζε και επέλεξε να αντιδράσει λίγη ώρα αργότερα με ένα σχόλιο στο τουίτερ, δηλώνοντας ότι δεν συμφωνεί, θα μπορούσε να είχε εκφράσει τη διαφωνία της στο Κολέγιο. Δεν το έκανε.
Τυπικώς, τα μηνύματα προς τους απείθαρχους είχαν απευθυνθεί εδώ και καιρό, από την αρχή της προσφυγικής κρίσης και αργότερα με επανειλημμένες προειδοποιήσεις ακόμη και για περικοπές κοινοτικών προγραμμάτων για τις χώρες που βλέπουν την αλληλεγγύη με «ευελιξία», ακόμη ένας ευφημισμός των Βρυξελλών για τις χώρες που αρνούνται να υποδεχθούν πρόσφυγες. Ο κ. Αβραμόπουλος εισηγήθηκε την έναρξη των νομικών διαδικασιών για τις χώρες που δεν έχουν συμβάλει στη μετεγκατάσταση, ή δεν έχουν αναλάβει ανάλογη δέσμευση για πάνω από ένα χρόνο. Το σκεπτικό είναι ότι κάτι διαφορετικό θα ήταν άδικο για τα κράτη-μέλη που είναι συνεπή στις υποχρεώσεις τους.
Τι άλλαξε; Η προσφυγική κρίση δεν πέρασε, απλώς τέθηκε υπό μερικό έλεγχο. Το ελληνοτουρκικό μέτωπο βρίσκεται σε ύφεση – κοινοτικοί παράγοντες παραδέχονται ότι Ελλάδα και Τουρκία αποδείχθηκαν οι καλύτεροι μαθητές – όχι, όμως, και ο δρόμος της Κεντρικής Μεσογείου (Ιταλία), για τον οποίο επικρατεί προβληματισμός. Οι μετεγκαταστάσεις προχωρούν και μαζεύοντας τα κομμάτιά της από τον σεισμό του Brexit, η Ευρώπη προχωρά στην επόμενη φάση. Επιδιώκει να μην αφήσει περιθώρια παρερμηνειών: οι κανόνες ισχύουν για όλους. Και, σε κάθε περίπτωση, όποιος δεν τους τηρεί, υφίσταται και τις συνέπειες.
Μηνύματα
Το ότι η Ευρώπη ξαφνικά «δαγκώνει», δεν είναι ανεξάρτητο από το «Macron effect» και την ήττα των λαϊκιστών στην Ολλανδία, στη Βρετανία και στη Φινλανδία, παραδέχονται κοινοτικές πηγές. Σύμφωνα με τον κ. Αβραμόπουλο η μετεγκατάσταση δεν αποτελεί επιλογή, καθώς, όπως είπε, είναι μια απόφαση που έχει νομική ισχύ και νομικές υποχρεώσεις. «Είναι μια απόφαση που λάβαμε συλλογικά και η οποία πρέπει να εφαρμοστεί συλλογικά, χωρίς εξαιρέσεις. Είναι η ώρα για πράξεις», δήλωσε ο κ. Αβραμόπουλος, εκφράζοντας την ελπίδα ότι οι τρεις θα αναθεωρήσουν τη στάση τους.
Επίδειξη δύναμης; Μάλλον η βοή των επικείμενων γεγονότων. Αυτό που δεν συνέβη ενάμιση χρόνο πριν συμβαίνει τώρα. Κοινοτικές πηγές προβλέπουν, μάλιστα, ότι αυτή η ευρωπαϊκή στάση θα ενισχυθεί μετά τις γερμανικές εκλογές και στην πορεία προς την υλοποίηση του σχεδίου της Ευρώπης των πολλών ταχυτήτων, με αποκορύφωμα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του ερχόμενου Δεκεμβρίου, όπου για πρώτη φορά θα είναι στο ίδιο τραπέζι ο νέος πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Εμανουέλ Μακρόν και ο νέος καγκελάριος της Γερμανίας. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι, σύμφωνα με πληροφορίες, ειδικά η Ουγγαρία κινδυνεύει με περικοπή διαρθρωτικών πόρων. Κυρίως, όμως, σημαίνει ότι πλέον η Ευρώπη δεν είναι διατεθειμένη να ανεχθεί συμπεριφορές κρατών-μελών που λειτουργούν εις βάρος των ευρωπαϊκών συμφερόντων. Αυτό αφορά όλους, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.
Για την Τουρκία
Η κρίση στις γερμανοτουρκικές σχέσεις και οι ενίοτε πύρινες εκατέρωθεν δηλώσεις επισκιάζουν την πραγματικότητα. Και αυτή είναι ότι όλοι στις Βρυξέλλες αναγνωρίζουν τη σημασία της κοινής δήλωσης Ε.Ε.-Τουρκίας –«η συμφωνία εφαρμόζεται εξ ολοκλήρου», έλεγε με έμφαση κοινοτικός αξιωματούχος– και θεωρούν την εφαρμογή της ένα success story, μια όαση στην έρημο διαδοχικών ηττών στο μέτωπο του προσφυγικού. Για την Ελλάδα, η συνέχιση εφαρμογής έχει διπλή σημασία και διατηρεί ανοικτούς τους διαύλους επικοινωνίας με την Αγκυρα. Για την Ευρώπη ήταν το «μπάλωμα» σε μια κατάσταση εκτάκτου ανάγκης.
Και τώρα τι; Στις Βρυξέλλες αναγνωρίζουν τη σημασία του να κρατηθεί η Τουρκία δεμένη στο άρμα της Ευρώπης. Οι πληροφορίες επιμένουν ότι ο Ταγίπ Ερντογάν εμφανίστηκε «λογικός» στις τελευταίες του συναντήσεις στη βελγική πρωτεύουσα με τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και τον κ. Αβραμόπουλο. Η διάθεση ως προς το ευρωτουρκικό μέτωπο είναι κατευναστική και αρμόδιες πηγές επιμένουν ότι αυτή είναι η πρόθεση και της Αγκελα Μέρκελ. Το καρότο που θα μπορούσε να δοθεί στην Τουρκία είναι η υλοποίηση της υπόσχεσης για την απελευθέρωση της βίζας. Αυτό απαιτεί η Αγκυρα για να εγκαταλείψει τη ρητορική για υιοθέτηση της θανατικής ποινής και να ολοκληρώσει τα τελευταία προαπαιτούμενα (benchmarks) για τη διαδικασία (έχει υλοποιήσει τις 68 από τις 73 απαιτήσεις). Κοινοτικές πηγές αναφέρουν ότι δεν αποκλείονται σύντομα εξελίξεις γύρω απ’ αυτό το μέτωπο.
