Το 68% των επιχειρήσεων κατά την περίοδο της κρίσης, και συγκεκριμένα την περίοδο 2010-2013, μείωσε το μισθολογικό κόστος. Αυτό προκύπτει από την έρευνα «Προσαρμογή της αγοράς εργασίας και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της κρίσης» που έκαναν οι Θεοδώρα Κοσμά, Ευαγγελία Παπαπέτρου, Γεωργία Παύλου, Χριστίνα Τσόχατζη και Πηνελόπη Ζιούτου για λογαριασμό της ΤτΕ.
Τα αποτελέσματα της έρευνας καταδεικνύουν ότι η μείωση της οικονομικής δραστηριότητας κατά την περίοδο 2010-2013 είχε σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στην επιχειρηματική δραστηριότητα αλλά και στους εργαζομένους, καθώς –όπως προκύπτει από τις απαντήσεις των επιχειρήσεων– το θεσμικό πλαίσιο τους βοήθησε να προχωρήσουν σε μειώσεις μισθών ή να προσαρμόσουν την απασχόληση.
Συγκεκριμένα, οι επιχειρήσεις αντέδρασαν στις εξωγενείς πιέσεις που υπέστησαν προσαρμόζοντας τόσο την απασχόληση όσο και το μισθολογικό τους κόστος. Είναι ενδιαφέρον δε ότι το ποσοστό των επιχειρήσεων που μείωσαν τους μισθούς στην Ελλάδα είναι το υψηλότερο μεταξύ των χωρών που συμμετείχαν στην έρευνα. Στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, που επίσης επηρεάστηκαν από την κρίση και προχώρησαν σε θεσμικές αλλαγές στην αγορά εργασίας, το ποσοστό των επιχειρήσεων που μείωσαν το κόστος εργασίας είναι συγκριτικά χαμηλότερο, 29% στην Ισπανία και 23% στην Ιταλία. Εκτός από τη μείωση του μισθολογικού κόστους, οι ελληνικές επιχειρήσεις προχώρησαν στη μείωση του κόστους προμηθειών κατά 32%, εξέλιξη που συνδέεται με την υποχώρηση των τιμών των προϊόντων τους καθώς και με τη μείωση της ζήτησης. Τα μέτρα των επιχειρήσεων που χρησιμοποιήθηκαν για τη μείωση του κόστους ήταν:
• Μείωση των ωρών εργασίας ανά απασχολούμενο.
• Ατομικές απολύσεις.
• Μείωση εξωτερικών συνεργατών ή εργαζομένων από ιδιωτικά γραφεία συμβούλων εργασίας.
• Μη ανανέωση συμβάσεων ορισμένου χρόνου.
«Πάγωμα» αμοιβών
Αντιθέτως, οι ομαδικές απολύσεις και οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις δεν χρησιμοποιήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από τις επιχειρήσεις. Αντίθετα, χρησιμοποίησαν ακόμα ένα μέτρο, αυτό του «παγώματος» ή και τη μείωσης των μισθών. Το 63% των επιχειρήσεων «πάγωσε» τουλάχιστον μία φορά του μισθούς την περίοδο 2010-2013, ενώ το 55% των επιχειρήσεων ανέφερε ότι προχώρησε και σε περικοπές μισθών τουλάχιστον μία φορά στην εξεταζόμενη περίοδο. Το ποσοστό των επιχειρήσεων που περιέκοψαν μισθούς ήταν χαμηλό στην αρχική φάση της κρίσης, 8% το 2010, και σταδιακά αυξήθηκε σε 18% το 2011 και 35% το 2012, ενώ μειώθηκε σε 28% το 2013.
Το θεσμικό πλαίσιο, όπως αναφέρουν στις απαντήσεις τους οι επιχειρήσεις, βοήθησε στην προσαρμογή της απασχόλησης και των μισθών. Συγκεκριμένα, το 63% των επιχειρήσεων αναφέρει ότι κατέστη ευκολότερη η μείωση των μισθών των ήδη απασχολουμένων και το 80% των επιχειρήσεων αναφέρει ότι κατέστη ευκολότερη η προσφορά χαμηλότερων μισθών στους νεοπροσλαμβανομένους. Ως προς την προσαρμογή της απασχόλησης, οι μισές επιχειρήσεις δήλωσαν ότι κατέστησαν ευκολότερες οι ατομικές απολύσεις και η διευθέτηση των ωρών εργασίας.
