Ενώ αντιπολίτευση και διαδηλωτές διαμαρτύρονται, η ΕΕ καλείται από διάφορες πλευρές να παρέμβει και να διαφυλάξει το κοινοτικό κεκτημένο.
Την Τρίτη, ξεκίνησε να συζητείται στο Κοινοβούλιο (με συνοπτικές διαδικασίες) άλλο ένα από τα νομοσχέδια που συνιστούν τη «μεταρρύθμιση» της πολωνικής Δικαιοσύνης. Τις αλλαγές έχει φέρει το κυβερνών κόμμα PiS του Γιάροσλαβ Καζίνσκι, έχοντας προκαλέσει επικρίσεις από τις Βρυξέλλες που εκφράζουν την ανησυχία τους για την υπομόνευση του Κράτους Δικαίου.
Το δεξιό PiS που κυριαρχεί στο Κοινοβούλιο έχει φέρει από την ανάληψη της εξουσίας σειρά μέτρων που έχουν κάνει τη Βαρσοβία να «συνηθίζει» να ακούει παράπονα από τις Βρυξέλλες: Από περιορισμό της ελευθεροτυπίας μέχρι τον νόμο που θα απαγόρευε ξανά τις εκτρώσεις (και ο οποίος ναυάγησε εξαιτίας των διαδηλώσεων στο δρόμο).
Συνολικά, οι θεσμικές παρεμβάσεις στην πολωνική Δικαιοσύνη αφορούν τη διάλυση της σημερινής σύνθεσης του Εθνικού Δικαστικού Συμβουλίου (KRS) που συνταγματικό ρόλο έχει τη διαφύλαξη της ανεξαρτησίας των δικαστικών, δίνοντας στο Κοινοβούλιο το δικαίωμα να διορίζει τα 15 από τα 25 μέλη του.
Αυτό πρακτικά θα σήμαινε ότι το Κοινοβούλιο και ο υπουργός Δικαιοσύνης (και τα δύο ελέγχονται από το PiS) θα έχουν λόγο για το διορισμό ή την παύση κάθε δικαστή στη χώρα.
Με τα μέτρα που τώρα συζητούνται, θα διαλυόταν επίσης η σημερινή σύνθεση του Ανωτάτου Δικαστήριου (με την παύση ή πρόωρη συνταξιοδότηση των μελών του) και η νέα σύνθεση θα καθοριζόταν επίσης από τον υπουργό Δικαιοσύνης. Επιπλέον, το υπουργείο θα ελέγχει και πειθαρχικό συμβούλιο που θα «επιτηρεί» εισαγγελείς και συμβολαιογράφους.
Το Ανώτατο Δικαστήριο είναι μαζί με το Συνταγματικό Δικαστήριο η υψηλότερη δικαστική Αρχή -και, μετά τις πρόσφατες παρεμβάσεις στη σύνθεση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, η τελευταία που δεν ελέγχεται από το κυβερνητικό PiS.
Φωνές δυτικότερα της Βαρσοβίας έχουν καλέσει την ΕΕ να δράσει: Τη Δευτέρα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατήγγειλε ότι η νομοθεσία που προωθείται «δεν συνάδει με τις ευρωπαϊκές συνθήκες και την ιδιότητα μέλους της ΕΕ», σε κείμενο που υπογράφουν ο πρόεδρος της Ευρωβουλής και οι αρχηγοί των μεγαλύτερων κοινοβουλευτικών ομάδων.
Οι ευρωβουλευτές κάλεσαν επίσης την Κομισιόν, η οποία πρόκειται να ασχοληθεί τις επόμενες ημέρες με την «πολωνική υπόθεση» να λάβει μέτρα.
Oι Βρυξέλλες έχουν ήδη απειλήσει με δικαστικές κινήσεις εναντίον της Βαρσοβίας, λέγοντας πως οι προωθούμενες παρεμβάσεις υπονομεύουν τις θεσμικές δικλείδες για το διαχωρισμό των εξουσιών.
Το πολωνικό PiS από την πλευρά του απορρίπτει κάθε τέτοια κατηγορία, είτε έσωθεν είτε έξωθεν, με την πάγια επιχειρηματολογία πως το Κοινοβούλιο, με τη λαϊκή του νομιμοποίηση, «καθαρίζει τη Δικαιοσύνη εξ ονόματος του λαού».
