Εν έτει 2017, ενώ η Ελλάδα δοκιμάζει να βγει ξανά στις αγορές και 6,2 εκατομμύρια φυσικά και νομικά πρόσωπα περνούν τα… stress tests των εκκαθαριστικών φόρου εισοδήματος, οι μεγάλοι ξένοι επενδυτές που κατασκευάζουν στη χώρα μας τον στρατηγικής σημασίας για την Ευρώπη αγωγό ΤΑΡ δεν μπορούν να υποβάλουν τη φορολογική τους δήλωση στο Taxisnet.
Για να φορολογηθούν και να πληρώσουν φόρο στην Ελλάδα, τα μεγάλα λογιστήρια που τους εξυπηρετούν θα πρέπει να επισκεφθούν τη ΔΟΥ και να υποβάλουν χειρόγραφα τη δήλωση φόρου εισοδήματος Ε1. Και αυτό γιατί τόσο οι ίδιοι όσο και οι άμεσα εμπλεκόμενοι με την κατασκευή του έργου θα φορολογηθούν για τα κέρδη του 2016 με βάση τους νόμους και το φορολογικό καθεστώς που ίσχυε στην Ελλάδα το 2013! Για τους Νορβηγούς, Ελβετούς και Γερμανούς της κοινοπραξίας που κατασκευάζει τον αγωγό ΤΑΡ, η ελληνική φορολογική νομοθεσία δεν αλλάζει κάθε λίγους μήνες, αλλά, με εξαίρεση τον ΦΠΑ -που αυξάνεται κανονικά όπως και στην υπόλοιπη χώρα κάθε χρόνο- παραμένει σταθερή όπως ίσχυε το 2013, όταν έπεφταν οι υπογραφές για να περάσει ο αγωγός από την Ελλάδα. Και θα παραμείνει η ίδια έως το 2026, όπως προνόησαν να αξιώσουν κατά την υπογραφή της σύμβασης με το ελληνικό κράτος τον Ιούνιο του 2013. Ασφαλώς δικαιώνονται για τη στάση τους αυτή αφού αντιλαμβάνονταν ότι διαφορετικά το τιτάνιο έργο που ανέλαβαν να κατασκευάσουν μπορεί να ναυαγούσε -ή να άλλαζε πορεία και να περνούσε από τη Βουλγαρία παρακάμπτοντας την Ελλάδα- αν μια κυβέρνηση έφερνε τόσους φορολογικούς νόμους (ή και φόρο επιχειρήσεων 60% όπως σχεδίαζε ο ΣΥΡΙΖΑ) ανατρέποντας τα πάντα στην αγορά.
Φόροι όπως το 2013
Ουσιαστικά, οι κατασκευαστές του αγωγού ΤΑΡ είχαν προεξοφλήσει τον πολιτικό κίνδυνο στον οποίο έμπαινε από το 2014 η χώρα. Το τίμημα της δυσπιστίας τους ήταν ότι η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) αναγκάστηκε στις 26 Ιουνίου 2017 να εκδώσει απόφαση ειδικά για το πώς θα φορολογηθεί η επένδυση του αγωγού ΤΑΡ στην Ελλάδα.
Η απόφαση του διοικητή της ΑΑΔΕ, Γιώργου Πιτσιλή, είναι αποκαλυπτική για το τι ακριβώς ζήτησαν οι επενδυτές προκειμένου να δέσουν τον γάιδαρό τους και να περάσει από την Ελλάδα αυτό το μεγάλο έργο:
■ Στο προοίμιο της «Συμφωνίας Φιλοξενούσας Χώρας» μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Trans Adriatic Pipeline AG (ΤΑΡ) ορίζεται ότι η επένδυση θα έχει το ίδιο ακριβώς φορολογικό καθεστώς που ισχύει για όλους τους φορολογουμένους στην Ελλάδα, αλλά με μία διαφορά: δεν θα αλλάζει προτού περάσει τουλάχιστον μία δεκαετία.
■ Ο Κώδικας Φορολογίας (με εξαίρεση τον ΦΠΑ) κατά την ημερομηνία υπογραφής «θα είναι έγκυρος και θα ισχύει για τον επενδυτή του έργου έως και την ημερομηνία δεκαετίας από την ημερομηνία εμπορικής λειτουργίας». Με άλλα λόγια, το καθεστώς του 2013 θα ισχύει για την ΤΑΡ έως το 2025!
■ Την ημέρα που συμπληρώνεται η δεκαετία αυτή, ο φορολογικός νόμος για τον επενδυτή θα αλλάζει «όπως ισχύει κατά την ημέρα μετά την ημερομηνία δεκαετίας από την ημερομηνία εμπορικής λειτουργίας, με εξαίρεση τον συντελεστή ΦΠΑ». Δηλαδή θα ισχύει για άλλη μια δεκαετία, έως το 2035, ο κώδικας φορολογίας που θα ισχύει την επόμενη ημέρα μετά την ημερομηνία συμπλήρωσης δεκαετίας.
■ Αλλά και μετά τη συμπλήρωση 20ετίας, προβλέπεται σταθερό φορολογικό καθεστώς για άλλη μία πενταετία ακόμα. Από το 2035 έως το 2040 θα ισχύει για τον επενδυτή ό,τι ακριβώς θα προβλέπει ο κώδικας φορολογίας «κατά την ημέρα μετά την ημερομηνία εικοσαετίας από την ημερομηνία εμπορικής λειτουργίας, με εξαίρεση τον συντελεστή ΦΠΑ».
Από όλα αυτά προκύπτει ότι η ισχύς του όρου περί παγώματος του φορολογικού νόμου (tax freeze) ξεκινά από το 2016 και φέτος που υποβάλλονται οι δηλώσεις για την ΤΑΡ είναι ο Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος που ίσχυε το 2013 (ΚΦΕ Ν.2238/1994), και όχι ο 4172/2013 που ισχύει μετά την 1/1/2014 (και όλες οι αλλαγές που έχουν κάνει πάνω του οι κυβερνήσεις των τελευταίων ετών)! Επομένως, για το 2016 η εταιρεία φορολογείται με τον νόμο που ίσχυε επί 20 χρόνια (ν.2238/1994) πριν από το 2014. Για τον λόγο αυτό προφανώς η φορολογική δήλωση της εταιρείας δεν θα μπορούσε να υποβληθεί και να εκκαθαριστεί μέσω Τaxisnet, όπως ισχύει για τους υπόλοιπους υπηκόους της χώρας. Αντιθέτως, η απόφαση Πιτσιλή τονίζει ότι για το 2016 θα πρέπει να υποβληθεί χειρόγραφα στη ΔΟΥ. Επίσης, οι διατάξεις του 2013 δεν ισχύουν μόνο για τους συντελεστές φορολόγησης, αλλά και για την προκαταβολή φόρου, καθώς και για την έκπτωση φόρου σε περίπτωση εφάπαξ πληρωμής του φόρου 1,5% – που για τους υπόλοιπους Ελληνες έχουν ήδη πια καταργηθεί.
Επιπλέον, από το 2016 έως το 2026 δεν παρακρατείται φόρος στις αμοιβές που λαμβάνει ο επενδυτής για την παροχή υπηρεσιών στην Ελλάδα, ενώ ισχύει και για μία δεκαετία ακόμη το προηγούμενο φορολογικό καθεστώς, ως προς τη μεταφορά της φορολογητέας ύλης προς τη μόνιμη εγκατάσταση του επενδυτή του έργου. Για τα ακίνητα , ο επενδυτής φορολογείται με τον ΦΑΠ που ίσχυε το 2013. Η αρμόδια ΔΟΥ θα κάνει χειρόγραφα την εκκαθάριση και αν τυχόν έχει εκδοθεί ήδη ΕΝΦΙΑ, αυτός ακυρώνεται από τη ΔΟΥ. Ακόμη, στη σύμβαση η ΤΑΡ πέτυχε και όρο για να μπορεί να εκχωρεί σε οποιονδήποτε τρίτο και έναντι χρηματικού ανταλλάγματος κάθε απαίτηση που έχει από το Δημόσιο σε επιστροφές φόρων, ΦΠΑ κ.λπ., ώστε να τις λαμβάνει ο τρίτος αντί του επενδυτή που τις δικαιούται. Οι συναλλαγές αυτές δεν βαρύνονται με ελληνικό ΦΠΑ – ούτε καν με τέλος χαρτοσήμου.
Προνόμιο η σταθερότητα
Εχοντας επιτύχει να αποφύγουν τις οικονομικές, πολιτικές και γεωστρατηγικές παγίδες που εγκυμονούσε η περίοδος ΣΥΡΙΖΑ (πτώχευση, νέο μνημόνιο, Grexit) οι επενδυτές του ΤΑΡ δείχνουν τον δρόμο και σε άλλους ξένους επενδυτές πώς να αντιμετωπίζουν το ζην (και το επιχειρείν) επικινδύνως στην Ελλάδα. Δείχνει όμως και πώς ακούν οι ξένοι επενδυτές τα κελεύσματα της Αθήνας για να εμπιστευτούν ξανά τα κεφάλαιά τους στη χώρα μας. Στην πράξη, μετά από ένα ακόμα νέο μνημόνιο και δύο ταραχώδεις αξιολογήσεις τα τελευταία τρία χρόνια ξένα κεφάλαια έρχονται μόνο με… tax freeze (πάγωμα φορολογίας), ρήτρα πτώχευσης, αγγλικό δίκαιο και διεθνή διαιτησία. Το… έργο αυτό το έχει ζήσει η χώρα και το ζει και πάλι. Για παράδειγμα:
■ Η Ελλάδα θέλει να επιστρέψει στις αγορές, αλλά, όπως και το 2014, οι εκδόσεις ελληνικών ομολόγων -στην αρχή τουλάχιστον- σχεδιάζεται να γίνουν στο αγγλικό δίκαιο και όχι στο ελληνικό. Αυτό σημαίνει ότι αν, για παράδειγμα, η Αθήνα δεν πλήρωνε την περασμένη Δευτέρα τα 2,1 δισ. στους επενδυτές που είχαν αγοράσει τα τριετή ομόλογα Σαμαρά το 2014, θα μπορούσαν να καταφύγουν στα βρετανικά δικαστήρια και να απαιτήσουν κατασχέσεις σε βάρος του Ελληνικού Δημοσίου (π.χ. πολεμικά πλοία στο εξωτερικό όπως στην περίπτωση της Αργεντινής).
■ Στη σύμβαση εκμετάλλευσης για τα περιφερειακά αεροδρόμια, η γερμανική Fraport ζήτησε και επέβαλε στην κυβέρνηση και ρήτρα πτώχευσης. Εχοντας φρέσκο το δημοψήφισμα και την εποχή Βαρουφάκη, υπαγόρευσε τον όρο ότι θα μπορεί να ανακτήσει σε ευρώ όσα χρήματα κατέβαλε για την επένδυσή της αποφεύγοντας να τα πάρει πίσω σε δραχμές ή σε κουπόνια όπως οι υπήκοοι της χώρας.
■ Στη διένεξή της με το Ελληνικό Δημόσιο η γερμανική Hochtief πέτυχε να απαλλαγεί στο ΣτΕ από την καταδίκη της στο Εφετείο Αθηνών για υπόθεση μη απόδοσης ΦΠΑ στο Δημόσιο, πατώντας στην κρίση του Διαιτητικού Δικαστηρίου της Βρετανίας, που είχε επιληφθεί για να κρίνει τη φορολογική διαφορά στη χώρα μας.
