Διαφορετικά αντιμετωπίζει —ανάλογα με την περίπτωση— η Δ.Ε.Δ. (Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών) τις ενδικοφανείς προσφυγές οι οποίες αφορούν στα πρόστιμα που επιβάλλονται στις περιπτώσεις κλοπής/απώλειας ταμειακών μηχανών ή Φ.Η.Μ. (όπως ονομάζονται πλέον). Στο σημείο αυτό ας θυμηθούμε τις διατάξεις που σχετίζονται με τα πρόστιμα απώλειας Φ.Η.Μ., αλλά και τη δυνατότητα ακύρωσής τους.
Ι) Πρόστιμα Απώλειας Φ.Η.Μ.
Τα πρόστιμα που επιβάλλονται από τις αρμόδιες φορολογικές αρχές διαφοροποιούνται ανάλογα με την χρονική περίοδο της απώλειας και χωρίζονται σε 2 περιόδους:
■ Για την απώλεια Φ.Η.Μ. μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2015 επιβάλλονται τα πρόστιμα του άρθρου 10 του ν. 1809/1988 (άρθρο 38 παρ. 2 ν. 4308/2014, όπως ισχύει μετά την τροποποίησή του με το άρθρο 6 του ν. 4337/2015). (ΠΟΛ.1252/20.11.2015)
■ Για απώλεια Φ.Η.Μ. μετά την 1.1.2016 επιβάλλεται το πρόστιμο της περίπτωσης ε της παραγράφου 2 του άρθρου 54 του Κ.Φ.Δ., το οποίο σε συνδυασμό με την περίπτωση η της παραγράφου 1 και το άρθρου 13 του Κ.Φ.Δ., ορίζεται σε 2.500,00 ευρώ.
Η απώλεια ταμειακής μηχανής/Φ.Η.Μ. θεωρείται ουσιαστικά, ως μη συμμόρφωση με τις κατά το άρθρο 13 του Κ.Φ.Δ. υποχρεώσεις του φορολογούμενου σύμφωνα με την ερμηνεία της ΠΟΛ.1252/20.11.2015.
ΙΙ) Δυνατότητα ακύρωσης των προστίμων
Τα ανωτέρω πρόστιμα σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να ακυρωθούν όπως σχετικά αναφέρεται και στην απόφαση 1086245/562/0015/25.9.2007, στις περιπτώσεις που η απώλεια επήλθε συνεπεία ανωτέρας βίας, δηλαδή γεγονότος απρόβλεπτου που δεν μπορούσε να αποτραπεί με μέτρα άκρας επιμέλειας και σύνεσης (π.χ. κλοπή, πυρκαγιά, πλημμύρα κ.λ.π.). Ο υπόχρεος πρέπει να έχει επιδείξει τη δέουσα επιμέλεια για τη διαφύλαξη της ταμειακής μηχανής, πρέπει δηλαδή να προκύπτει ότι παρά τα μέτρα που έλαβε ο υπόχρεος, το γεγονός δεν μπόρεσε να αποτραπεί (ΣτΕ 1664/1971, ΣτΕ 935/1977).
Αν και η ανωτέρω διοικητική λύση είχε δοθεί το 2007 εξακολουθεί να ισχύει και χρησιμοποιείται από την Δ.Ε.Δ. για την ακύρωση των προστίμων. Το πότε υπάρχει ανωτέρα βία είναι θέμα πραγματικό και κρίνεται από πραγματικά περιστατικά και τα αποδεικτικά στοιχεία που θα προσκομίσει ο φορολογούμενος (π.χ. εκθέσεις πραγματογνωμοσύνης, εκθέσεις αστυνομικής αρχής κ.α.) στον Προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ., στον οποίο ανήκει και η αρμοδιότητα εξέτασης και εκτίμησης των πραγματικών αυτών περιστατικών.
Οι ανωτέρω ενέργειες κρίνονται ιδιαίτερα σημαντικές για την έκβαση της υπόθεσης και την ακύρωση ή μη του προστίμου, όπως δείχνουν οι αποφάσεις της Δ.Ε.Δ. σε δεκάδες προσφυγές που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια από φορολογούμενους στους οποίους έχουν επιβληθεί τα πρόστιμα της απώλειας Φ.Η.Μ..
Παραθέτουμε μερικές ενδεικτικές αποφάσεις της Δ.Ε.Δ. οι οποίες στην πλειοψηφία τους δεν κάνουν δεκτές τις προσφυγές καθώς οι φορολογούμενοι δεν φαίνεται να έχουν επιδείξει την δέουσα επιμέλεια για την φύλαξη της ταμειακής μηχανής.
ΙΙΙ) Αποφάσεις Δ.Ε.Δ. σχετικά με την απώλεια ταμειακών μηχανών/ΦΗΜ
► Αριθμός απόφασης: 2525/18.04.2016 – Η Δ.Ε.Δ. κάνει δεκτή την ακύρωση του προστίμου ύψους €2.500,00.
Αιτιολογίες για τις οποίες έγινε δεκτή η προσφυγή και η ακύρωση του προστίμου:
«Επειδή, αυθημερόν (την ημέρα του συμβάντος, ήτοι 11-04-2016), ο προσφεύγων προέβη στην αντικατάσταση: α) της κεντρικής υαλόθυρας της επιχείρησής του, η οποία κόστισε €344,40, όπως προκύπτει από το Νο. 943/11-04-2016 δελτίο αποστολής – τιμολόγιο της «…», του οποίου προσκόμισε, με την παρούσα ενδικοφανή προσφυγή, συνημμένο φωτοαντίγραφο, και β) της ταμειακής του μηχανής με νέα, η οποία φέρει αριθμό και κόστισε €280,00, όπως προκύπτει από το Νο. 96/11-04-2016 δελτίο αποστολής – τιμολόγιο της «…..», του οποίου, επίσης, προσκόμισε, με την παρούσα ενδικοφανή προσφυγή, συνημμένο φωτοαντίγραφο.
Επειδή, ο προσφεύγων ενημέρωσε για το συμβάν της διάρρηξης και την κλοπή της ταμειακής του μηχανής την ασφαλιστική εταιρεία, η οποία έχει ασφαλίσει την επιχείρησή του, μεταξύ άλλων, και για τον κίνδυνο κλοπής με το υπ’ αριθμόν ασφαλιστήριο συμβόλαιο, και η οποία, αυθημερόν, απέστειλε πραγματογνώμονα, εκτίμησε τη ζημιά (όπως προκύπτει και από τη με αριθμό /09- 05-2016 έκθεση πραγματογνωμοσύνης της «…» για λογαριασμό της ασφαλιστικής εταιρείας, της οποίας προσκόμισε, με την παρούσα ενδικοφανή προσφυγή, συνημμένο φωτοαντίγραφο) και του κατέβαλε το, κατά το ανωτέρω ασφαλιστήριο συμβόλαιο, ποσό αποζημίωσης (ως ισχυρίζεται ο ίδιος).
Επειδή, ο προσφεύγων ενημέρωσε την 19-04-2016 την αρμόδια φορολογική αρχή για την απώλεια της Φ.Τ.Μ. με Α.Μ… λόγω κλοπής (η οποία έλαβε χώρα την 11-04-2016), ήτοι εντός δέκα ημερών από το συμβάν, με την κατάθεση της με αριθμό πρωτοκόλλου /19-04-2016 υπεύθυνης δήλωσης. Επειδή, το ως άνω γεγονός οφείλεται αποδεδειγμένα σε ανωτέρα βία και ο προσφεύγων προέβη σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες, προκειμένου να δηλωθεί η κλοπή στις αρμόδιες αρχές, ενώ, με την παρούσα ενδικοφανή προσφυγή, προσκόμισε και όλα τα αποδεικτικά στοιχεία, με τα οποία αποδεικνύεται ότι επέδειξε τη δέουσα επιμέλεια για τη φύλαξη της Φ.Τ.Μ., αλλά και επιβεβαιώνονται τα ανωτέρω πραγματικά περιστατικά.»
► Αριθμός απόφασης: 2636/20.07.2016 – Η Δ.Ε.Δ. ΔΕΝ κάνει δεκτή την ακύρωση του προστίμου του άρθρου 10 παρ 3 περ. στ2 του Ν 1809/88 ποσό: 3.000 ευρώ (600,00€ Χ5) (Απώλεια πριν την 31.12.2015)
Αιτιολογίες για τις οποίες ΔΕΝ έγινε δεκτή η προσφυγή και η ακύρωση του προστίμου:
«…Επειδή στην υπό κρίση περίπτωση η προσφεύγουσα ατομική επιχείρηση με την υπ αριθμ. πρωτ.…../28.12.2015 δήλωση του ν.1599/86 την οποία υπέβαλε στη Δ.Ο.Υ …… δήλωσε την απώλεια της ταμειακής μηχανής, με αριθμ. μητρώου ……, προσκομίζοντας και αντίγραφο από το βιβλίο αδικημάτων και συμβάντων του Τμήματος Ασφαλείας …… (αριθμ. πρωτ. …….) από το οποίο προκύπτει ότι ο κ. ….. υπέβαλε μήνυση για παράβαση αρ. 372 ΠΚ «κλοπή» σε βάρος άγνωστου δράστη καθώς κατά το χρονικό διάστημα από 11-12-2015 έως την 19:30 ώρα της 12-12-2015 άγνωστος δράστης έθραυσε τη τζαμαρία του συνεργείου, εισήρθε εντός αυτού και αφαίρεσε την ταμειακή μηχανή του συνεργείου μάρκας Casio FE 811 χρώματος λευκό.
Επειδή, σύμφωνα με τις ως άνω διατάξεις, για να μην επιβληθεί πρόστιμο για απώλεια φορολογικών στοιχείων θα πρέπει ο υπόχρεος να έχει επιδείξει τη δέουσα επιμέλεια για τη διαφύλαξη αυτών. Εντούτοις η προσφεύγουσα ατομική επιχείρηση δεν προσκόμισε στοιχεία σύμφωνα με τα οποία να προκύπτει ότι παρά τα μέτρα που έλαβε, το γεγονός (κλοπή) δεν μπόρεσε να αποτραπεί. Ως εκ τούτου ο Προϊστάμενος της Δ.Ο.Υ ………, στον οποίο ανήκει και η αρμοδιότητα εξέτασης και εκτίμησης των πραγματικών αυτών περιστατικών, ορθώς εξέδωσε την προσβαλλόμενη πράξη.
Επειδή ο έλεγχος πραγματοποιήθηκε από τους υπαλλήλους της Δ.Ο.Υ ……. (ελεγκτής) και ……… (επόπτης), όπως αναγράφεται στην πρώτη σελίδα της έκθεσης ελέγχου, η οποία φέρει την υπογραφή των εν λόγω υπαλλήλων στην τρίτη σελίδα αυτής.
Επειδή η νομιμότητα της προσβαλλόμενης πράξεως δεν βλάπτεται από το γεγονός ότι εκ παραδρομής στην τρίτη σελίδα της έκθεσης ελέγχου κάτω από τις υπογραφές τόσο της ελέγκτριας …….. όσο και του τμηματάρχη ……. εκ παραδρομής αναγράφονται τα ονόματα των υπαλλήλων ….. και ………. Ως εκ τούτου οι περί του αντιθέτου ισχυρισμοί της προσφεύγουσας απορρίπτονται ως αβάσιμοι.»
► Αριθμός απόφασης: 1156/12.5.2017 – Η Δ.Ε.Δ. ΔΕΝ κάνει δεκτή την ακύρωση του προστίμου ύψους €2.500,00
Κρίσιμες αιτιολογίες για τις οποίες ΔΕΝ έγινε δεκτή η προσφυγή και η ακύρωση του προστίμου:
«….Επειδή από τα ανωτέρω συνάγεται ότι σε περιπτώσεις καταστροφών ή κλοπών, οι εν γένει καταστροφές ή απώλειες πρέπει να τεκμηριώνονται από εκθέσεις ή βεβαιώσεις αρμόδιας δημόσιας αρχής. Εν προκειμένω, ο προσφεύγων προσκόμισε απόσπασμα από το Βιβλίο αδικημάτων – συμβάντων του Τμήματος Ασφάλειας Λαγκαδά όπου, κατά δήλωσή του, αναφέρει ότι:
«Αναφέρεται ότι την 5/10/2016 και ώρα 18:00 προσήλθε στην Υπηρεσία μας ο . . του …. και της , … και υπέβαλε μήνυση σε βάρος αγνώστου – αγνώστων δραστών οι οποίοι την 4/10/2016 και ώρα 13:00 περίπου, από τον χώρο της Λαϊκής Αγοράς Θεσσαλονίκης όπου διατηρεί πάγκο οπωρολαχανικών, αφαίρεσαν σε ανύποπτη στιγμή μία (1) ταμειακή μηχανή, άνευ θήκης χρημάτων, με Αρ. Μητρώου , μάρκας PROLINE COSMOS B, χρώματος λευκό. Ενεργείται Προανάκριση».
Δεν προσκομίστηκαν εκθέσεις πραγματογνωμοσύνης, εκθέσεις αστυνομικής αρχής, δικαστικές αποφάσεις κλπ. όπου θα αποδεικνύονταν περαιτέρω τόσο η διάπραξη της εν λόγω παράβασης αλλά και ότι ο προσφεύγων επέδειξε τη δέουσα επιμέλεια για την διαφύλαξη των απολεσθέντων στοιχείων. Επομένως, ορθώς ο έλεγχος της Δ.Ο.Υ απέρριψε τους επικαλούμενους από τον προσφεύγοντα λόγους ανωτέρας βίας και επέβαλε το προσβαλλόμενο πρόστιμο του άρθρου 54 του Ν.4174/2013, σύμφωνα με τα ανωτέρω εκτιθέμενα.»
► Αριθμός απόφασης: 2893/12.5.2017 – Η Δ.Ε.Δ. ΔΕΝ κάνει δεκτή την ακύρωση του προστίμου ύψους €2.500,00
Κρίσιμες αιτιολογίες για τις οποίες ΔΕΝ έγινε δεκτή η προσφυγή και η ακύρωση του προστίμου:
«….Επειδή σύμφωνα με την από 9.12.16 Έκθεση Ελέγχου της Δ.Ο.Υ. ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ, ο προσφεύγων δε διαφύλαξε τη με αριθμό μητρώου …. φορολογική ταμειακή μηχανή, όπως αυτό πρόεκυψε από την με αρ. πρωτ /25.2.16 υπεύθυνη δήλωσή του, που κατέθεσε στη Δ.Ο.Υ. ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, περί απώλειάς της λόγω κλοπής, μετά από διάρρηξη στο κατάστημά του. Επιπροσθέτως, όπως προκύπτει από την ως άνω Έκθεση Ελέγχου, ο προσφεύγων, προς απόδειξη των ανωτέρω, προσκόμισε βεβαίωση ακριβούς αντιγράφου του βιβλίου συμβάντων της του Τμήματος Ασφαλείας Αγίου Δημητρίου, σύμφωνα με την οποία, ο προσφεύγων προσήλθε στο Τμήμα Ασφαλείας στις …. και κατήγγειλε ότι τη νύχτα της 16.2.16 με 17.2.16 άγνωστος δράστης διέρρηξε το κατάστημα, παραβιάζοντας το κάγκελο και την πόρτα του καταστήματος και αφαίρεσε μεταξύ άλλων και την υπό κρίση φορολογική ταμειακή μηχανή.
Επειδή, στην ανωτέρω προσκομισθείσα βεβαίωση ακριβούς αντιγράφου του βιβλίου συμβάντων του Τμήματος Ασφαλείας Αγίου Δημητρίου της , καταγράφηκε η υπό κρίση κλοπή όπως αυτή καταγγέλθηκε από τον προσφεύγοντα.
Επειδή, ο προσφεύγων κατήγγειλε ότι άγνωστος δράστης διέρρηξε το κατάστημα παραβιάζοντας το κάγκελο και την κλειδαριά της πόρτας του καταστήματος, όμως με την παρούσα ενδικοφανή προσφυγή δεν προσκομίστηκαν αποδεικτικά στοιχεία της διάρρηξης και της κλοπής όπως π.χ. αποδεικτικά επισκευής του κάγκελου και της κλειδαριάς, εκθέσεις πραγματογνωμοσύνης, εκθέσεις αστυνομικής αρχής κλπ..
Επειδή, από τα πραγματικά περιστατικά, όπως καταγράφηκαν ως άνω, δεν αποδεικνύεται ότι η εν λόγω απώλεια οφείλεται σε λόγους ανωτέρας βίας, και περαιτέρω, δεν προκύπτει ότι ο προσφεύγων επέδειξε από πλευράς του κάθε δυνατή επιμέλεια και σύνεση, λαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου να αποτραπεί η καταγγελθείσα διάρρηξη και κλοπή. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με τα ανωτέρω, δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις για την απαλλαγή από την καταβολή του προστίμου για λόγους ανωτέρας βίας».
► Αριθμός απόφασης: 2896/12.5.2017 – Η Δ.Ε.Δ. ΔΕΝ κάνει δεκτή την ακύρωση του προστίμου ύψους €2.500,00
Κρίσιμες αιτιολογίες για τις οποίες ΔΕΝ έγινε δεκτή η προσφυγή και η ακύρωση του προστίμου:
«….Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, η από 09-12-2016 οικεία Έκθεση Ελέγχου Ε.Λ.Π. (Ν. 4308/2014) του Προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. Ηλιούπολης, επί της οποίας εδράζεται η προσβαλλόμενη Πράξη Επιβολής Προστίμου, συντάχθηκε συνεπεία υποβολής στη Δ.Ο.Υ. Αγίου Δημητρίου της με αριθμό πρωτοκόλλου « » υπεύθυνης δήλωσης του άρθρου 8 του Ν. 1599/1986 του προσφεύγοντος (με συνημμένη τη με αριθμό πρωτοκόλλου « » Βεβαίωση Αντιγράφου του Βιβλίου Συμβάντων του Τμήματος Ασφαλείας Ακροπόλεως), με την οποία δήλωσε την απώλεια λόγω κλοπής του Φ.Η.Μ. με αριθμό μητρώου «… ». Επειδή, η μη διαφύλαξη και η απώλεια λόγω κλοπής του ως άνω Φ.Η.Μ. πρέπει να οφείλεται αποδεδειγμένα σε ανωτέρα βία. Το πότε υπάρχει ανωτέρα βία είναι θέμα πραγματικό και κρίνεται από τα πραγματικά περιστατικά και τα αποδεικτικά στοιχεία (όπως πυροσβεστικές εκθέσεις πραγματογνωμοσύνης, εκθέσεις αστυνομικής αρχής κ.λπ.) που θα προσκομίσει ο φορολογούμενος, προκειμένου να αποδείξει ότι επέδειξε τη δέουσα επιμέλεια για τη φύλαξη του Φ.Η.Μ., στην αρμόδια φορολογική αρχή, στην οποία ανήκει και η αρμοδιότητα εξέτασης και εκτίμησης των πραγματικών αυτών περιστατικών.
Επειδή, στην υπό κρίση περίπτωση, ο προσφεύγων ισχυρίζεται ότι επέδειξε τη δέουσα επιμέλεια για τη διαφύλαξη του ανωτέρω Φ.Η.Μ. και δεν ευθύνεται για την απώλειά του, η οποία οφείλεται σε κλοπή, και, ως εκ τούτου, επήλθε συνεπεία ανωτέρας βίας, πλην όμως, προσκόμισε μόνο τη με αριθμό πρωτοκόλλου «… » υπεύθυνη δήλωση του άρθρου 8 του Ν. 1599/1986 με συνημμένη τη με αριθμό πρωτοκόλλου «… » Βεβαίωση Αντιγράφου του Βιβλίου Συμβάντων του Τμήματος Ασφαλείας Ακροπόλεως, από τις οποίες δεν αποδεικνύεται επαρκώς ότι το ως άνω γεγονός οφείλεται σε ανωτέρα βία, ούτε προκύπτει ότι ο υπόχρεος είχε επιδείξει, ως όφειλε, τη δέουσα επιμέλεια για τη διαφύλαξη του εν λόγω Φ.Η.Μ. και ότι, παρά το ότι είχε λάβει τα απαιτούμενα μέτρα, το γεγονός δε μπόρεσε να αποτραπεί.
Επειδή, στην υπό κρίση περίπτωση, ο ισχυρισμός του προσφεύγοντος περί έλλειψης φοροδοτικής ικανότητας και ύπαρξης οικονομικής αδυναμίας καταβολής του προσβαλλόμενου προστίμου είναι, σε κάθε περίπτωση, απορριπτέος, δεδομένου ότι η φορολογική αρχή, σύμφωνα με την κρατούσα αντίληψη, κατά τη διαδικασία επιβολής προστίμου, δρα κατά δέσμια αρμοδιότητα, εφαρμόζοντας τις κατά περίπτωση ισχύουσες διατάξεις. Οι εφαρμοστέες δε, στην προκειμένη περίπτωση, διατάξεις δεν εξαρτούν την επιβολή του προστίμου από την ύπαρξη ή μη φοροδοτικής ικανότητας του φορολογουμένου.»
