Στις δύο τα ξημερώματα της Παρασκευής, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης σηκώθηκε από την καρέκλα του για να βγει έξω από το εστιατόριο του Grand Hotel du Golf, όπου διαδραματίστηκε το τελευταίο επεισόδιο των διαπραγματεύσεων στο Κραν-Μοντανά για το Κυπριακό. Τηλεφώνησε στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, διότι μέσα στην αίθουσα νωρίτερα συζητούνταν σοβαρά το ενδεχόμενο μετάβασης των τριών πρωθυπουργών των εγγυητριών δυνάμεων Ελλάδας, Τουρκίας και Βρετανίας στην έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, όπου θεωρητικά και με βάση τις προφορικές διαβεβαιώσεις του Τούρκου ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου επρόκειτο να ληφθούν τελικές αποφάσεις για την εκκρεμότητα που υποτίθεται ότι έμενε, για το αν θα παραμείνουν κάποιοι Τούρκοι στρατιώτες στο νησί και αν η αποχώρησή τους θα πραγματοποιηθεί σε συγκεκριμένη ημερομηνία (sunset clause) ή όχι (review clause).
Αφού έκλεισε το τηλέφωνο, ο κ. Αναστασιάδης επέστρεψε στο δείπνο και ζήτησε γραπτές προτάσεις από την πλευρά της Τουρκίας. Ακολούθησε ένας σύντομος εκνευρισμός από τον κ. Τσαβούσογλου, ο οποίος έως εκείνη τη στιγμή δεν είχε δεσμευθεί γραπτώς για τίποτα. Σε εκείνο το σημείο παρενέβη ο γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες, ο οποίος προθυμοποιήθηκε να γράψει ένα προσχέδιο της συμφωνίας, προκειμένου οι συζητήσεις να έχουν κάποιο αποτέλεσμα. Ο κ. Γκουτιέρες άρχισε να γράφει, ενώ οι συνδαιτυμόνες πρότειναν διάφορες διατυπώσεις. Οι συζητήσεις, απ’ όσο φαίνεται, είχαν φθάσει σε αρκετά προχωρημένο σημείο. Στον μηχανισμό παρακολούθησης της εφαρμογής της συμφωνίας (τον οποίο ως γενική ιδέα έθεσε πρώτος στο τραπέζι ο κ. Νίκος Κοτζιάς από την πρώτη ημέρα της διάσκεψης στην Ελβετία) προβλεπόταν ότι οι εγγυήτριες δυνάμεις δεν θα έχουν καμία εκτελεστική (executive) δυνατότητα, αλλά θα ενεργούσαν μόνο ως συμβουλευτικοί παράγοντες χωρίς παρεμβατικά δικαιώματα. Οταν, λοιπόν, ο κ. Γκουτιέρες άρχισε να γράφει για την κατάργηση του καθεστώτος των εγγυήσεων του 1960 και τη μετάβαση στη νέα κατάσταση πραγμάτων (new state of affairs), ο κ. Κοτζιάς παρενέβη και ζήτησε να προστεθεί στο κείμενο η λέξη «immediately» (άμεσα), ώστε να προβλεφθεί ρητά ότι οι εγγυήσεις θα σταματήσουν να ισχύουν αμέσως μετά την υπογραφή της συμφωνίας.
Σε εκείνο το σημείο, ο κ. Τσαβούσογλου αρνήθηκε οποιαδήποτε συνέχιση συγγραφής του κειμένου και, παρά τις προσπάθειες που έγιναν από τον κ. Γκουτιέρες, η διαδικασία τελικά έληξε χωρίς καμία απολύτως συμφωνία. Πέρα από τη θεατρικότητα της στιγμής (ο κ. Τσαβούσογλου ήταν, γενικώς, αρκετά παραστατικός σε όλες τις παρεμβάσεις του στην Ελβετία), ήταν ξεκάθαρο ότι ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών είχε σαφείς εντολές να μην υποχωρήσει. Ενδεικτικό της λογικής των Τούρκων είναι ότι σε κάποια στιγμή, όταν κάποιο μέλος ξένης αντιπροσωπείας υπογράμμισε προς τον κ. Τσαβούσογλου πως με τη στάση του η Αγκυρα «χάνει» στο «blame game», εκείνος απάντησε ότι ο τουρκικός λαός έχει διαφορετική άποψη.
Καμία πρόοδος
Το τέλος του δείπνου βρήκε την Ελλάδα και την Τουρκία στη θέση που βρισκόταν ακριβώς πριν ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις στο Κραν-Μοντανά, εννέα ημέρες νωρίτερα. Αντιθέτως, στο τέλος του δείπνου είχαν γίνει λίγο χειρότερες οι σχέσεις ανάμεσα στην Αθήνα και το Λονδίνο. Στις πρώτες ημέρες της διάσκεψης στο Κραν-Μοντανά, η βρετανική αποστολή κατήλθε με μια πρόταση η οποία κινούνταν στο πλαίσιο εκείνης που είχε καταθέσει ο κ. Κοτζιάς για μηχανισμό παρακολούθησης της εφαρμογής πιθανής λύσης, δίχως τη συμμετοχή των τριών εγγυητριών δυνάμεων.
Οι πιέσεις των Βρετανών προς τον κ. Αναστασιάδη να μειώσει στο ελάχιστο τις απαιτήσεις του στο ζήτημα των κυπριακής ιδιοκτησίας κεφαλαίων, δημιούργησε τριβή και τελικά ψυχρότητα ανάμεσα στον κ. Κοτζιά και τον υφυπουργό Εξωτερικών για Ευρωπαϊκές Υποθέσεις Αλαν Ντάνκαν, ο οποίος ήταν ένθερμος υποστηρικτής της άμεσης συνάντησης των τριών πρωθυπουργών, προκειμένου να προχωρήσει η λύση.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο κ. Κοτζιάς επικοινώνησε τηλεφωνικώς με τον Βρετανό ομόλογό του Μπόρις Τζόνσον, προκειμένου να υπερφαλαγγίσει τον κ. Ντάνκαν, ο οποίος είχε ήδη εισηγηθεί στην κ. Μέι τη μετάβαση στη Νέα Υόρκη. Οι Βρετανοί, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ζήτησαν από τον κ. Αναστασιάδη να κάνει παραχωρήσεις και στο ζήτημα των τεσσάρων ελευθεριών των Τούρκων πολιτών στην Κύπρο.
Του δραματικού δείπνου, που ξεκίνησε αργά το βράδυ της Πέμπτης και τελείωσε τα ξημερώματα της Παρασκευής, είχαν προηγηθεί και άλλες στιχομυθίες από τις οποίες προέκυπτε ότι οι Τούρκοι δεν θα συζητούσαν ποτέ σε πραγματική βάση αποχώρηση των στρατευμάτων τους από το νησί. Στη βραδινή διάσκεψη της περασμένης Δευτέρας (3 Ιουλίου), ο κ. Τσαβούσογλου απάντησε ωμά στο σχετικό ερώτημα του κ. Κοτζιά, λέγοντας ότι η Τουρκία θέλει στρατεύματα στην Κύπρο προκειμένου να μπορεί να παρέμβει αν χρειαστεί.
Από την Αθήνα μεταδίδεται ελπίδα ότι οι προσπάθειες μπορεί να συνεχιστούν. Αλλά και ικανοποίηση για το γεγονός ότι πλέον το καθεστώς εγγυήσεων και ασφαλείας αποτελεί σταθερή παράμετρο για οποιαδήποτε διεθνή συζήτηση που αφορά το Κυπριακό. Κατόπιν τούτων, στη Λευκωσία και στην Αθήνα αναμένουν με ενδιαφέρον τι μέλλει γενέσθαι τις αμέσως επόμενες ημέρες, οπότε αρχίζουν στο οικόπεδο 11 οι γεωτρήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ από τη γαλλική Total…
