Σημαντικό αντίκτυπο στις εμπορικές ροές ενδέχεται να προκαλέσουν οι αλλαγές στις σχέσεις του Ηνωμένου Βασιλείου με την Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλους παγκόσμιους εταίρους, σε περίπτωση εξόδου από την ενιαία αγορά και την τελωνειακή ένωση, όπως προκύπτει από πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου Agri–Food Biosciences (AFBI).
Το AFBI ανέλυσε τον αντίκτυπο τριών διαφορετικών σεναρίων, μετά το Brexit, αναφορικά με τις τιμές βασικών αγροτικών προϊόντων στο Ηνωμένο Βασίλειο, τον όγκο της παραγωγής και τις τιμές.
Σύμφωνα με την έρευνα, παρ’ όλο που οι εν λόγω μεταβολές ενδέχεται να οδηγήσουν σε χαμηλότερες τιμές, θα μπορούσαν να μειώσουν τα εισοδήματα των γεωργών, αυξάνοντας τις εισαγωγές τροφίμων.
Τα τρία σενάρια
Τα τρία σενάρια που αναλύθηκαν διεξοδικά από το Ινστιτούτο ήταν:
- μια ελεύθερη εμπορική συμφωνία με την Ε.Ε.
- η μετάβαση στους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) με το δασμολόγιο του Μάλλον Ευνοούμενου Κράτους (ΜΕΚ)
- η μονομερής απελευθέρωση του εμπορίου
Πρώτο σενάριο
Η διαπραγματευτική ομάδα για το Brexit, με επικεφαλής τον Ντέιβιντ Ντέιβις, στοχεύει στη σύναψη συμφωνίας ελεύθερων συναλλαγών (FTA) με τις Βρυξέλλες το συντομότερο δυνατό μετά την έξοδο από την Ε.Ε.. Το γεγονός αυτό θα επιτρέψει στο Ηνωμένο Βασίλειο να προβεί σε διαπραγματεύσεις για τις δικές του εμπορικές συμφωνίες με άλλες χώρες, διατηρώντας παράλληλα πολλά από τα οφέλη του ελεύθερου εμπορίου με τα 27 κράτη-μέλη, όπως η ελεύθερη πρόσβαση στην ενιαία αγορά χωρίς δασμούς και ποσοστώσεις.
Σύμφωνα με το σενάριο που αφορά στη σύναψη συμφωνίας ελευθέρων εμπορικών συναλλαγών, οι τιμές που εισπράττουν οι αγρότες για τα αγαθά τους (τιμή παραγωγού) θα παραμείνουν σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητες, κυμαινόμενες από -1% έως +3% ανάλογα με το εμπόρευμα. Στο πλαίσιο αυτό, τo AFBI, υποστηρίζει ότι κάτι τέτοιο δεν αρκεί από μόνο του, ώστε να προκαλέσει αξιοσημείωτες αλλαγές στη συνολική ποσότητα ή αξία των γεωργικών προϊόντων της Βρετανίας. Ούτε ενέχει σημαντικό αντίκτυπο στις τιμές των καταναλωτικών προϊόντων.
Εν τούτοις, ενδέχεται να μην καταστεί δυνατή η διαπραγμάτευση μιας τέτοιας συμφωνίας στο χρόνο που απομένει. Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της ένωσης αγροτών NFU, Meurig Raymond, δήλωσε ότι «είναι σημαντικό η κυβέρνηση να προετοιμάσει μεταβατικές ρυθμίσεις, για να αποφύγει ένα ακραίο σενάριο. Οι αγροτικές επιχειρήσεις θα χρειαστούν χρόνο, για να προσαρμοστούν σε νέα εμπορικά περιβάλλοντα».
«Η κυβέρνηση πρέπει να είναι πολύ σαφής ως προς το τι θεωρεί επιτυχία για τη Βρετανία, καθώς η επίτευξη της σωστής εμπορικής συμφωνίας θα είναι καθοριστική για πολλές αγροτικές επιχειρήσεις και την ικανότητα της χώρας να παράγει τρόφιμα», κατέληξε.
Δεύτερο σενάριο
Σε περίπτωση που οι διαπραγματευτές της Ε.Ε. και της Βρετανίας δεν καταλήξουν σε κάποια εμπορική συμφωνία, τότε όλα τα εμπορικά προϊόντα του Ηνωμένου Βασιλείου θα επανέλθουν στους κανόνες του ΠΟΕ.
Η Βρετανία εισάγει περίπου το 40% των τροφίμων της, με την Ε.Ε. να αποτελεί τη μεγαλύτερη αγορά όσον αφορά εισαγωγές και εξαγωγές προϊόντων διατροφής. Ακόμη και με την ρήτρα του ΜΕΚ, τα εμπορικά δασμολόγια θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα, ενώ το AFBI πιστεύει ότι αυτό θα οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές στις εμπορικές ροές.
Όπως υποστηρίζει το Ινστιτούτο, σύμφωνα με αυτό το σενάριο, το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να αναμένει σημαντικές αυξήσεις των τιμών παραγωγής για ορισμένα προϊόντα, ιδίως του γάλακτος και εν γένει των γαλακτοκομικών προϊόντων (+30%), του χοιρινού (+18%) και του βοδινού κρέατος (+17%), με αντίστοιχα οφέλη για τον όγκο παραγωγής και την τιμή τους. Το εγχείρημα αυτό θα ενισχύσει την αυτάρκεια του Ηνωμένου Βασιλείου σε αυτούς τους τομείς, καθώς οι εισαγωγές από την Ε.Ε. θα γίνουν ακριβότερες, αλλά θα αυξήσει επίσης ραγδαία τις καταναλωτικές τιμές.
Ωστόσο, οι δασμοί θα υπονόμευαν την ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών της Μεγάλης Βρετανίας. Οι αγρότες που εκτρέφουν πρόβατα (τιμή παραγωγού -30%) και παράγουν σιτάρι (-4%) και κριθάρι (-5%) θα υποστούν απώλειες εισοδήματος, ενώ, επιπροσθέτως, θα μειωθεί ο συνολικός όγκος παραγωγής.
Τρίτο σενάριο
Στο τρίτο σενάριο, το AFBI εστίασε στο τι επρόκειτο να συμβεί, σε περίπτωση που η βρετανική κυβέρνηση καταργήσει όλους τους δασμούς στις εισαγωγές τροφίμων, ενώ οι εμπορικοί εταίροι διατηρούσαν τη ρήτρα του ΜΕΚ στις βρετανικές εξαγωγές. Μια τέτοια κίνηση θα μείωνε μεν τις τιμές για τους καταναλωτές του Ηνωμένου Βασιλείου, ανοίγοντας την αγορά σε φθηνές εισαγωγές από όλο τον κόσμο, αλλά θα αποτελούσε ισχυρό πλήγμα για στους Βρετανούς αγρότες.
Οι τιμές παραγωγής για το βόειο κρέας θα μειωθούν κατά 45% και τα προβατοειδή κατά 29%. Σύμφωνα με την μελέτη, η τιμή, ο όγκος παραγωγής και η αξία όλων των βρετανικών αγροτικών προϊόντων θα καταγράψουν αξιοσημείωτη μείωση. Ο κ. Raymond προειδοποίησε ότι η βρετανική κυβέρνηση οφείλει να διασφαλίσει, ότι «οι αγρότες δεν θα βρεθούν σε μειονεκτική θέση σε σχέση με τους υπερπόντιους παραγωγούς που υπόκεινται σε διαφορετικά πρότυπα».
Τέλος, το AFBI τόνισε ότι οι παραγωγοί σε άλλα μέρη του κόσμου είναι πολύ ανταγωνιστικοί, καθώς αυτά τα αποτελέσματα «καταδεικνύουν έντονα ότι υπάρχει μια άκρως επιτακτική ανάγκη να βελτιωθεί η εγχώρια παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα στο πλαίσιο αυτού του εμπορικού σεναρίου».
