Διπλό χτύπημα: Δικαστήριο κρίνει νόμιμη παλιά συμφωνία (που είχε ακυρωθεί) για μίσθωση κτιρίων για …198 χρόνια. Παγίδες και με νομοσχέδιο-βόμβα
Από τον
Αντώνη Τριανταφύλλου
Βαριά γκρίζα σύννεφα συγκεντρώνονται πάνω από την Ιερουσαλήμ. Η ιερή πόλη για τις τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες, τον ιουδαϊσμό, τον χριστιανισμό και το Ισλάμ, αποτελούσε στο παρελθόν πεδίο αιματηρών πολεμικών συγκρούσεων, ενώ σήμερα συνεχίζει να είναι χώρος όπου ξεδιπλώνεται ένα μοναδικό -σε παγκόσμιο επίπεδο- διαρκές παίγνιο με πολιτικές, γεωστρατηγικές, πολιτισμικές, θρησκευτικές πτυχές, μα πάνω από όλα με βαθείς συμβολισμούς.
Η Ιερουσαλήμ μπορεί να μη διαθέτει κομβική εμπορική θέση εφάμιλλη άλλων πόλεων, όπως η Κωνσταντινούπολη, αλλά πάντοτε ήταν σταυροδρόμι συνάντησης πολιτισμών και θρησκειών. Εβραίοι, Ελληνες, Ρωμαίοι, πριν και μετά την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης, Πέρσες, Αραβες, Σταυροφόροι, Αρμένιοι άφησαν το αποτύπωμά τους στην ιερή πόλη. Αλλά και στα νεότερα χρόνια, παγκόσμιες δυνάμεις όπως η Βρετανία, η Γαλλία, η Ρωσία και οι ΗΠΑ δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την πόλη και τους Αγίους Τόπους.
Για τους Εβραίους είναι η πόλη του Ναού και των βασιλέων Δαυίδ και Σολομώντα. Για τους χριστιανούς η πόλη όπου σταυρώθηκε και αναστήθηκε ο Θεάνθρωπος Ιησούς, ενώ για τους μουσουλμάνους είναι ο τρίτος ιερότερος τόπος προσκυνήματος, μετά τη Μέκκα και τη Μεδίνα.
Διακύβευμα
Από την πυκνή ιστορία της πόλης, που είναι ενσωματωμένη στα πλακόστρωτά της, χαραγμένη βαθιά στις ουλές των τοίχων των κτιρίων της και στις σφαίρες πάνω από την πύλη της Σιών, που μαρτυρείται καθημερινά στον Ναό της Αναστάσεως, στο Δυτικό Τείχος, στο Τέμενος του Βράχου, αντιλαμβάνεται κανείς πόσο ισχυρό είναι το διακύβευμα της κατοχής ή και της επιρροής στα εδάφη της.
Το 1949 ο Νταβίντ Μπεν Γκουριόν χαρακτήρισε την Ιερουσαλήμ «αιώνια και ιερή πρωτεύουσα» του Ισραήλ, ενώ το κράτος σε μια κίνηση ιδιαίτερου συμβολισμού έχτισε στους λόφους πάνω από την παλιά πόλη την εθνική αντιπροσωπία του, την Κνεσέτ, το Προεδρικό Μέγαρο και άλλα δημόσια κτίρια. Την ίδια ώρα οι Παλαιστίνιοι θεωρούν τα εδάφη της ανατολικής Ιερουσαλήμ το έδαφος της πρωτεύουσας του δικού τους -μελλοντικού- κράτους. Μέσα σε αυτό το ιδιαίτερα περίπλοκο ιστορικό, θρησκευτικό, πολιτισμικό και πολιτικό περιβάλλον διακονεί το Πατριαρχείο των Ιεροσολύμων, εδώ και 20 αιώνες, στην Αγία Γη. Η Αγιοταφιτική Αδελφότητα, το αποκαλούμενο και «Τάγμα των Σπουδαίων», συγκροτείται γύρω από τον εκάστοτε ελληνορθόδοξο Πατριάρχη Ιεροσολύμων, φυλάσσοντας τις Θερμοπύλες των Παναγίων Προσκυνημάτων, αλλά και τις μεγάλες εκτάσεις γης που κατέχει στο Ισραήλ και στα εδάφη της Παλαιστινιακής Αρχής.
Για πολλούς ιδιώτες και για μεγάλες επιχειρήσεις η κατοχή και η διαχείριση μεγάλων και οικονομικά προσοδοφόρων ακινήτων αποτελεί διακαή πόθο. Για το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων όμως, πολλά από τα ακίνητά του μοιάζουν με «βόμβα», που, αν από λάθος πυροδοτηθεί, μπορεί να έχει ολέθριες συνέπειες.
Επικύρωση
Στις αρχές Αυγούστου μια δικαστική απόφαση επανέφερε τις μνήμες της μεγάλης κρίσης που βίωσε πριν από 12 χρόνια η Σιωνίτιδα Εκκλησία, προκαλώντας ισχυρούς εσωτερικούς τριγμούς στην Αγιοταφιτική Αδελφότητα, που οδήγησαν στην αποπομπή του τότε Πατριάρχη Ειρηναίου. Αφορά την περιβόητη υπόθεση της «Πύλης της Γιάφας».
Ειδικότερα, σύμφωνα με την ισραηλινή εφημερίδα «Times of Israel», το Πρωτοδικείο της Ιερουσαλήμ έκρινε ότι η συμφωνία, που είχε αρχικά συναφθεί την περίοδο 2004-2005 μεταξύ του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων και της οργάνωσης Ateret Cohanim, είναι έγκυρη. Αυτή προέβλεπε τη μίσθωση κτιρίων του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων στην παλιά πόλη για 99+99 χρόνια στην εν λόγω εβραϊκή οργάνωση.
Τη συμφωνία επιχείρησε να ακυρώσει η διοίκηση του Πατριάρχη Θεοφίλου, προκαλώντας τη δικαστική διένεξη με την εβραϊκή οργάνωση.
Η Ateret Cohanim ιδρύθηκε το 1978 και οι πολέμιοί της την κατηγορούν ότι λειτουργεί ως όχημα για την εδραίωση του εβραϊκού εποικισμού στα παλαιστινιακά εδάφη, μέσω της αγοράς γης, που στη συνέχεια παραχωρείται αποκλειστικά σε εβραϊκές οικογένειες.
Σύμφωνα, λοιπόν, με την ισραηλινή εφημερίδα «Times of Israel», η δικαστής Gila Kanfi-Steinitz, αντιπρόεδρος του τοπικού δικαστηρίου της Ιερουσαλήμ, δήλωσε πως εξέτασε μόνο το νομικό μέρος της υπόθεσης σχετικά με την εγκυρότητα ή όχι της συμφωνίας. Η απόφαση του δικαστηρίου προκάλεσε αρχικά αμηχανία στην Αγιοταφιτική Αδελφότητα.
Ο Πατριάρχης Θεόφιλος και η Ιερά Σύνοδος αποφάσισαν να κινητοποιηθούν διπλωματικά και νομικά. Το Πατριαρχείο θα εξαντλήσει όλα τα νομικά εργαλεία που διαθέτει και γι’ αυτό κατέθεσε προσφυγή στο ανώτατο δικαστήριο του Ισραήλ, κατά της πρωτόδικης απόφασης που άναψε το πράσινο φως για την ενοικίαση των ακινήτων του στην Ateret Cohanim.
Το νομοσχέδιο
Πέραν της δικαστικής απόφασης, υπάρχει ακόμη μία εξέλιξη, που προκαλεί εύλογη ανησυχία στο ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο και στις άλλες εκκλησιαστικές Αρχές των Αγίων Τόπων. Πρόκειται για νομοσχέδιο που κατέθεσαν στην Κνεσέτ 40 βουλευτές.
Εάν το σχέδιο υπερψηφιστεί, ενδεχομένως να θέσει μεγάλους περιορισμούς στον τρόπο διαχείρισης των περιουσιακών στοιχείων του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων και των άλλων Εκκλησιών, σε σημείο που ουσιαστικά -όπως εκτιμούν νομικοί κύκλοι- θα αδυνατούν να διαχειρίζονται και να διαθέτουν ελεύθερα τη γη που τους ανήκει.
«Ως εδώ και μη παρέκει» από τον Θεόφιλο
Στις 12 Αυγούστου ο Πατριάρχης Θεόφιλος, σε μια κίνηση σπουδαίου συμβολισμού, παραχώρησε συνέντευξη Τύπου στο Αμάν της Ιορδανίας, καταγγέλλοντας σε υψηλούς τόνους τόσο τη δικαστική απόφαση όσο και το νομοσχέδιο της ισραηλινής Βουλής. Η δυσφορία του για τις τελευταίες εξελίξεις ήταν τέτοια, που έφτασε στο σημείο να αναφωνήσει «ως εδώ και μη παρέκει»!
Ο κ. Θεόφιλος υποστήριξε ότι η πρόσφατη δικαστική απόφαση για την υπόθεση μίσθωσης των ακινήτων «Πύλη της Γιάφας» συνδέεται πολιτικά με το νομοσχέδιο που προωθείται στη Βουλή του Ισραήλ, ενώ έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για τις αρνητικές συνέπειες και τον περιορισμό που θα έθετε στα δικαιώματα των Εκκλησιών να διαχειρίζονται ελεύθερα και ανεξάρτητα τις ιδιοκτησίες τους, λέγοντας ότι «αυτό το νομοσχέδιο αποτελεί σαφή προσπάθεια να στερηθούν το -ηλικίας 2.000 ετών- Πατριαρχείο μας και οι αδελφές Εκκλησίες, που είναι παρούσες εδώ και αιώνες στους Αγίους Τόπους, τη νόμιμη και ιστορική ελευθερία και ανεξαρτησία μας. Αυτό το απαράδεκτο νομοσχέδιο, εάν ψηφιστεί, θα αποτελούσε σαφή παραβίαση κάθε διεθνούς συνθήκης που έχει ισχύ στην περιοχή και θα αποτελούσε μια απαράδεκτη προσβολή στην ελευθερία της λατρείας».
Με την αγγλική μετάφραση «enough is enough», η δραματική έκκληση του Πατριάρχη Θεοφίλου έκανε τον γύρο του κόσμου, καθώς το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών αναδημοσίευσε στην ιστοσελίδα του τη συνέντευξη Τύπου του ελληνορθόδοξου Πατριάρχη. Η Αγιοταφιτική Αδελφότητα και οι άλλες Εκκλησίες στους Αγίους Τόπους δραστηριοποιούνται τώρα ζωηρά στον κοινό σκοπό τους, την προάσπιση των δικαιωμάτων της ελεύθερης και ακώλυτης διαχείρισης των περιουσιακών στοιχείων τους, που απειλείται από το νομοσχέδιο της Κνεσέτ, χρησιμοποιώντας κάθε πρόσφορο πολιτικό και διπλωματικό μέσο για να αφυπνίσουν τη διεθνή κοινότητα απέναντι στη σοβαρή απειλή.
Τις εξελίξεις στους Αγίους Τόπους παρακολουθεί από κοντά αλλά με ψυχραιμία και η Ελλάδα. Οι διπλωματικές Αρχές σε Αθήνα, Τελ Αβίβ και Ιεροσόλυμα βρίσκονται σε εγρήγορση, προκειμένου να κρατούν ενήμερη την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών και τον πρωθυπουργό, καθώς τόσο το δικαστικό σκέλος της υπόθεσης όσο και η πιθανή υπερψήφιση του νομοσχεδίου για το καθεστώς διαχείρισης της περιουσίας του Πατριαρχείου και των άλλων Εκκλησιών στους Αγίους Τόπους μπορεί να διαταράξουν τις λεπτές διπλωματικές ισορροπίες στις ελληνοϊσραηλινές σχέσεις που αυτήν την περίοδο ενισχύονται όλο και περισσότερο, αλλά και τις παραδοσιακές ελληνοαραβικές σχέσεις με την Παλαιστινιακή Αρχή και την Ιορδανία.
Ο απομονωμένος Ειρηναίος που περιμένει ακόμα τη δικαίωσή του
Από το «Ωσαννά» στο «άρον άρον σταύρωσον αυτόν» συνοψίζεται η άνοδος και η πτώση του πρώην Πατριάρχη Ειρηναίου.
Ο -τότε- 62χρονος Ειρηναίος Σκοπελίτης, όταν το μακρινό 2001 εκλεγόταν στον πατριαρχικό θρόνο, γνώριζε βαθιά μέσα του ότι παραλαμβάνει μια «ηλεκτρική καρέκλα», λόγω των πολύ λεπτών διπλωματικών ισορροπιών που πρέπει να τηρεί ο εκάστοτε Πατριάρχης για να παραμείνει στη θέση του. Ηξερε ότι έχει την αμέριστη στήριξη των Αράβων και φαινόταν αποφασισμένος να κλείσει το μέτωπο του Ισραήλ, που δεν έβλεπε με καλό μάτι την εκλογή του, όπως διαπιστώθηκε και από την καθυστερημένη αναγνώρισή του.
Τέσσερα χρόνια μετά, το 2005, οι φανατικοί πιστοί ήταν πλέον απηνείς διώκτες του Ειρηναίου. Η υπόθεση των ακινήτων στην Πύλη της Γιάφας κλόνισε την εμπιστοσύνη της Συνόδου του Πατριαρχείου στο πρόσωπό του όσο και του αραβικού ποιμνίου.
Ο Ειρηναίος παρέμεινε αμετακίνητος από τις θέσεις ακόμα και όταν τον αποκήρυξε η Αγιοταφιτική Αδελφότητα και η Μείζων και Υπερτελής Σύνοδος των Ορθοδόξων που συγκλήθηκε τον Μάιο του 2005 στο Φανάρι τον κήρυξε έκπτωτο.
Πάντα πίστευε ότι είναι θύμα μιας καλοστημένης πλεκτάνης. Γι’ αυτόν τον λόγο παραμένει ακόμα και σήμερα απομονωμένος -σχεδόν φυλακισμένος- σε ένα κελί στο Πατριαρχείο, περιμένοντας και την ηθική δικαίωσή του.
Σε αυτό το μικρό διαμέρισμα τον βρήκε τον Μάρτιο ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο οποίος τον επισκέφθηκε σε μια κίνηση καλής θέλησης.
Οι σχέσεις του πρώην Πατριάρχη Ειρηναίου με τον διάδοχό του είναι ανύπαρκτες και ο πάγος έσπασε το 2015, όταν ο Ειρηναίος χειρουργήθηκε και ο Πατριάρχης Θεόφιλος τον επισκέφθηκε στον νοσοκομείο και του έσφιξε το χέρι, ευχόμενος «περαστικά».
Οι ψευδείς καταγγελίες για σκάνδαλο
Το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων έχει παρουσία σχεδόν 20 αιώνων στα εδάφη της Αγίας Γης.
Τα αυτοκρατορικά χρυσόβουλα από την εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, οι αραβικοί αχτιναμέδες, τα σουλτανικά φιρμάνια των Οθωμάνων, οι διεθνείς συνθήκες και οι κατά καιρούς χρηματικές δωρεές από βασιλείς και επιφανείς πιστούς έδωσαν τη νομική ισχύ και την οικονομική ευρωστία, ώστε το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων να αποκτήσει και να διαχειρίζεται έως σήμερα σημαντικό αριθμό κτιρίων στην παλιά πόλη της Ιερουσαλήμ, αλλά και μεγάλες εκτάσεις γης σε εδάφη που ανήκουν στο κράτος του Ισραήλ, στην Παλαιστινιακή Αρχή αλλά και στο γειτονικό κράτος της Ιορδανίας.
Το σύνολο της περιουσίας του δεν έχει αποτυπωθεί ή αποτιμηθεί, αλλά εκτιμάται ότι το ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο είναι, μετά το κράτος του Ισραήλ, ο μεγαλύτερος ιδιώτης κάτοχος γαιών με τίτλους ιδιοκτησίας στην περιοχή της Παλαιστίνης. Το νομικό σύστημα του Ισραήλ βασίζεται στις αρχές του Κοινού Δικαίου (Common Law).
ΑναγνώρισηΑναγνωρίζεται το δικαίωμα ιδιοκτησίας επί της γης, αλλά ισχύει ένα ιδιαίτερα περίπλοκο σύστημα διαχείρισης της γης και των ακινήτων, με την οποία είναι επιφορτισμένη η Διοίκηση Ισραηλινών Εδαφών (Israel Land Administration-ILA) για λογαριασμό του Jewish National Fund (JNF).
Τον Ιούλιο το διαδίκτυο κατακλύστηκε από πληροφορίες με πηγές τοπικές εφημερίδες της Παλαιστίνης, που υποτίθεται ότι κατήγγειλαν ένα νέο «σκάνδαλο πωλήσεων» γης του Πατριαρχείου στη δυτική Ιερουσαλήμ σε εξωχώριες εταιρίες, περιγράφοντας γλαφυρά «ύποπτες» διαδρομές χρήματος.
Τα φερόμενα ως σκανδαλωδώς πωληθέντα ακίνητα βρίσκονται στη δυτική Ιερουσαλήμ, όπου κυριαρχικά δικαιώματα ασκεί το Ισραήλ, και η υπόθεση δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια εμπορική μίσθωση σε άλλο προτιμητέο ενοικιαστή, όπως προβλέπεται από το ισραηλινό Κοινό Δίκαιο.
