Οι γεννήσεις μειώνονται, το ισοζύγιο γεννήσεων – θανάτων είναι αρνητικό επί μία πενταετία, πάνω από 500.000 άτομα –στην πλειονότητά τους νέοι– έχουν εγκαταλείψει τη χώρα μέσα στην κρίση, τα στοιχεία της εφορίας αναδεικνύουν την έκρηξη του φαινομένου της «φιλοξενίας» –-περίπου δύο εκατομμύρια δηλώνουν φιλοξενούμενοι κυρίως από συγγενικά πρόσωπα–ενώ πάνω από 50% των νέων –ένα από τα τρία υψηλότερα ποσοστά σε ολόκληρη την Ευρώπη– εξακολουθούν να ζουν με τους γονείς τους ακόμη και στην 3η δεκαετία της ζωής τους.
Κοινωνικά φαινόμενα που γίνονται ολοένα και εντονότερα έχουν μια κοινή αφετηρία: την υψηλή ανεργία στις τάξεις των νέων και τις εξαιρετικά χαμηλές αποδοχές στους «τυχερούς» που θα καταφέρουν να βρουν μια θέση εργασίας.
Οπως αποκαλύπτουν τα επίσημα στοιχεία, ο μέσος νέος κάτω των 24 ετών, αν βρει δουλειά, αμείβεται με 380 ευρώ καθαρά. Την ώρα λοιπόν που η κυβέρνηση πανηγυρίζει για τη μείωση των ποσοστών της ανεργίας, οι νέοι εξακολουθούν να βλέπουν μπροστά τους το αδιέξοδο: με τον μεικτό μισθό για το πλήρες ωράριο στα 511 ευρώ –κάτι που σημαίνει 430 ευρώ στο χέρι– και τη μερική απασχόληση να αναδεικνύεται σε κυρίαρχη συνταγή προσλήψεων –κάτι που σημαίνει 200 – 220 στο χέρι–, οι σημερινοί 25άρηδες δύσκολα θα συμμεριστούν την αισιοδοξία του πρωθυπουργού, όπως αποτυπώθηκε στις πρόσφατες δηλώσεις του κατά την επίσκεψη στο υπουργείο Εργασίας.
Ακόμη και αν βρουν δουλειά, θα έρθουν αντιμέτωποι με το χειρότερο εργασιακό καθεστώς της Ευρώπης. Ολες οι υπόλοιπες χώρες που έχουν ειδικό καθεστώς για την αμοιβή των νέων τη συνδέουν με την προϋπηρεσία και αυτό προκειμένου να δώσουν τη δυνατότητα στους εργοδότες να προσφέρουν ευκαιρίες απόκτησης εργασιακής εμπειρίας ακόμη και πριν από τα 18. Αντίθετα, στην Ελλάδα, ο νέος ξέρει ότι όποια προσπάθεια και αν καταβάλει, όσα χρόνια και αν εργαστεί, πρέπει πρώτα να συμπληρώσει τα 25 για να μπορέσει να ξεφύγει από τις αμοιβές των 200 – 400 ευρώ ανάλογα με τις ώρες απασχόλησης.
Η φιλοξενία και η συγκατοίκηση με τους γονείς δεν είναι επιλογή για τον Ελληνα νέο, αλλά μονόδρομος. Παρά τη μείωση των ποσοστών ανεργίας στις τάξεις των ατόμων ηλικίας έως και 24 ετών. Από το σύνολο του 1,115 εκατ. ανέργων που κατέγραψε η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) στο πρώτο τρίμηνο του 2017, οι 125 χιλιάδες είναι κάτω των 25. Από αυτούς, οι 44 χιλιάδες έχουν στα χέρια τους τουλάχιστον ένα πτυχίο (ΤΕΙ, ή ΑΕΙ). Πόσοι 25άρηδες εργάζονται; Περίπου 141,6 χιλιάδες. Δηλαδή, οι εργαζόμενοι και οι άνεργοι είναι περίπου μοιρασμένοι.
Ισοπεδωτικό το σύστημα για όλους, ανεξάρτητα από εμπειρίες και γνώσεις
Πόσο πιθανό είναι να εντοπίσει κανείς σήμερα νέο κάτω των 25 ετών σε χώρο εργασίας; Περίπου… 3,87%. Και αυτό διότι στο σύνολο των 3,659 εκατομμυρίων απασχολουμένων που μετράει η Ελλάδα, μόλις 141,6 χιλιάδες είναι κάτω των 25. Τη στιγμή μάλιστα που άλλες ευρωπαϊκές χώρες υιοθετούν πολιτικές απόκτησης εργασιακής εμπειρίας για ανηλίκους ή 18άρηδες, οι εργαζόμενοι αυτών των ηλικιών στην Ελλάδα είναι μόλις 12,9 χιλιάδες. Οσον αφορά στον τόπο εργασίας, δεν είναι και δύσκολο να μαντέψει κανείς: 31,6 χιλιάδες είναι στο λιανεμπόριο και 38,2 χιλιάδες στα ξενοδοχεία, στα μπαρ και στις καφετέριες. Αλλοι 14,4 χιλιάδες εντοπίζονται στον πρωτογενή τομέα, κυρίως λόγω των προγραμμάτων για τους νέους αγρότες. Τουλάχιστον αυτά δείχνουν τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, καθώς η μαύρη εργασία δεν αποτυπώνεται.
Στη συντριπτική τους πλειονότητα, οι 141,6 χιλιάδες νέοι απασχολούμενοι κάτω των 25 ετών εντοπίζονται στα κατώτερα μισθολογικά κλιμάκια. Με βάση τα στοιχεία του ΕΦΚΑ –τα οποία προέρχονται από την επεξεργασία των δηλώσεων ΑΠΔ–, οι αποδοχές των νέων στην Ελλάδα είναι οι εξής:
1. Στην ηλικιακή κατηγορία έως 19 ετών, οι μέσες μεικτές αποδοχές ανέρχονται στα… 315,34 ευρώ μαζί με τις ασφαλιστικές εισφορές. Αυτό σημαίνει 265 ευρώ καθαρά κατά μέσον όρο. Οι μεικτές αποδοχές για τα αγόρια είναι 319,45 ευρώ και για τα κορίτσια 311 ευρώ.
2. Στην ηλικία 20 – 24 ετών, οι άνδρες θα εισπράξουν κατά μέσον όρο 468,83 ευρώ και τα κορίτσια 439 ευρώ ή 454 ευρώ κατά μέσον όρο μεικτά. Αυτό σημαίνει 381 ευρώ καθαρά.
Φεύγει ένας νέος με 381 ευρώ από το σπίτι του; Η απάντηση είναι όχι. Διότι ακόμη και αν βρει ένα ενοίκιο των 150 ευρώ, που σημαίνει ότι πρέπει να επιβιώνει με λιγότερα από 10 ευρώ την ημέρα για όλα τα υπόλοιπα έξοδα, θα έχει να αντιμετωπίσει μεταξύ άλλων και το… τεκμήριο: για μία γκαρσονιέρα των 150 ευρώ μηνιαίως στην Ελλάδα, πρέπει να δηλώνεις ετήσιο εισόδημα τουλάχιστον 4.800 ευρώ.
Γκρεμίζει τα όνειρα
Η Ελλάδα δεν είναι η μοναδική χώρα στην Ευρώπη που υιοθετεί ειδικό μισθολογικό καθεστώς για τους νέους. Η σύγκριση όμως, όπως προκύπτει από τα στοιχεία που παρουσιάζει η «Κ», οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το ελληνικό σύστημα είναι αναμφίβολα το χειρότερο για τους νέους. Η αδικία δεν έχει να κάνει μόνο με το ύψος των αποδοχών. Είναι σαφές ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα που έχει μειώσει –και μάλιστα κατά 24%– τον κατώτατο μισθό από το 2010 μέχρι σήμερα, με το αντίστοιχο ποσοστό για τους νέους να φτάνει στο 35%. Καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα δεν γκρεμίζει μισθολογικά τα όνειρα των νέων με τον τρόπο που γίνεται στην Ελλάδα. Στη χώρα μας, ανεξάρτητα από εμπειρία ή γνώσεις, ο νέος θα αμειφθεί με 430 καθαρά μέχρι να συμπληρώσει το 25ο έτος της ηλικίας του. Στην υπόλοιπη Ευρώπη, ειδικά καθεστώτα υπάρχουν μόνο για τους ανηλίκους ή τους 18άρηδες που θέλουν να αποκτήσουν εργασιακή εμπειρία ή για τους νέους που τους δίνονται μερικοί μήνες περιθώριο προκειμένου να «μάθουν τη δουλειά». Το φαινόμενο 25άρης ακόμη και με 5 – 6 έτη εργασιακής εμπειρίας να αμείβεται με ψίχουλα ανεξάρτητα από την απόδοσή του και να στερείται κάθε ελπίδας «αυτονόμησης» από τους γονείς του αποδεικνύεται ελληνική «πατέντα», η οποία σίγουρα δεν ανήκει στις βέλτιστες πρακτικές της Ευρώπης.
Απογοητευτική η σύγκριση με άλλα ευρωπαϊκά κράτη
Τα παραδείγματα άλλων χωρών ως προς το ύψος της αμοιβής των νέων, όπως αποτυπώνονται στην έκθεση του Eurofound για τον κατώτατο μισθό στην Ευρώπη το 2017, είναι αποκαλυπτικά:
1. Στο Βέλγιο, ο κατώτατος μισθός είναι 1.531,93 ευρώ. Μικρότερο μισθό –το 70% αυτού του ποσού, δηλαδή 1.072 ευρώ– θα πάρει ο 16άρης, ενώ το ποσοστό για τον 17άρη θα ανέβει στο 76%. Οι 19άρηδες και οι 20άρηδες με εργασιακή εμπειρία 6 ή 12 μηνών θα αμειφθούν κανονικά με ποσά της τάξεως των 1.570-1.590 ευρώ.
2. Στη Γαλλία, ο κατώτατος μισθός είναι 1.480 ευρώ. Λιγότερες αποδοχές μπορεί να πάρουν οι νέοι κατά τα πρώτα χρόνια απόκτησης εργασιακής εμπειρίας. Το σύστημα είναι φτιαγμένο με τέτοιο τρόπο, ώστε ο νέος να βλέπει κάθε χρόνο μισθολογική αύξηση. Ετσι, ο 15χρονος θα πάρει το 25% του βασικού μισθού κατά τον πρώτο χρόνο εργασίας, το 37% του βασικού μισθού στο δεύτερο έτος και το 53% στο τρίτο έτος. Ατομο ηλικίας άνω των 21 ετών θα ξεκινήσει από το 53% στον πρώτο χρόνο και θα φτάσει στο 78% στο τρίτο έτος. Μετά τον 3ο χρόνο, όμως, θα λάβει κανονικά το ποσό των 1.480 ευρώ.
Νέα παιδιά κάτω των 16 ετών που θα εργαστούν κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών θα δουν τους κόπους τους να αποδίδουν και οικονομικά, καθώς θα λάβουν αποδοχές ίσες με το 80% του βασικού μισθού.
3. Στην Ιρλανδία –χώρα υποδοχής εργαζομένων ειδικά στον κλάδο της Πληροφορικής όπου το νεαρό της ηλικίας είναι συνήθως πλεονέκτημα– ο ανήλικος θα αμειφθεί με το 70% του βασικού μισθού, ενώ με το που θα ενηλικιωθεί θα φτάσει στο 90% του βασικού μισθού ήδη από τον δεύτερο χρόνο προϋπηρεσίας. Διαφοροποίηση για τους ενήλικες μπορεί να υπάρξει και κατά την περίοδο εκπαίδευσης. Η περίοδος αυτή ορίζεται σε τρία τμήματα. Κατά το πρώτο τμήμα ο μισθός είναι ίσος με το 75% του βασικού, κατά το 2ο τρίμηνο ίσος με το 80% του βασικού και κατά το τελευταίο τρίμηνο ίσος με το 90% του βασικού. Ο βασικός μισθός στην Ιρλανδία έχει οριστεί στα 9,25 ευρώ ανά ώρα.
4. Στο Λουξεμβούργο, εργαζόμενοι των 15 και 16 ετών θα αμειφθούν με το 75% του βασικού μισθού, ενώ αν έχουν προϋπηρεσία κατά το 18ο έτος της ηλικίας τους, μπορούν να διεκδικήσουν αποδοχές στο 120% του βασικού μισθού που φτάνει στα 2.000 ευρώ.
5. Στην Ολλανδία, ο νέος παίρνει το 30% του βασικού μισθού στα 15 του. Εφόσον όμως συνεχίσει να εργάζεται, λαμβάνει σημαντική αύξηση κάθε χρόνο, καταλήγει στα 18 να παίρνει το 45,5% του βασικού μισθού και στα 22 του να εισπράττει το 85% του κατώτατου μισθού, ο οποίος ορίζεται στα 1.551 ευρώ.
6. Στη Μεγάλη Βρετανία, ο 19χρονος θα εισπράξει 3,4 λίρες ανά ώρα μόνο κατά το πρώτο έτος, το οποίο λογίζεται ως δοκιμαστικό. Μετά το πρώτο έτος, η αμοιβή αναβαίνει στις 5,55 λίρες ανά ώρα μέχρι και το 20ό έτος και στις 6,95 λίρες μέχρι και το 24ο. Μετά τα 24, καταβάλλεται ο κανονικός ελάχιστος μισθός των 7,5 λιρών ανά ώρα (ή περίπου 8,8 ευρώ).
