Κυριάκου Κόκκινου
Δικηγόρου-Προέδρου Κίνησης Οργανικότητας ΚΟΣΜΟΠΟΛΙΣ
Αντιπροέδρου Συνδέσμου Ελλήνων Βατραχανθρώπων
«Βοηθείστε με»: Η σπαρακτική κραυγή τενίστριας που τραυματίστηκε στο Γουίμπλετον
Παρακολούθησα έκπληκτος την 7/7/2017 το σοκαριστικό τραυματισμό, στο γόνατο, της Αμερικανίδας τενίστριας Μπέθανι Μάτεκ Σαντς, κατά τη διάρκεια του αγώνα της με τη Σοράνα Κιρστέα για τον δεύτερο γύρο του Wimbledon . Η τενίστρια έπεσε στο έδαφος, σφαδάζοντας από τους πόνους, ουρλιάζοντας κυριολεκτικά για βοήθεια. Η αντίδραση της συμπαίκτριάς της ήταν, χαλαρά, αυτάρεσκα και αργά, να πάει προς το μέρος της και βλέποντας το πόδι της αντιπάλου της να τα χάσει και να ζητήσει βοήθεια. Δεν έσκυψε καν πάνω της, δεν προσέτρεξε να την ενισχύσει έστω ψυχικά, αλλά διατηρήθηκε σε απόσταση. Ταυτόχρονα οι διαιτητές, παρατηρητές και υπεύθυνοι του αγώνα, παρακολουθούσαν καθισμένοι στις καρέκλες τους!!! Δεν σηκώθηκαν καν ακούγοντας τα ουρλιαχτά και τις εκκλήσεις βοήθειας της αθλήτριας. Το ίδιο και οι χιλιάδες των θεατών. Έμειναν στις θέσεις τους, παγωμένοι, χωρίς να κάνουν καμμία κίνηση βοήθειας και συμπαράστασης, σαν να έβλεπαν θέατρο! Αποτέλεσμα ήταν η αθλήτρια να παραμένει μόνη της, πεσμένη στο έδαφος για 15 λεπτά και ουρλιάζοντας από τους πόνους, μέχρι να την πλησιάσουν οι γιατροί του αγώνα, που προσήλθαν με καθυστέρηση, με ασθενοφόρο και τη μετέφεραν στο νοσοκομείο.
Τι λέει η συμπεριφορά αυτή όλων, για τη συνείδησή μας, για τον πολιτισμό μας, για το χαρακτήρα που η εκπαίδευση, τα βιώματα και οι αρχές μας, έχουν διαμορφώσει σε μια παγκοσμιοποιούμενη κοινότητα παθητικών και άβουλων όντων; Σίγουρα όχι κολακευτικά πράγματα!
Περιλαμβάνω το σύνδεσμο του σχετικού βίντεο, που βρήκα, καθώς «άγνωστες» δυνάμεις , που ελέγχουν το ψηφιακό matrix, έσπευσαν και αφαίρεσαν όποιο βίντεο έδειχνε σκηνές της δεκαπεντάλεπτης αυτής υπνωτικής κατάστασης, όλων μέσα στο γήπεδο, προσθέτοντας συνήθη, διανθιστικά και εξωραϊστικά σχόλια συσκότισης της πραγματικότητας, περί δήθεν συμπαράστασης της άλλης αθλήτριας, επικεντρωνόμενα στη μεταφορά της με ασθενοφόρο και αποκρύπτοντας το πραγματικά συγκλονιστικό γεγονός ότι μία κορυφαία αθλήτρια παρέμεινε μόνη και αβοήθητη επί 15 λεπτά μέσα σε ένα κατάμεστο, επίσης κορυφαίο γήπεδο, του κόσμου, σε ένα αγώνα των ελίτ αθλητών για ελίτ κοινό, ουρλιάζοντας για βοήθεια, έστω και συναισθηματική, που κανείς δεν έσπευσε να της προσφέρει στα πρώτα αυτά κρίσιμα 15 λεπτά!
Μία άμεση, ενστικτώδης σκέψη, ήταν ότι κάτι τέτοιο δεν θα συνέβαινε στην Ελλάδα, όπου αμέσως θα μαζεύονταν από πάνω της δεκάδες άτομα, διεκδικώντας λόγο και πεδίο δράσης. Σκεπτόμενος όμως μία σειρά βιωμάτων μου, επανήλθα σε μία διαφορετική κι εδώ πραγματικότητα, που δεν είναι επίσης κολακευτική.
Θυμήθηκα τον λιπόθυμο άνδρα στην Ομόνοια, χειμώνα πριν πολλά χρόνια και την απάντηση των αστυνομικών του περιπολικού, που σταμάτησα για βοήθεια, ότι δεν είναι δική τους δουλειά και την αποχώρησή τους. Επίσης την εντυπωσιακή αναστροφή τους και το μάζεμα του λιπόθυμου άνδρα, όταν με είδαν να υποκρίνομαι ότι γράφω σε ένα χαρτί τον αριθμό του περιπολικού τους!!! Προβληματίστηκα επίσης με την παθητική στάση των πολιτών στην καταστροφή της Ελλάδας, την ραγδαία και ακραία υποβάθμιση της ποιότητας ζωής, τη συνεχή πολιτική κοροϊδία, απάτη και ανηθικότητα από τους πολιτικούς, όλου του κομματικού φάσματος και την φαινομενική αδυναμία τους να ενεργοποιηθούν αποτελεσματικά, παίρνοντας τη ζωή τους στα χέρια τους. Αντίθετα προς το αναμενόμενο , οι πολίτες δείχνουν να έχουν απεμπολήσει και παραιτηθεί από την ιδιότητά τους αυτή – του πολίτη – εκχωρώντας το ρόλο κυρίαρχου των ζωών τους, σε άλλους, είτε αυτοί είναι κόμματα, είτε πολιτικοί, είτε πάσης φύσεως αγύρτες και απατεώνες και σωτήρες. Κάνουν τα πάντα «εικονικά» και για την ακρίβεια δεν κάνουν τίποτα, παραδίδοντας το δικαίωμα της απόφασης, πράξης και «σωτηρίας» τους στους ΑΛΛΟΥΣ, αρκεί να απαλλαγούν οι ίδιοι από την ευθύνη, την αγωνία και τον κόπο της απόφασης και της δράσης, όσο και αν η αδράνεια αυτή τους κοστίζει πανάκριβα και είναι οδυνηρή!!!
Στη διάδοση του συνδρόμου αυτού τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε όλον τον κόσμο, μέσω της ανούσιας χρήσης , διάδοσης και εγκλωβισμού των παιδιών , αλλά και μεγαλύτερης ηλικίας ανθρώπων, μέσα στους δαιδάλους του διαδικτύου, έχουν συμβάλει καίρια τα ΜΜΕ και οι κολοσσοί του κινηματογράφου και της τηλεόρασης. Όλοι αυτοί συνεργούν εγκληματικά κατά της ανθρώπινης ελευθερίας, χειραγωγώντας απαίσια τις μάζες, ώστε «ελεύθερα» να απεμπολούν την ανθρωπιά τους και τις συνηθίζουν να ζουν μέσα και μέσω των εικονικών πραγματικοτήτων, που οι ανωτέρω πουλάνε, ως μεταξωτές κορδέλες, στους σύγχρονους ιθαγενείς!!!
Η στάση αυτή της απάθειας, παθητικότητας, απραξίας και καταθλιπτικής αδράνειας, έχει όνομα και εξηγείται ψυχιατρικά και κοινωνιολογικά.
Στις 13 Μαρτίου, 1964, ώρα 03:15 στη Νέα Υόρκη, η Κάθριν Τζενοβέζε επέστρεφε από τη δουλειά της, ως υπεύθυνη μπαρ. Πλησιάζοντας στο σπίτι της, ένας άγνωστος άνδρας την πλησίασε από πίσω, την ακινητοποίησε και την μαχαίρωσε δύο φορές στην πλάτη. Η Τζενοβέζε στρίγγλισε, φωνάζοντας «Ω Θεέ μου! Με μαχαίρωσαν, βοηθήστε με!». Η γειτονιά ήταν μικρή. Κάποια φώτα άναψαν στα γύρω διαμερίσματα, αλλά δεν φάνηκε κανείς. Από κάπου ακούστηκε μία φωνή «Άσε ήσυχο το κορίτσι». Ο δράστης, απομακρύνθηκε για λίγα λεπτά και η Τζενοβέζε, σύρθηκε μέχρι την είσοδο ενός καταστήματος και παρέμεινε εκεί πεσμένη. Λίγα λεπτά μετά, η γειτονιά ησύχασε. Ο δράστης επέστρεψε και συνέχισε να την μαχαιρώνει. Η Τζενοβέζε συνέχισε να ουρλιάζει. Φώτα άναψαν ξανά στα γύρω διαμερίσματα. Δεν φάνηκε κανείς. Ο δράστης απομακρύνθηκε για να επανέλθει για τρίτη φορά. Μαχαίρωσε την Τζενοβέζε από τον λαιμό έως τα γεννητικά όργανα και την βίασε. Στο τέλος, της απέσπασε 49 δολάρια που βρήκε πάνω της και την άφησε αιμόφυρτη στην είσοδο της πολυκατοικίας, όπου η γυναίκα είχε νωρίτερα καταφέρει να συρθεί. Το όλο περιστατικό διήρκησε περίπου 35 λεπτά και η γυναίκα κατέληξε αβοήθητη στην είσοδο της πολυκατοικίας της.
Το έγκλημα αυτό ίσως να χανόταν ανάμεσα τους φακέλους της αστυνομίας, αν δεν το μάθαιναν δύο κοινωνικοί ψυχολόγοι, ο Ντάρλεϊ και ο Λατανέ. Αυτοί δεν ενδιαφέρθηκαν για τη διεστραμμένη προσωπικότητα του δολοφόνου, αλλά για κάτι ίσως πιο συνταρακτικό: Την απάθεια των παρατηρητών, την απροθυμία τους να βοηθήσουν. Τι ήταν αυτό που τους εμπόδισε να αντιδράσουν; ‘Ετσι οργάνωσαν μία σειρά πειραμάτων , για να εξηγήσουν και μελετήσουν τη συμπεριφορά ενός μεγάλου κύκλου ανθρώπων μίας πυκνοκατοικημένης μεσοαστικής Αμερικανικής γειτονιάς, που αδράνησαν στο να επέμβουν και υπερασπιστούν ένα θύμα άγριας βίας.
Κάποιοι ψυχολόγοι και ψυχίατροι αναφέρθηκαν στη «συναισθηματική άρνηση» των αυτόπτων μαρτύρων: Ότι εξαιτίας του σοκ έμειναν αδρανείς, απαθείς. Ένας άλλος μίλησε για τον αρνητικό ρόλο της τηλεόρασης, η οποία είχε εθίσει τους τηλεθεατές στη βία και στην κοινωνική απάθεια.
Όμως ο Ντάρλεϊ με τον Λατανέ δεν πείστηκαν. Ένιωθαν, χωρίς να μπορούν ακόμα να το εξηγήσουν, ότι αυτή η συμπεριφορά δεν είχε να κάνει με την τηλεόραση ή με το συναισθηματικό κλονισμό, αλλά με κάτι βαθύτερο, ίσως και πιο αρχέγονο.
Το πείραμα των Ντάρλει και Λατανέ
Έτσι προχώρησαν στο περίφημο πείραμα τους, αυτό που αποκάλυψε την έννοια της «διάχυσης της ευθύνης».Όπως είναι ευνόητο δεν μπορούσαν να αναπαραστήσουν μια δολοφονία, έτσι έκαναν αναπαράσταση μιας επιληπτικής κρίσης.
Ένας φοιτητής, με μικρόφωνο και ακουστικά, καθόταν μόνος σε ένα μικρό δωμάτιο. Θα μιλούσε για 2 λεπτά για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στη φοιτητική ζωή, αφού πρώτα θα άκουγε τους υπόλοιπους φοιτητές, στα άλλα δωμάτια, να μιλάνε για τη δική τους ζωή.
Όπως είναι προφανές –σε μας που γνωρίζουμε τη φύση του πειράματος- δεν υπήρχε κανείς άλλος φοιτητής, πέρα από το υποκείμενο. Οι φωνές που άκουγε ήταν μαγνητοφωνημένες.
Κάποια στιγμή ξεκινούσε να μιλάει ένας «φοιτητής», ο οποίος έλεγε ότι είναι επιληπτικός και αυτό συχνά του δημιουργεί προβλήματα κλπ κλπ.
Μέχρι που ο επιληπτικός ηθοποιός άρχιζε να παθαίνει κρίση και να ζητάει βοήθεια: «Νομίζω ότι παθαίνω κρίση… Βοηθήστε με… Θα πεθάνω…»
Αντιδράσεις στο πείραμα μιας επιληψίας
Η ψεύτικη επιληπτική κρίση διαρκούσε έξι λεπτά. Σε αυτό το χρονικό διάστημα μόλις το 31% των φοιτητών που άκουγαν σηκώθηκαν και ζήτησαν βοήθεια από τον υπεύθυνο του προγράμματος.
Το υπόλοιπο 69% των φοιτητών, ενώ είχαν ταραχτεί –καταρρίπτοντας έτσι την υπόθεση της απάθειας και της τηλεοπτικής αποχαύνωσης- δεν ήξεραν τι να κάνουν. Περίμεναν ότι κάποιος άλλος θα βοηθούσε τον επιληπτικό, έτσι δεν έκαναν τίποτα.Η «διάχυση της ευθύνης» φάνηκε πιο καθαρά όταν οι πειραματιστές άλλαξαν τον αριθμό των φοιτητών-μαγνητοφωνημένων φωνών που συμμετείχαν στο πείραμα.
Όταν το υποκείμενο πίστευε ότι είναι μόνος του με τον επιληπτικό φοιτητή, αναζητούσε βοήθεια μέσα στα τρία πρώτα λεπτά -συγκεκριμένα το 85% των φοιτητών αντέδρασε έτσι.
Το συμπέρασμα των Ντάρλει και Λατανέ ήταν:
«Όσο περισσότεροι είναι οι μάρτυρες κάποιου δυσάρεστου γεγονότος, όπως επίθεση ή ατύχημα, τόσο λιγότερο υπεύθυνος αισθάνεται ο καθένας, γιατί η ευθύνη καταμερίζεται ισομερώς στο πλήθος.»Με διαφορετικά λόγια είναι λάθος να αισθανόμαστε περισσότερο ασφαλείς μέσα σε ένα μεγάλο πλήθος, όπως αυτό της πόλης. Είναι πιο πιθανό να σε βοηθήσει ο ένας και μοναδικός σου γείτονας, παρά όλοι αυτοί οι άνθρωποι –οι οποίοι συνήθως είναι και άγνωστοι- που συνωστίζονται στις πολυκατοικίες τριγύρω σου και σε προσπερνούν στους πολυσύχναστους δρόμους.
Και δεν είναι τυχαίο αυτό που λένε οι ποιητές: Ότι η μοναξιά μας γίνεται μεγαλύτερη μέσα στο πλήθος.Όμως οι Ντάρλει και Λατανέ έβγαλαν άλλο ένα συμπέρασμα, πιο αισιόδοξο: Ότι η αλληλεγγύη διδάσκεται.
Αν ένας άνθρωπος απλά ακούσει για τη «διάχυση της ευθύνης», είναι έτοιμος, την επόμενη φορά που θα συμβεί κάτι «μπροστά στα μάτια του», να αντιδράσει διαφορετικά.Υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να μην προσπεράσει το γέρο που έπεσε στη μέση του δρόμου επειδή κάποιοι άλλοι ήδη στέκονται από πάνω του, λέγοντας –στον εαυτό του: «Ας τον βοηθήσουν αυτοί, εγώ τι μπορώ να κάνω παραπάνω;» (Περισσότερα για το πείραμα των Ντάνλει και Λατανέ: «Το κουτί της Ψυχής», της Lauren Slater, από τις εκδόσεις Οξύ Πηγή: sanejoker.info).
Οι άνθρωποι λοιπόν δεν προσφέρουν την βοήθειά τους , όταν γίνονται μάρτυρες ενός ακραίου, βίαιου και επείγοντος συμβάντος, που απαιτεί την ανάμιξή τους, προς αποτροπή του, ακόμη και όταν δεν κινδυνεύουν οι ίδιοι, όταν στο σκηνικό υπάρχουν ταυτόχρονα και άλλοι άνθρωποι, που θα μπορούσαν επίσης να επέμβουν και οι οποίοι επίσης δεν επεμβαίνουν για τον ίδιο λόγο. Το φαινόμενο της «διάχυσης της ευθύνης», όπως το ονόμασαν ή το σύνδρομο Τζενοβέζε ή φαινόμενο της απάθειας του παρατηρητή, περιγράφει εκείνες τις περιπτώσεις όπου, όσο περισσότερα άτομα παρίστανται ως μάρτυρες σε κάποιο γεγονός, τόσο λιγότερο υπεύθυνο νιώθει το κάθε μεμονωμένο άτομο, διότι αντιλαμβάνεται πως η ευθύνη για κάποια, οποιαδήποτε αντίδραση, κατανέμεται ισομερώς στο πλήθος, κάτι σαν το περιβόητο «μαζί τα φάγαμε», που διαχέει την καίρια ευθύνη των πολιτικών, για την νεότερη πτώχευση της Ελλάδας, πρώτιστα σε πνευματικό επίπεδο, σε όλο το λαό!
Μία δεύτερη σειρά πειραμάτων που διενήργησαν οι δύο ψυχολόγοι, ανέδειξε έναν ακόμα πρόσθετο παράγοντα: Προτιμούμε να θέσουμε τη ζωή μας ή τη ζωή των άλλων σε κίνδυνο, παρά να ενεργήσουμε αντίθετα με αυτό που κάνουν όλοι. Η αδράνεια των άλλων αποτελεί για εμάς ένδειξη ότι, πιθανώς μία αντίδραση από την πλευρά μας θα ήταν περιττή ή και ανάρμοστη: «αφού δεν κάνει τίποτα κανείς, μάλλον δεν χρειάζεται να κάνω εγώ κάτι». Αυτό δε συμβαίνει λόγω της ελλιπούς ανάπτυξης της προσωπικότητας των πολιτών, που στερούνται αυτογνωσιακών στοιχείων, βιώνουν μία ασυνείδητη και διάχυτη ανελευθερία, είναι δέσμιοι συστημικά διαδιδόμενων παθών, πάσχουν από το φόβο της αποτυχίας, έχουν έλλειψη αυτοπεποίθησης και έχουν παύσει να στηρίζουν την πορεία και τις επιλογές τους στους ισχυρούς πυλώνες των πνευματικών εκείνων εφοδίων, που πάντα καθοδηγούν μέσα στις θύελλες και για τον Ελληνισμό ονομάζονται φιλοσοφία και Ορθοδοξία.
Όταν τέτοια θλιβερά περιστατικά σημαδεύουν τη ζωή της ανθρωπότητας, όπως η συλλογική αδράνεια, έναντι του πόνου και της ανάγκης των άλλων, η δική μας απάντηση ας είναι στο εξής η άμεση και αποτελεσματική δράση.
Ζούμε τη ζωή, μέσα σε χρονικά όρια και οι πράξεις μας καθορίζουν τη δυνατότητα επέκτασης των ορίων αυτών και τις συνθήκες βίωσης του επέκεινα. Μην ξεχνάτε ότι η συμμετοχή στον πόνο και η εκπλήρωση της ανάγκης του όποιου άλλου, απαλύνει μυστηριακά το δικό μας , όποιο πόνο και εκπληρώνει στο πολλαπλάσιο δικές μας ανάγκες. Αυτά έχουν ειπωθεί χιλιάδες χρόνια πριν, μένει να θελήσουμε να τα βιώσουμε πρακτικά, μέσα στον καθημερινό μας βίο και έτσι να τον κάνουμε πραγματικά ευτυχισμένο και επιούσιο!!!
