ΚΥΠΡΟΣ : Στο ΥΠΟΙΚ για την κοστολόγησή του βρίσκεται το νομοσχέδιο για τη μεταχείριση ανηλίκων όταν αν
Στον τελευταίο κυβερνητικό σταθμό πριν οδηγηθεί στη Βουλή για συζήτηση από την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών βρίσκεται το νομοσχέδιο που υπόσχεται ολοκληρωτικές αλλαγές στη μεταχείριση των παιδιών όταν θα βρίσκονται σε σύγκρουση με τον νόμο. Ερωτηθείς σχετικά από τον «Π», ο υπουργός Δικαιοσύνης Ιωνάς Νικολάου ανέφερε ότι το νομοσχέδιο έχει περάσει από όλα τα στάδια, περιλαμβανομένης και της δημόσιας διαβούλευσης, ενώ τώρα βρίσκεται στο Υπουργείο Οικονομικών για κοστολόγηση αφού οι διάφορες παρεμβάσεις προϋποθέτουν κόστος.
Ως γνωστό, όλοι οι κρατικοί προϋπολογισμοί πρέπει να είναι πλέον ισοζυγισμένοι και για τον λόγο αυτό, σύμφωνα με τον υπουργό Δικαιοσύνης, θα πρέπει το κόστος να υπολογιστεί ώστε να προβλεφθεί σχετικό κονδύλι. Ο κ. Νικολάου πρόσθεσε ότι το ΥΠΟΙΚ είναι ο τελευταίος σταθμός του νομοσχεδίου και ότι ακολούθως θα τεθεί ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου για έγκριση, πριν οδηγηθεί στη Βουλή για να αρχίσει η συζήτηση.
Το νομοσχέδιο είναι ογκώδες (έκτασης 185 σελίδων) και το επεξεργάστηκαν από κοινού το Υπουργείο Δικαιοσύνης και το γραφείο της επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Λήδας Κουρσουμπά. Περιέχει πρόνοιες ανύπαρκτες μέχρι σήμερα και αφορά τον τρόπο μεταχείρισης των παιδιών μέχρι 18 ετών όταν θα βρίσκονται αντιμέτωπα με ποινικά αδικήματα.
Το γενικό πλαίσιο εγκαθιδρύει δομές και διαδικασίες αποδικαστικοποίησης με τη δημιουργία συμβουλευτικών επιτροπών που θα λειτουργούν υποβοηθητικά προς τα δικαστήρια, ενώ το ίδιο το παιδί, όπως και οι γονείς ή οι κηδεμόνες του, θα συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων που το αφορούν. Η ποινική δίωξη και η κράτηση θα συνιστούν το έσχατο μέτρο και θα τυγχάνουν εφαρμογής μόνο όταν οποιαδήποτε άλλα μέτρα έχουν δοκιμαστεί και αποτύχει, ενώ η προφυλάκιση αλλά και η φυλάκιση, εκτός εξαιρετικών περιπτώσεων, απαγορεύεται. Οι υποθέσεις θα εκδικάζονται από δικαστήρια ανηλίκων τα οποία θα δημιουργηθούν (από ένα) σε κάθε επαρχία, τα οποία θα δικάζουν και πάλι με βάση την αρχή ότι η κράτηση αποτελεί το έσχατο μέτρο και θα πρέπει να επιβάλλονται εναλλακτικές ποινές ή μέτρα.
Τα άτομα που εμπίπτουν στο νομοσχέδιο είναι ηλικίας μέχρι 18 ετών και οι πρόνοιές του θα εφαρμόζονται μέχρι την ηλικία των 23 ετών για πράξεις που τελέστηκαν πριν κλείσουν τα 18. Ενδεικτικά μερικές από τις πρόνοιες έχουν ως εξής:
Όταν παιδί συλλαμβάνεται, ο επί καθήκοντι αστυνομικός στον αστυνομικό σταθμό όπου μεταφέρεται ενημερώνει πάραυτα λειτουργό των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας και τους κηδεμόνες του για να μεταβούν στον σταθμό, ενώ μέχρι τότε ο ίδιος διασφαλίζει ότι δεν κρατείται σε κελί αλλά σε άλλον χώρο του σταθμού. Την ίδια στιγμή διασφαλίζεται ότι λαμβάνει τη συνδρομή δικηγόρου χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση, ενώ έχει δικαίωμα σε ιατρική εξέταση για αξιολόγηση της γενικής πνευματικής και σωματικής του κατάστασης.
«Οικογενειακό Συμβούλιο»
Σε περίπτωση που ο λειτουργός ευημερίας έχει εύλογη υποψία ότι το παιδί χρειάζεται φροντίδα και προστασία, προβαίνει σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για τη σύγκληση «Οικογενειακού Συμβουλίου Ευημερίας Παιδιού». Οι διαπιστώσεις και εισηγήσεις του εν λόγω συμβουλίου υποβάλλονται στον γενικό εισαγγελέα για τους δικούς του χειρισμούς.
Εγκαθιδρύεται ένα δικαστήριο ανηλίκων σε κάθε επαρχία, το οποίο θα συγκροτείται από ένα ή περισσότερους δικαστές οικογενειακού δικαστηρίου. Ως δικαστές ανηλίκων καθορίζονται κατ’ ελάχιστον σε κάθε επαρχία ένας πρόεδρος οικογενειακού δικαστηρίου και ένας οικογενειακός δικαστής, ενώ σε περίπτωση που το δικαστήριο συγκροτείται από έναν μόνο δικαστή, τότε αυτός θα πρέπει να είναι τουλάχιστον πρόεδρος οικογενειακού δικαστηρίου. Οι δικαστές αυτοί θα πρέπει απαραίτητα να έχουν εξειδίκευση στην ποινική μεταχείριση παιδιών, η οποία, αν δεν υπάρχει, θα πρέπει να τους προσφερθεί μέσα από πρόγραμμα που θα καθορίσει το Ανώτατο Δικαστήριο.
Διαδικασίες ενώπιον του δικαστηρίου ανηλίκων: Ανάμεσα σε πολλά άλλα, όταν το δικαστήριο κρίνει ότι είναι απαραίτητος ο περιορισμός της ελευθερίας του παιδιού για να αποφευχθεί π.χ. η διάπραξη νέου αδικήματος, ή ο περιορισμός είναι απαραίτητος για σκοπούς διευκόλυνσης των ανακρίσεων, δύναται να διατάσσει τον περιορισμό σε χώρο περιορισμού παιδιών ως έσχατο μέτρο. Επίσης, εάν με βάση τα στοιχεία που έχει ενώπιόν του το δικαστήριο φαίνεται εκ πρώτης όψεως να υπάρχει ανάγκη για φροντίδα του παιδιού την οποία οι ασκούντες τη γονική μέριμνα δεν είναι σε θέση να του παράσχουν, δύναται να αναβάλει τη διαδικασία και να δώσει οδηγίες στον διευθυντή Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας όπως συγκληθεί Οικογενειακό Συμβούλιο Ευημερίας Παιδιού για να χειριστεί αναλόγως την περίπτωση.
Απαγόρευση προφυλάκισης
Απαγόρευση προφυλάκισης παιδιού και εναλλακτικά περιοριστικά μέτρα: Ανεξάρτητα από τις διατάξεις οποιουδήποτε άλλου νόμου, η προφυλάκιση παιδιού απαγορεύεται.
Επιβολή ποινών: Όταν το παιδί κρίνεται ένοχο, ανάλογα με τη σοβαρότητα του αδικήματος, το δικαστήριο δύναται είτε απλώς να το επιπλήξει και να το απαλλάξει από οποιοδήποτε άλλο μέτρο ή ποινή, ή να προχωρήσει περαιτέρω με την υπόθεση και να λάβει μια ή περισσότερες από τις πιο κάτω αποφάσεις: (α) απαλλαγή ή απαλλαγή υπό όρους, (β) επιβολή προστίμου ή και επιβολή καταβολής των εξόδων ή και αποζημίωσης στο θύμα από το ίδιο το παιδί, (γ) διάταγμα με το οποίο να υποχρεώνεται ο γονέας ή ο κηδεμόνας να καταβάλει αποζημίωση στο θύμα, (δ) διάταγμα γονικής επιτήρησης, (ε) διάταγμα επιβολής κοινοτικής επιτήρησης και (στ) διάταγμα κράτησης σε χώρο κράτησης παιδιών.
Η φυλάκιση αποτελεί την έσχατη ποινή, η οποία μπορεί να επιβληθεί μόνο σε περίπτωση που έχουν δοκιμαστεί άλλες ποινές και έχουν αποτύχει.
Εγκαθιδρύεται «Συμβούλιο Παιδιού» το οποίο διορίζεται για να καταρτίσει σχέδιο δράσης για τη μεταχείριση του παραβάτη και αυτό εντός 30 ημερών από την ημέρα που το δικαστήριο έδωσε την οδηγία για τη σύγκληση του συμβουλίου. Οι ίδιες διατάξεις εφαρμόζονται κατ’ αναλογία και στην περίπτωση σχεδίου δράσης του οποίου η υιοθέτηση διατάσσεται από το δικαστήριο.
