Δύο χρόνια πέρασαν από τη συμφωνία για μετεγκατάσταση προσφύγων στην Ευρώπη με βάση ένα σύστημα δεσμευτικών ποσοστώσεων. Η σχετική απόφαση είχε ληφθεί με πλειοψηφία στο Συμβούλιο Υπουργών, προκειμένου να ανακουφιστούν Ελλάδα και Ιταλία. Όμως δύο από τους μειοψηφήσαντες, η Ουγγαρία και η Σλοβακία, προσέβαλαν την απόφαση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Η προσφυγή απερρίφθη προ ημερών. Αρχικά οι ενάγοντες έλεγαν ότι δεν συμμορφώνονται με την ετυμηγορία. Το Σαββατοκύριακο ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν “ξάφνιασε”, λέγοντας για πρώτη φορά, σε ραδιοφωνική συνέντευξή του, ότι “αναγνωρίζει” τη δικαστική απόφαση, την οποία ωστόσο… δεν σκοπεύει να εφαρμόσει.
Τι σημαίνουν όλες αυτές οι παλινωδίες; Σε μία προσπάθεια ερμηνείας, αλλά και δικαιολόγησης, ο Ούγγρος ευρωβουλευτής Γκιόργκι Σέφπλιν δηλώνει στην Deutsche Welle ότι “η αφετηρία παραμένει. Ο πρωθυπουργός λέει ότι, όποια κι αν είναι η δικαστική απόφαση, παραμένουμε προσηλωμένοι στις ίδιες αρχές: οι συνθήκες, αλλά και το ουγγρικό σύνταγμα καθορίζουν την πορεία μας. Αλλά είναι θέμα ερμηνείας και δεν γνωρίζω τί μπορεί να συμβεί στο μέλλον”. Προφανώς αυτή η απάντηση προκαλεί περισσότερα ερωτήματα απ’ όσα διαφωτίζει. Αποτελεί η δήλωση Όρμπαν επίδειξη ισχυρογνωμωσύνης ή προάγγελο αναδίπλωσης; Ίσως το δεύτερο, εκτιμά ο επικεφαλής της Κ.Ο. του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) στο Στρασβούργο Μάνφρεντ Βέμπερ. “Το μεταναστευτικό ζήτημα είναι η μεγάλη, ανοιχτή πληγή στην πολιτική της Ευρώπης” επισημαίνει ο Γερμανός πολιτικός, μιλώντας στους δημοσιογράφους στο Στρασβούργο. “Όλοι πρέπει να αποδεχθούν την απόφαση του Δικαστηρίου. Γι αυτό είναι θετικό το γεγονός ότι η ουγγρική και η σλοβακική κυβέρνηση δηλώνουν πως ‘αναγνωρίζουν? την απόφαση. Η αποδοχή της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου αποτελεί θεμέλιο της συνεργασίας σε επίπεδο ΕΕ και δεν είναι διαπραγματεύσιμη”.
“Ελλάδα και Ιταλία έμειναν μόνες”
Είναι προφανές ότι ο προεδρεύων της ευρωπαϊκής Κεντροδεξιάς βλέπει το ποτήρι …μισογεμάτο. Σε αντίθεση με τον επικεφαλής της σοσιαλιστικής ομάδας, Τζιάνι Πιτέλα, ο οποίος σε ένα πρώτο βήμα αναθέτει το βαρύ φορτίο της διαπραγμάτευσης για το προσφυγικό στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ. Ενώ, σε ένα δεύτερο βήμα, επισείει την απειλή κυρώσεων για την Ουγγαρία και τους συνοδοιπόρους της. “Ο αριθμός των προσφύγων που θα αναλογούσε στην Ουγγαρία, δεν ξεπερνά τους 2.000” τονίζει ο Τζιάνι Πιτέλα απαντώντας σε σχετική ερώτηση της Deutsche Welle. “Όμως η Ουγγαρία δεν θέλει να πάρει ούτε καν αυτούς. Προσέφυγε στο Δικαστήριο, εκδόθηκε η απόφαση, αλλά τώρα αδιαφορεί. Πρέπει να υπάρξει κάποια αντίδραση. Ελπίζω ότι ο Ντόναλντ Τουσκ, με τη διπλωματία του, θα μεταπείσει τον Όρμπαν και άλλους ηγέτες που δεν αντιλαμβάνονται ότι στην ΕΕ δεν λαμβάνεις μόνο, αλλά προσφέρεις κιόλας. Αν δεν ευοδωθεί η διπλωματία, θα υπάρξουν κυρώσεις και περικοπές ευρωπαϊκών κονδυλίων”
Πρόσφατα η καγκελάριος της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ, επέκρινε τη στάση της Βουδαπέστης, λέγοντας ότι “δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή” και θα συζητηθεί εκτενώς σε προσεχή συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η αυστριακή εφημερίδα Die Presse θεωρεί ότι η Μέρκελ αφήνει ανοιχτό ακόμη και το ενδεχόμενο εκδίωξης της Ουγγαρίας από την ΕΕ. Αλλά οι όποιες κυρώσεις δεν είναι απλή υπόθεση, καθώς προϋποθέτουν προσφυγή της Κομισιόν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο “επί παραβάσει της Συνθήκης”. Σε κάθε περίπτωση, επισημαίνει ο Τζιάνι Πιτέλα, το ζήτημα ενέχει και ηθική ευθύνη. “Κανείς δεν αμφισβητεί ότι τα τελευταία χρόνια η Ιταλία, η Ελλάδα, η Κύπρος και η Ισπανία αφέθηκαν μόνες τους να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα” υπενθυμίζει ο σοσιαλδημοκράτης πολιτικός. “Δικαίως αντέδρασε η ιταλική κυβέρνηση, βλέποντας πως η γενναιοδωρία της έγινε αντικείμενο εκμετάλλευσης. Χρειάζεται μία ελάχιστη αίσθηση αλληλεγγύης. Ή μήπως θεωρούμε ότι καθησυχάζουμε τη συνείδησή μας, μόνο και μόνο γιατί έρχονται πλέον λιγότεροι πρόσφυγες;”
Δύσκολος ο ορισμός της “επιτυχίας”
Η μεταναστευτική πολιτική συζητήθηκε για μία ακόμη φορά την Τρίτη στο Ευρωκοινοβούλιο- σε υψηλούς τόνους και χωρίς σαφές συμπέρασμα. Αν το κριτήριο είναι ο αριθμός των προσφύγων, προφανώς οι χειρισμοί κρίνονται επιτυχείς, καθώς καταγράφονται πλέον λιγότερες αφίξεις. Η συμφωνία με την Τουρκία φαίνεται να λειτουργεί, ενώ αντίστοιχες συμφωνίες κυοφορούνται με χώρες της Αφρικής. Αλλά μπορεί να είναι αυτό το αποκλειστικό κριτήριο για χιλιάδες ανθρώπους που απλώς έτυχε να γεννηθούν σε μία χώρα με λιγότερη ευημερία ή πολιτική σταθερότητα; Σε αυτό εστιάζει ο αντιπρόεδρος της Κ.Ο. της Ευρωπαϊκής Αριστεράς και διευθυντής της εφημερίδας L´Humanite, Πατρίκ Λε Ιαρίκ. “Υπάρχει ένα ζήτημα, το οποίο δεν συγκεντρώνει την προσοχή μας στον βαθμό που θα έπρεπε: είναι οι πρόσφυγες, που δεν έχουν διασχίσει τη Μεσόγειο, που δεν φθάνουν καν σε μας” τονίζει ο γάλλος ευρωβουλευτής στην Deutsche Welle. “Και αυτοί χρειάζονται βοήθεια και ασφάλεια. Δεν μπορούμε να αναθέσουμε την ασφάλειά τους στη Λιβύη. Πρέπει να προσφέρουμε ασφαλές καταφύγιο εντός της ΕΕ με κάποιον τρόπο. Και σε συνεργασία με τα κράτη-μέλη που είναι διατεθειμένα να βοηθήσουν…”
