ΑΡΙΘΜΟΣ 849/2017
ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ
– Μετατροπή ποινής. Κοινωφελής εργασία.
– Με τις διατάξεις των παρ. 1, 4, 5, 6, 8 και 9 του άρθρο 82 του ΠΚ, όπως ισχύουν μετά την εφαρμογή του άρθρου πρώτου του Ν. 4093/2012 (ΦΕΚ Α 222/12.11.2012), ορίζονται αντιστοίχως τα εξής: Παρ. 1. ” Η περιοριστική της ελευθερίας ποινή, που δεν υπερβαίνει το ένα έτος μετατρέπεται σε χρηματική ποινή ή πρόστιμο. Η περιοριστική της ελευθερίας ποινή που είναι μεγαλύτερη από ένα έτος και δεν υπερβαίνει τα δύο μετατρέπεται σε χρηματική ποινή, εκτός αν ο δράστης είναι υπότροπος και το δικαστήριο με απόφαση του ειδικά αιτιολογημένη κρίνει ότι απαιτείται η μη μετατροπή της για να αποτραπεί ο δράστης από την τέλεση άλλων αξιόποινων πράξεων. Η περιοριστική της ελευθερίας ποινή που είναι μεγαλύτερη από δύο έτη και δεν υπερβαίνει τα πέντε μετατρέπεται σε χρηματική ποινή, εκτός αν το δικαστήριο με απόφαση του ειδικά αιτιολογημένη κρίνει ότι απαιτείται η μη μετατροπή της για να αποτραπεί ο δράστης από την τέλεση άλλων αξιόποινων πράξεων.”. Παρ.4 “Μετά τη μετατροπή της στερητικής της ελευθερίας ποινής, το δικαστήριο εκτιμά αν εκείνος που καταδικάστηκε μπορεί να καταβάλει αμέσως το σύνολο του ποσού της μετατροπής. Αν διαπιστωθεί ότι υπάρχει αδυναμία άμεσης καταβολής ή ότι η καταβολή θα συνεπαγόταν την αδυναμία καταβολής της αποζημίωσης στο θύμα, το δικαστήριο καθορίζει προθεσμία, από δύο ως τρία έτη, ώστε μέσα σε αυτήν να καταβάλλει εκείνος που καταδικάστηκε το πιο πάνω ποσό σε δόσεις που ορίζει το ίδιο δικαστήριο.”. Παρ. 5 “Αν εκείνος που καταδικάστηκε δηλώσει ότι δεν θα μπορέσει να καταβάλει το ποσό της μετατροπής μέσα στην προθεσμία της προηγούμενης παραγράφου, το δικαστήριο μετατρέπει περαιτέρω τη χρηματική ποινή ή το πρόστιμο, εν όλω ή εν μέρει, σε παροχή κοινωφελούς εργασίας, εφόσον συμφωνεί ή το ζητά εκείνος που καταδικάστηκε. Στην περίπτωση αυτή, το δικαστήριο ορίζει και τον αριθμό των ωρών κοινωφελούς εργασίας που κυμαίνονται από 100 έως 240 ώρες για ποινή ως ένα έτος, 241 έως 480 ώρες για ποινή από ένα έως δύο έτη, 481 έως 720 ώρες για ποινή από δύο έως τρία έτη, 721 έως 960 ώρες για ποινή από τρία έως τέσσερα έτη και 961 έως 1.200 ώρες για ποινή από τέσσερα έως πέντε έτη, ενώ προσδιορίζει και προθεσμία όχι μεγαλύτερη από πέντε έτη για την εκτέλεση τους “. Παρ. 6. ” Η κοινωφελής εργασία παρέχεται χωρίς αμοιβή σε υπηρεσίες του κράτους, των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, των νομικών προσώπων του δημόσιου τομέα ή σε μη κερδοσκοπικά κοινωφελή νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου ή και άλλα, τα οποία ορίζονται με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και τυχόν συναρμόδιων Υπουργών. Μπορεί επίσης να αφορά και σε παροχή υπηρεσιών προς τον παθόντα, αν υπάρχει η σύμφωνη γνώμη του. Την εκτέλεση της κοινωφελούς εργασίας επιβλέπει ο επιμελητής κοινωνικής αρωγής, εκτός αν το δικαστήριο διατάξει διαφορετικά. Με την ίδια υπουργική απόφαση ορίζονται επίσης η οργάνωση της παροχής κοινωφελούς εργασίας, η διαδικασία επιλογής, ανάθεσης και επίβλεψης της σχετικής εργασίας και κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια “. Παρ. 8 “Αν μετά την μετατροπή στερητικής της ελευθερίας ποινής σε χρηματική ή πρόστιμο, επέρχεται ουσιώδης αλλαγή των όρων της προσωπικής και οικονομικής κατάστασης εκείνου που καταδικάστηκε, αυτός μπορεί να ζητήσει από το ίδιο δικαστήριο προθεσμία ή διεύρυνση της προθεσμίας καταβολής της χρηματικής ποινής, η οποία δεν μπορεί να υπερβαίνει τα δύο έτη, ή τροποποίηση του ύψους της μετατροπής ή ακόμη μετατροπή της χρηματικής ποινής σε προσφορά κοινωφελούς εργασίας, στο μέτρο που ορίζει το δικαστήριο. Στην ίδια απόφαση ορίζονται και οι συνέπειες της μη εκπλήρωσης των παραπάνω υποχρεώσεων “. Παρ. 9 “Η περιοριστική της ελευθερίας ποινή, που μετατράπηκε σε χρηματική ή πρόστιμο ή σε παροχή κοινωφελούς εργασίας, διατηρεί το χαρακτήρα της περιοριστικής της ελευθερίας ποινής και μετά τη μερική ή ολική απότιση της ποινής στην οποία έχει μετατραπεί……”.
– Με τις διατάξεις του άρθρου 2 της υπ’ αρ. 108842/3.12.1997 ΚΥΑ για την “Οργάνωση της παροχής κοινωφελούς εργασίας. Διαδικασία επιλογής, ανάθεση και επίβλεψη της σχετικής εργασίας”, (όπως συμπληρώθηκε με την υπ’ αριθ. 119663/19.11.2007), καθορίστηκε ο ειδικότερος τρόπος εφαρμογής του θεσμού παροχής κοινωφελούς εργασίας, με βάση τους πίνακες με τις υπηρεσίες του κράτους, τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, των νομικών προσώπων του δημοσίου τομέα και των μη κερδοσκοπικών κοινωφελών νομικών προσώπων ιδιωτικών δικαίου που έχουν τη δυνατότητα να δεχθούν άτομα για να παράσχουν κοινωφελή εργασία βάση των διατάξεων των άρθρων των παραγράφων 6, 7, 8 και 9 του άρθρου 82 του ΠΚ, την περ. γ της παραγράφου 3 του άρθρου 100Α του ΠΚ, την διάταξη της παραγράφου 8 του άρθρου 100Α του παραπάνω Κώδικα καθώς και το άρθρο 61 του Κώδικα Βασικών Κανόνων για τη Μεταχείριση των Κρατουμένων (ΚωδΜεΚ). Ειδικότερα στην απόφαση αυτή που εκδόθηκε, κατ’ εξουσιοδότηση του ως άνω άρθρου 82 παρ. 6 του ΠΚ, ορίζονται τα εξής: ” 2.1. Επιλογή τόπου και είδους παροχής της κοινωφελούς εργασίας. Με βάση το συνημμένο Πίνακα ο Εισαγγελέας: α) του δικαστηρίου που εξέδωσε την απόφαση μετατροπής της περιοριστικής ποινής της ελευθερίας σε κοινωφελή εργασία, σύμφωνα με την παράγραφο 6 του άρθρου 82 του Π.Κ., ή του δικαστηρίου που ανέστειλε την εκτέλεση της ποινής ιδίως σύμφωνα με τις περιπτώσεις β’ και γ’ της παραγράφου 3 του άρθρου 100 Α του Π.Κ., ή β) του συμβουλίου πλημμελειοδικών του τόπου έκτισης της ποινής, το οποίο αποφασίζει σχετικά με τη μετατροπή της ποινής φυλάκισης κρατουμένου σε ποινή παροχής κοινωφελούς εργασίας σύμφωνα με τα άρθρα 61 και 121 Κωδ.ΜεΚ, επιλέγει τον τόπο και το είδος της εργασίας, σε συνεννόηση με τον καταδικασμένο, ο οποίος ζητεί ή αποδέχεται την παροχή κοινωφελούς εργασίας. Για την επιλογή του τόπου παροχής της κοινωφελούς εργασίας λαμβάνεται υπόψη ο τόπος διαμονής του παρέχοντος την εργασία, εκτός αν υπάρχει ειδικός λόγος απομάκρυνσης του από την περιοχή της κατοικίας του. Για την επιλογή του είδους της παρεχόμενης κοινωφελούς εργασίας λαμβάνεται υπόψη ιδίως: i ) η φύση και οι συνθήκες τέλεσης της αξιόποινης πράξης, ii ) η ηλικία και η υγεία του καταδικασμένου, iii) το επάγγελμα ή οι δεξιότητες του, και ίν) η ύπαρξη στον φορέα παροχής εργασίας υποστηρικτικού συστήματος που θα πλαισιώνουν το άτομο, το οποίο θα παρέχει κοινωφελή εργασία…”. Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων προκύπτει, ότι επί συνολικής ποινής φυλακίσεως, που υπερβαίνει τα πέντε (5) έτη, η οποία έχει μετατραπεί σε χρηματική ποινή, εφόσον ζητείται η περαιτέρω μετατροπή της σε παροχή κοινωφελούς εργασίας, το αρμόδιο δικαστήριο, σε περίπτωση παραδοχής της σχετικής αιτήσεως του καταδίκου, οφείλει αφενός μεν να προβεί στον κατά τις ως άνω σχετικές διατάξεις καθορισμό του αριθμού των ωρών εργασίας που πρέπει να παρασχεθούν και αντιστοιχούν, όχι μόνον για το μέρος του χρονικού διαστήματος των πέντε (5) ετών αυτής (ποινής), αλλά και για το πέραν των πέντε (5) ετών μέρος του υπολοίπου (χρονικού διαστήματος) μέρους της. Και τούτο γιατί σε διαφορετική περίπτωση το πέραν των πέντε ετών μέρος της επιβληθείσας και μετατραπείσας σε χρηματική συνολικής ποινής φυλακίσεως, θα παρέμενε ανεπίτρεπτα ανεκτέλεστο (δίκην αμνηστεύσεως, απονομής χάριτος κλπ). Αφετέρου δε οφείλει να μη προσδιορίσει τον τόπο παροχής της τοιαύτης εργασίας (κοινωφελούς), καθόσον τούτο έχει από το νόμο ανατεθεί στον Εισαγγελέα.
