Με τις γερμανικές εκλογές να πλησιάζουν, το Ηνωμένο Βασίλειο φαίνεται να διατηρεί ελπίδες ότι μια τέταρτη θητεία της Καγκελαρίου Angela Merkel και ένας πιθανώς πιο φιλικός προς τις επιχειρήσεις εταίρος συνασπισμού, θα μπορούσε να σπεύσει για τη διάσωσή του στις συζητήσεις διαζυγίου στις Βρυξέλλες.
Αυτή η ευσεβής σκέψη είναι κατανοητή δεδομένης της επισφαλούς διαπραγματευτικής θέσης του Λονδίνου, αλλά αντανακλά τις μεγάλες παρανοήσεις για την ικανότητα του Βερολίνου –και την προθυμία του- να πιέσει για ένα πιο ήπιο Brexit.
Για τους περισσότερους Γερμανούς, το Brexit παραμένει ένας γρίφος. Πώς η αποχώρηση από μια ένωση ομοϊδεατισσών δημοκρατικών χωρών θα επιτρέψει στη Βρετανία “να ανακτήσει τον έλεγχο”, αναρωτιούνται.
Όταν οι Γερμανοί ψηφοφόροι κοιτάζουν τις οικονομικές και πολιτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη –οι απειλές στην ασφάλεια και η περιφρόνηση που δείχνουν οι Trump και Putin για τα θεσμικά όργανα και τις αξίες της- θέλουν περισσότερη συνεργασία στην Ευρώπη, όχι λιγότερη.
Οι υπέρμαχοι της εξόδου από την Ευρώπη Βρετανοί, έχουν υποστηρίξει ότι δεν θέλουν να φύγουν από την Ευρώπη, απλώς από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλά αυτή η δήλωση αποδεικνύει απλώς πόσο λίγα καταλαβαίνουν για το πώς βλέπει ην Ένωση η Γερμανία. Για το Βερολίνο, η ΕΕ είναι ένα βασικό εθνικό συμφέρον και η μόνη μόνιμη και αποτελεσματική λύση για την πολιτική συνεργασία στην Ευρώπη.
Θεωρητικά, ασφαλώς, τα κράτη της Ευρώπης θα μπορούσαν να εργαστούν από κοινού χωρίς κοινά θεσμικά όργανα. Αλλά για τους Γερμανούς ιδίως, η ιστορία μας έχει αποδείξει ότι αυτό στην πράξη δεν γίνεται ομαλά. Και όσο πιο σύνθετα είναι τα ζητήματα που διακυβεύονται, τόσο πιο πιεστική είναι η ανάγκη για κοινά θεσμικά όργανα και κοινή κυριαρχία.
Ως αποτέλεσμα, όλα τα μεγάλα κόμματα στη Γερμανία είναι, με βάση τα βρετανικά πρότυπα, έντονα φιλοευρωπαϊκά. Οι διαφορές μεταξύ τους είναι λεπτές και αφορούν κυρίως την ευρωζώνη.
Όταν αφορά το Brexit, όλα τα κόμματα λίγο-πολύ συμφωνούν: η Γερμανία δεν θέλει να τιμωρήσει τη Βρετανία και θέλει μια καλή σχέση στο μέλλον, αλλά δεν θα της επιτρέψει να “επιλέξει”. Με άλλα λόγια, στους Γερμανούς δεν αρέσει η ιδέα της επιλεκτικής συμμετοχής στην ενιαία αγορά, και θα προσπαθήσουν να καταστήσουν σαφές ότι η ΕΕ των 27 παραμένει ενωμένη στις συνομιλίες.
Ορισμένοι στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν εκφράσει την ελπίδα ότι μια κυβέρνηση συνασπισμού των Χριστιανοδημοκρατών της Merkel και του φιλό-επιχειρηματικού FDP, θα λάβει μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση και θα θέσει πρώτα τα οικονομικά συμφέροντα της χώρας.
Αλλά αυτή η θεωρία είναι αποτέλεσμα μιας ακόμη μεγάλης παρεξήγησης: οι Βρετανοί πιστεύουν ότι είναι ισχυρή η πιθανότητα μιας πιο ήπιας γερμανικής στάσης. Το αντίθετο ισχύει.
Ασφαλώς, οι γερμανικές επιχειρήσεις θα ήθελαν να ελαχιστοποιήσουν την οικονομική αναστάτωση που έρχεται από ένα σκληρό Brexit –αλλά όχι με κόστος του να δημιουργήσουν ένα επικίνδυνο προηγούμενο για την ΕΕ.
Για τις γερμανικές επιχειρήσεις, των οποίων οι σύνθετες εφοδιαστικές αλυσίδες διασχίζουν ολόκληρη την ΕΕ, τίποτα δεν είναι πιο σημαντικό από την ενιαία αγορά, με τους κοινούς κανόνες και θεσμούς. Εάν υποχρεωθούν να επιλέξουν, οι επιχειρήσεις θα επέλεγαν πάντα να προστατεύσουν την ενιαία αγορά έναντι της χωρίς δασμούς πρόσβαση στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ούτε είναι αλήθεια ότι η βρετανική αγορά είναι πιο σημαντικά για τη γερμανική οικονομία από ό,τι το αντίθετο. Παρά το σημαντικό εμπορικό πλεόνασμα της Γερμανίας με τη Βρετανία, οι οικονομίες και των δύο χωρών εξαρτώνται σχεδόν εξίσου από τις αγορές του άλλου.
Είναι εξαιρετικά απίθανο το φιλελεύθερο FDP να χρησιμοποιήσει τα πολύτιμα διαπραγματευτικά του χαρτιά με τους Χριστιανοδημοκράτες για το ερώτημα του Brexit. Εάν το FDP πάρει μια στάση για την Ευρώπη για να διαχωριστεί, θα το κάνει στα θέματα της ευρωζώνης.
Το κόμμα αντιτίθεται σθεναρά στα ολοκληρωτικά σχέδια του Γάλλου προέδρου Macron, όπως και ένα μεγάλο τμήμα του γερμανικού πληθυσμού. Ο νέος του ηγέτης Christian Lindner, είναι πολύ πιο πιθανό να πιέσει για το όραμά του για μια ευρωπαϊκή μεταρρύθμιση παρά να ασχοληθεί με τους Βρετανούς.
Ναι, η Γερμανία είναι η μεγαλύτερη και πιο ισχυρή χώρα στην Ευρώπη και ναι, ίσως θα μπορούσε να πιέσει για μια πιο ήπια στάση για το Brexit αν το ήθελε. Αλλά ο David Davis έκανε λάθος να πιστεύει πριν από το δημοψήφισμα ότι εάν το Ηνωμένο Βασίλειο ψήφιζε υπέρ της αποχώρησης, θα διαπραγματευόταν μια συμφωνία με το Βερολίνο, όχι με τις Βρυξέλλες.
Η πολιτική της ΕΕ δεν καθορίζεται μόνο από τη Γερμανία, ούτε θα μπορούσε. Ένας από τους κύριους ιδρυτικούς στόχους της ΕΕ ήταν η εξουδετέρωση της δυναμικής για την γερμανική κυριαρχία με τη δημιουργία κοινών ευρωπαϊκών θεσμικών οργανισμών.
Μια ΕΕ που ακολουθεί μια αποκλειστικά γερμανική ατζέντα, δεν θα ήταν ελκυστική στα μέλη της και θα ήταν επιζήμια για τα γερμανικά εθνική συμφέροντα μακροπρόθεσμα. Το Βερολίνο το ξέρει αυτό.
Η κρίση της ευρωζώνης και η προσφυγική κρίση έχουν ήδη πιέσει τη Γερμανία σε έναν ηγετικό ρόλο που ήταν απρόθυμη να αναλάβει και υπονομεύει την ελκυστικότητα της ΕΕ σε ορισμένες χώρες.
Το Βερολίνο θα είναι απρόθυμο να μπει για άλλη μία φορά μπροστά από τους υπόλοιπους. Πραγματικά, ακόμη και αν η επόμενη γερμανική κυβέρνηση έχει μια πιο ήπια άποψη για το brexit από τις άλλες χώρες, δεν θα είναι συμφέρον της να ενισχύσει την υπόλοιπη ΕΕ να ακολουθήσει το προβάδισμά της.
Όπως και αν το βλέπει κανείς, οι γερμανικές εκλογές θα έχουν μικρή μόνο επίπτωση στις συνομιλίες διαζυγίου της Βρετανίας. Οι υπέρμαχοι του Brexit θα ήταν καλό να επικεντρωθούν στο να προετοιμάσουν τους πολίτες για τις σκληρές πολιτικές επιλογές που έρχονται παρά να ελπίζουν ότι η νέα κυβέρνηση της Merkel θα έρθει να τους διασώσει.
Μια τέτοια πεποίθηση –δημοφιλής στους Βρετανούς Συντηρητικούς- ήταν ψευδής όταν ο David Cameron προσπάθησε να επαναδιαπραγματευθεί τη συμμετοχή της Βρετανίας στην ΕΕ, και είναι και τώρα ψευδής.
