Τον νέο τρόπο υπολογισμού του εφάπαξ για μισθωτούς και αυτοαπασχολούμενους, με χρήση του μέσου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), περιγράφει εγκύκλιος του υπουργείου Εργασίας.
Όπως επισημαίνεται, ο τρόπος υπολογισμού ισχύει για την χρόνο ασφάλισης έως το τέλος του 2013, με βάση το μέσο όρο αποδοχών κατά τα πέντε τελευταία έτη. Συνεπώς η διαδικασία αυτή υπολογισμού του εφάπαξ εφαρμόζεται από το επόμενο έτος μετά το καταληκτικό της ανωτέρω πενταετίας, έως και το προηγούμενο έτος της αποχώρησης από την υπηρεσία ή την εργασία.
Υπενθυμίζεται ότι για το σκέλος της ανταποδοτικής σύνταξης, η αναπροσαρμογή των συντάξιµων αποδοχών, για το διάστηµα έως και το 2020, διενεργείται κατά τη μεταβολή του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιµών καταναλωτή της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Η προσαύξηση των συντάξιµων αποδοχών για το διάστηµα από το 2021 και εφεξής διενεργείται µε βάση το δείκτη μεταβολής μισθών, που υπολογίζεται από την ΕΛΣΤΑΤ.
Η εγκύκλιος εμπεριέχει ορισμένες πιο ειδικές επισημάνσεις:
1) Οι προαναφερόμενοι δείκτες της παρ. 4 του άρθ. 8 του ν.4387/2016 χρησιμοποιούνται κατά τον υπολογισμό του τμήματος της εφάπαξ παροχής που αφορά χρόνο ασφάλισης που έχει διανυθεί έως και την 31/12/2013, σε κάθε περίπτωση ασφαλισμένου κατά την οποία το επόμενο του καταληκτικού της πενταετίας έτος προηγείται χρονικά από αυτό του προηγούμενου της αποχώρησης έτους, προκειμένου να δύναται να συντρέξει ετήσια μεταβολή των δεικτών αυτών.
Στις περιπτώσεις αυτές, εφόσον συντρέχει η ανωτέρω προϋπόθεση, περιλαμβάνονται:
• Οι περιπτώσεις των ασφαλισμένων οι οποίοι διέκοψαν λόγω αναπηρίας την υπηρεσία/εργασία/επάγγελμά τους και μεταγενέστερα επήλθε η οριστικοποίησή της, καθότι ως ημερομηνία αποχώρησης από την υπηρεσία/εργασία/επάγγελμα θεωρείται αυτή της οριστικοποίησης της αναπηρίας,
• Οι περιπτώσεις των ασφαλισμένων των οποίων η ασφάλιση για εφάπαξ παροχή σε κάποιον από τα εντασσόμενα στο ΕΤΕΑΕΠ ταμεία, τομείς, κλάδους ή λογαριασμούς πρόνοιας (στο εξής ταμεία) ή στο καθεστώς του ν.103/1975 (Α΄ 167) διακόπηκε σε προγενέστερο χρόνο και η εργασία/υπηρεσία/επάγγελμα συνεχίστηκε χωρίς να υπάρχει υποχρέωση ασφάλισης για εφάπαξ παροχή,
• Οι περιπτώσεις ασφαλισμένων οι οποίοι έχουν πραγματοποιήσει χρόνο ασφάλισης σε περισσότερα του ενός ταμεία πρόνοιας που εντάσσονται από 1/1/2017 στον Κλάδο Εφάπαξ Παροχών του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών (ΕΤΕΑΕΠ) ή άλλο ταμείο πρόνοιας που είναι ΝΠΙΔ ή που δεν ανήκει στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Για τον υπολογισμό του ποσού της εφάπαξ παροχής που αντιστοιχεί στο χρόνο ασφάλισης μέχρι 31/12/2013, κάθε επιμέρους εντασσόμενου στο ΕΤΕΑΕΠ ταμείου πρόνοιας, χρησιμοποιούνται:
– η αντίστοιχη τελευταία πενταετία καθενός από αυτά, των αποδοχών/ασφαλιστικών κατηγοριών που λαμβάνονται υπόψη στον υπολογισμό της εφάπαξ παροχής που αντιστοιχεί στο χρόνο ασφάλισης μέχρι 31/12/2013, με εφαρμογή ετήσιας προσαύξησης των μέσων όρων τους, όπου απαιτείται τέτοια σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, – το/τα αντίστοιχο/α ποσοστό/α επί των αποδοχών/ασφαλιστικών κατηγοριών που λαμβάνονται υπόψη στον υπολογισμό της εφάπαξ παροχής που αντιστοιχεί στο χρόνο ασφάλισης μέχρι 31/12/2013, όπως καθορίζονται για καθένα εντασσόμενο ταμείο,
– ο δεκαδικός αριθμός των ετών ασφάλισης έως και την 31/12/2013, που διανύθηκε σε καθένα εντασσόμενο ταμείο.
• Οι περιπτώσεις ασφαλισμένων οι οποίοι έχουν πραγματοποιήσει χρόνο ασφάλισης αφενός με το καθεστώς του ν.103/1975 και αφετέρου σε κάποιο/α ταμείο/α πρόνοιας που εντάσσεται/ονται από 1/1/2017 στο ΕΤΕΑΕΠ πλην του πρ. ΤΠΔΥ/Τομέας Πρόνοιας Υπαλλήλων ΝΠΔΔ (όπως στις περιπτώσεις μεταφοράς/μετάταξης ασφαλισμένων) ή άλλο ταμείο πρόνοιας που είναι ΝΠΙΔ ή που δεν ανήκει στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Για τον υπολογισμό του ποσού της εφάπαξ παροχής που αντιστοιχεί στο χρόνο ασφάλισης μέχρι 31/12/2013, αφενός του ΝΠΔΔ που χορηγεί την εφάπαξ παροχή του ν.103/1975 και αφετέρου του/ων εντασσομένου/ων στο ΕΤΕΑΕΠ ταμείου/ων πρόνοιας (πλην του πρ. ΤΠΔΥ/Τομέας Πρόνοιας Υπαλλήλων ΝΠΔΔ), χρησιμοποιούνται: – η αντίστοιχη τελευταία πενταετία στην ασφάλιση με το καθεστώς του ν.103/1975 και στην ασφάλιση του/ων εντασσόμενου/ων στο ΕΤΕΑΕΠ ταμείου/ων πρόνοιας, των αποδοχών/ασφαλιστικών κατηγοριών που λαμβάνονται υπόψη στον υπολογισμό της εφάπαξ παροχής που αντιστοιχεί στο χρόνο ασφάλισης μέχρι 31/12/2013, με εφαρμογή ετήσιας προσαύξησης των μέσων όρων τους, όπου απαιτείται τέτοια σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, – το/τα αντίστοιχο/α ποσοστό/α επί των αποδοχών/ασφαλιστικών κατηγοριών που λαμβάνονται υπόψη στον υπολογισμό της εφάπαξ παροχής που αντιστοιχεί στο χρόνο ασφάλισης μέχρι 31/12/2013, όπως καθορίζονται για το καθεστώς του ν. 103/75 και για καθένα εντασσόμενο ταμείο αντίστοιχα. – ο δεκαδικός αριθμός των ετών ασφάλισης έως και την 31/12/2013, σε καθένα από αυτά. Επισημαίνεται ότι, στην περίπτωση που η ασφάλιση με το καθεστώς του ν.103/1975 συνεχίστηκε από 1/1/2006 στον πρ. ΤΠΔΥ/Τομέας Πρόνοιας Υπαλλήλων ΝΠΔΔ και εν συνεχεία ο ασφαλισμένος ασφαλίστηκε σε άλλο εντασσόμενο στο ΕΤΕΑΕΠ ταμείο (πλην του τομέα αυτού) ή σε άλλο ταμείο πρόνοιας που είναι ΝΠΙΔ ή που δεν ανήκει στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, έχουν εφαρμογή τα αναφερόμενα στην προηγούμενη περίπτωση, με την παρατήρηση ότι ως αποδοχές πενταετίας και για το ΝΠΔΔ που χορηγεί την παροχή του ν.103/195 και για το τ. ΤΠΔΥ/Τομέας Πρόνοιας Υπαλλήλων ΝΠΔΔ, λαμβάνονται αυτές πριν την διακοπή από την ασφάλιση στον τέως αυτόν τομέα (σχετικές και οι υπ΄ αρίθμ. Φ.80020/οικ.29753/Δ15.531/30-6-2016 ΑΔΑ: 7ΛΟΨ465Θ1Ω-ΨΙΣ, Φ.80020/44112/Δ15.754/20-10-2016 ΑΔΑ: 6ΚΒΒ465Θ1Ω-Α2Ο εγκύκλιοί μας καθώς και το αρ. Φ.80020/3477/Δ15.605/28-7-2016 έγγραφό μας).
Η εγκύκλιος ξεκαθαρίζει ακόμα ότι, όταν το επόμενο του καταληκτικού της πενταετίας έτος συμπίπτει ή έπεται του προηγούμενου της αποχώρησης έτους, από την υπηρεσία ή την εργασία ή το επάγγελμα, δεν υφίσταται ανάγκη ετήσιας προσαύξησης του μέσου όρου της πενταετίας με τους δείκτες της παρ. 4 του άρθ. 8, καθώς δεν δύναται να συντρέξει ετήσια μεταβολή των δεικτών αυτών.
Συνεπώς, εάν πχ. η τελευταία πενταετία ενός ασφαλισμένου καταλήγει τον 12ο/2013 και
α) η αποχώρησή του έγινε τον 12ο/2013, δεν υφίσταται ανάγκη ετήσιας προσαύξησης,
β) η αποχώρησή του έγινε εντός του 2014, δεν υφίσταται ανάγκη ετήσιας προσαύξησης,
γ) η αποχώρησή του έγινε εντός του 2015, δεν υφίσταται ανάγκη ετήσιας προσαύξησης,
δ) η αποχώρησή του έγινε εντός του 2016, υφίσταται ανάγκη ετήσιας προσαύξησης.
Ειδικά για τους αυτοτελώς απασχολούμενους ισχύουν τα εξής :
α) Η προσαύξηση του Μ.Ο. αποδοχών γίνεται με τη χρήση των ετήσιων ποσοστιαίων μεταβολών του μέσου ετήσιου Γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή από το επόμενο του καταληκτικού έτους της πενταετίας έως και το προηγούμενο έτος από αυτό της αποχώρησης από την εργασία. Αν π.χ. η πενταετία καταλήγει τον 12ο/2013 και η αποχώρηση έγινε εντός του 2016, τότε η προσαρμογή γίνεται με χρήση της ποσοστιαίας μεταβολής του ΔΤΚ από το έτος 2014 έως το 2015. Αυτό συνεπάγεται ότι στον πίνακα της ΕΛ.ΣΤΑΤ με τις τιμές των σχετικών δεικτών, στη στήλη «Σύγκριση μέσου ετήσιου δείκτη κάθε έτους, με τον αντίστοιχο δείκτη του προηγούμενου έτους» θα ληφθεί υπόψη η τιμή του έτους 2015. Πιο συγκεκριμένα, η προσαύξηση του Μ.Ο. των αποδοχών γίνεται με τον πολλαπλασιασμό του με το γινόμενο των ετήσιων συντελεστών των ετών από το μεθεπόμενο του καταληκτικού της πενταετίας έτος έως και το προηγούμενο της αποχώρησης (ετήσιος συντελεστής = 1 + ποσοστιαία μεταβολή μέσου ετήσιου γενικού ΔΤΚ).
β) Η ποσοστιαία μεταβολή του μέσου Ετήσιου Γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή έτους x σημαίνει την ποσοστιαία μεταβολή του μέσου ετήσιου δείκτη του έτους x με τον αντίστοιχο δείκτη του έτους x1, συνεπώς μεταβάλλοντας με το δείκτη αυτό (ποσοστιαία μεταβολή του μέσου Ετήσιου Γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή έτους x) τον μέσο ετήσιο δείκτη του έτους x-1 προκύπτει η αναπροσαρμογή του το έτος x. Επιπλέον επισημαίνεται ότι ο σωρευμένος συντελεστής που προκύπτει από το γινόμενο των ετήσιων συντελεστών των ανωτέρω αναφερομένων μέσων ετήσιων Γενικών Δεικτών Τιμών Καταναλωτή δεν μπορεί να είναι μικρότερος της μονάδας (1).
Αναφορικά με όσους αυτοτελώς απασχολούμενους των τέως Τομέων Πρόνοιας Δικηγόρων Αθηνών, Υγειονομικών, Δικαστικών Επιμελητών, Συμβολαιογράφων και Εργοληπτών Δημοσίων Έργων του τ. Ε.Τ.Α.Α., των Εφημεριδοπωλών και Υπαλλήλων Πρακτορείων Αθηνών, Εφημεριδοπωλών και Υπαλλήλων Πρακτορείων Θεσσαλονίκης και Ιδιοκτητών, Συντακτών και Υπαλλήλων Τύπου του τ. ΕΤΑΠ-ΜΜΕ και του Προσωπικού Ιπποδρομιών του τ. ΤΑΠΙΤ που η εισφορά τους δεν προκύπτει ως ποσοστό επί ασφαλιστικής κατηγορίας και για τους οποίους με βάση την υπ΄ αρίθμ. Φ.80020/44136/Δ15.747/20-10-2016 – Β΄ 3455/26-10-2016 Υ.Α. καθορίστηκαν οι ασφαλιστικές τους κατηγορίες, όσον αφορά την ετήσια προσαύξηση των αποδοχών τους όπως αυτές καθορίζονται από το συνδυασμό των διατάξεων της υποπερ. ββ της περ. α της παρ. 4 του άρθ. 35 του ν.4387/2016 και της ως άνω Υ.Α., επισημαίνονται τα εξής:
α) τ. ΕΤΑΑ/Τομέας Πρόνοιας Δικηγόρων Αθηνών: Υπάρχουν 5 κατηγορίες τεκμαρτών αποδοχών ΔΑ1 έως ΔΑ5. Το τεκμαρτό μηνιαίο εισόδημα (ΜΕ) για μηνιαία εισφορά 4% προκύπτει για κάθε κατηγορία με χρήση μαθηματικού τύπου: ΜΕ=Ετήσια εισφορά χ 35% χ 25/12. Σε περιπτώσεις που η τελευταία πενταετία καταβολής εισφορών είναι διαφορετική του διαστήματος 2009-2013, ως ετήσια εισφορά θεωρείται η ισχύουσα για το έτος 2013 που είναι το τελευταίο της πενταετίας 2009-2013 με βάση την οποία εκπονήθηκε η οικονομική μελέτη για τον καθορισμό των ασφαλιστικών κατηγοριών του εν λόγω τομέα.
β) Για τις λοιπές περιπτώσεις όπου δίδονται τεκμαρτές αποδοχές σε κάθε ασφαλιστική κατηγορία, αυτές θεωρούνται ότι αφορούν το διάστημα 2009-2013 για το οποίο εκπονήθηκε η οικονομική μελέτη για τον καθορισμό των ασφαλιστικών κατηγοριών. Σε περιπτώσεις που η τελευταία πενταετία καταβολής εισφορών είναι διαφορετική του διαστήματος 2009-2013, ως τεκμαρτές αποδοχές θεωρούνται οι αντίστοιχες τιμές των κατηγοριών του διαστήματος 2009-2013 για τον ίδιο λόγο.
γ) Η αναπροσαρμογή των τιμών των ασφαλιστικών κατηγοριών γίνεται από το έτος 2014 (επόμενο του καταληκτικού έτους 2013) έως το προηγούμενο της αποχώρησης έτος.
