Τις διατάξεις δύο πρόσφατα ψηφισθέντων νόμων – των ν. 4474/2017 και 4484/2017 – με τις οποίες επήλθαν τροποποιήσεις στη νομοθεσία για τον ΕΝ.Φ.Ι.Α. και τις φορολογίες μεταβιβάσεων, κληρονομιών, δωρεών και γονικών παροχών κοινοποίησε σε όλες τις Δ.Ο.Υ. και τις λοιπές φορολογικές αρχές ο Διοικητής της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων Γ. Πιτσιλής, παρέχοντας ταυτόχρονα αναλυτικές διευκρινίσεις για την ορθή εφαρμογή τους.
Συγκεκριμένα, με την υπ’αριθμόν ΠΟΛ. 1138/2017 εγκύκλιο που συνέταξε και απέστειλε πρόσφατα στις Δ.Ο.Υ. και τις λοιπές φοροελεγκτικές υπηρεσίες ο Διοικητής της Α.Α.Δ.Ε., διευκρινίζονται τα εξής:
Α) Με τα άρθρα 10,13 και 14 του ν. 4474/2017 ρυθμίζονται τα ακόλουθα θέματα:
Φορολογικές διατάξεις για τις θυγατρικές της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε. και την Επιτροπή Ολυμπίων και Κληροδοτημάτων (Ε.Ο. και Κ.):
1) Η Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ Α.Ε.) απαλλάσσεται από 1-1-2016 τόσο από την υποχρέωση υποβολής δήλωσης στοιχείων ακινήτων (Ε9) όσο και από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α..
2) Απαλλάσσονται από τον ΕΝ.ΦΙ.Α. τα ακίνητα που ανήκουν στην Επιτροπή Ολυμπίων και Κληροδοτημάτων, η οποία όμως υποχρεούται σε υποβολή Ε9 όταν μεταβάλλεται η περιουσιακή της κατάσταση.
Ρυθμίσεις θεμάτων φορολογίας κατοχής ακινήτων:
3) Παρατείνεται για δύο έτη (2017 και 2018) η αναστολή επιβολής συμπληρωματικού ΕΝ.Φ.Ι.Α. για τα αγροτεμάχια που ανήκουν σε φυσικά πρόσωπα.
4) Αναδρομικά από την 1η Ιανουαρίου 2017, επέρχονται τροποποιήσεις στα παρακάτω επιμέρους κεφάλαια του νόμου για την επιβολή του ΕΝ.Φ.Ι.Α:
α. ΕΝ.Φ.Ι.Α. στην ακίνητη περιουσία πτωχού:
-Ο σύνδικος της πτώχευσης δεν είναι πλέον υποκείμενος στον ΕΝ.Φ.Ι.Α., παραμένει όμως υπόχρεος σε υποβολή της δήλωσης στοιχείων ακινήτων (Ε9) στο όνομα του πτωχού.
-Η δήλωση στοιχείων ακινήτων (Ε9) υποβάλλεται από το σύνδικο της πτώχευσης στο όνομα του πτωχού (παράγραφος 7).
-Κατά τη χορήγηση του πιστοποιητικού του άρθρου 54Α του ν. 4174/2013 για ακίνητο, το οποίο ανήκει σε πτωχό, καταργείται η υποχρέωση ρύθμισης οφειλών ΕΝ.Φ.Ι.Α. ή Φ.Α.Π. για τυχόν άλλα ακίνητα πλην εκείνων για τα οποία ζητείται το πιστοποιητικό. Διατηρείται όμως η υποχρέωση εξόφλησης του επιμεριστικά αναλογούντος φόρου του συγκεκριμένου ακινήτου πριν την εκποίησή του.
-Προς διευκόλυνση των συναλλαγών, ειδικά για τα έτη 2012 έως και 2016 για τη χορήγηση του πιστοποιητικού του άρθρου 54Α, εφόσον δεν έχει υποβληθεί δήλωση για ακίνητο από τον υπόχρεο σε δήλωση, η δήλωση για το ακίνητο αυτό υποβάλλεται από τον κατά το χρόνο χορήγησης του πιστοποιητικού σύνδικο της πτώχευσης στο όνομα του πτωχού, και για τα έτη για τα οποία δεν είχε ακόμα διοριστεί ως σύνδικος.
β. Χορήγηση πιστοποιητικού ΕΝ.Φ.Ι.Α. για κληρονομιαία περιουσία:
Κατά τη σύνταξη συμβολαιογραφικής πράξης αποδοχής κληρονομιάς, για τα έτη κατά τα οποία υπόχρεος ήταν ο κληρονομούμενος, το πιστοποιητικό χορηγείται εφόσον έχει καταβληθεί ο φόρος, ΕΝ.Φ.Ι.Α. ή/και Φ.Α.Π., που αναλογεί στο ποσοστό ή στο δικαίωμα του ακινήτου που κληρονομείται ή εφόσον ο κληρονομούμενος έχει νόμιμα απαλλαγεί από το φόρο γι’ αυτό. Διευκρινίζεται ότι σε αυτές τις περιπτώσεις για τη χορήγηση του πιστοποιητικού πρέπει να έχει καταβληθεί ο φόρος που αναλογεί στο κληρονομιαίο ποσοστό (π.χ. ο φόρος που αναλογεί στο 75% επί όλων των ακινήτων σε περίπτωση εξ αδιαθέτου διαδοχής) ή στο δικαίωμα (π. χ. ο φόρος που αναλογεί στην αξία ενός μόνο ακινήτου σε περίπτωση διαδοχής με διαθήκη) που κληρονομείται από τον κληρονόμο, χωρίς να απαιτείται η ρύθμιση του φόρου για τα υπόλοιπα ακίνητα ή ποσοστά ακινήτων ή δικαιώματα του κληρονομούμενου.
γ. Χορήγηση πιστοποιητικού ΕΝ.Φ.Ι.Α. σε ειδικές περιπτώσεις μεταβίβασης ακινήτων
Σε περίπτωση μεταβίβασης με αντάλλαγμα του συνόλου της ακίνητης περιουσίας φυσικού ή νομικού προσώπου, εφόσον το συνολικά οφειλόμενο ποσό κύριων και πρόσθετων φόρων και προσαυξήσεων αποδίδεται, επί ποινή ακυρότητας από το συμβολαιογράφο μέσα στην προθεσμία των τριών εργασίμων ημερών, χορηγείται ένα ενιαίο πιστοποιητικό ΕΝ.Φ.Ι.Α. (που περιλαμβάνει όλα τα ακίνητα), χωρίς να απαιτείται να έχει προηγηθεί ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών από ΕΝ.Φ.Ι.Α. ή και Φ.Α.Π. (παράγραφος 5).
δ. Χορήγηση πιστοποιητικού ΕΝ.Φ.Ι.Α. για δικαστική χρήση:
Για το παραδεκτό της συζήτησης ενώπιον δικαστηρίου εμπράγματης αγωγής επί ακινήτου προσκομίζεται από τον ενάγοντα, όταν αυτός είναι και υπόχρεος σε ΕΝ.Φ.Ι.Α., πιστοποιητικό ότι το ίδιο ακίνητο περιλαμβάνεται στη δήλωση ΕΝ.Φ.Ι.Α. ή και Φ.Α.Π., κατά περίπτωση, για τα πέντε προηγούμενα έτη, χωρίς να απαιτείται πλέον η καταβολή ΕΝ.Φ.Ι.Α. ή του Φ.Α.Π. του ακινήτου ούτε η ρύθμιση των υπόλοιπων χρεών ΕΝ.Φ.Ι.Α. ή Φ.Α.Π..
Για όλες τις περιπτώσεις α, β, γ και δ αναμένεται να εκδοθεί απόφαση καθορισμού των νέων υποδειγμάτων πιστοποιητικών του αρ. 54Α ν. 4174/2013, σύμφωνα με τις νέες διατάξεις. Μέχρι την έκδοση της εν λόγω απόφασης το πιστοποιητικό των περιπτώσεων αυτών θα εκδίδεται σύμφωνα με την περίπτωση vii της παραγράφου 5 του άρθρου 1 της απόφασης ΠΟΛ.1004/2.1.2015, η οποία προστέθηκε με την παράγραφο 1 της απόφασης ΠΟΛ.1002/2017.
Τροποποίηση του Κώδικα Διατάξεων Φορολογίας Κληρονομιών, Δωρεών, Γονικών Παροχών, Προικών και Κερδών από Τυχερά Παίγνια»
5) Δικαιούχοι της απαλλαγής της πρώτης κατοικίας από τον φόρο κληρονομιών δύνανται να είναι όχι μόνο οι Έλληνες και οι πολίτες κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και οι πολίτες των χωρών του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (Ε.Ο.Χ.), (Ισλανδία, Λιχτενστάϊν, Νορβηγία), ανεξαρτήτως αν είναι μόνιμοι κάτοικοι Ελλάδος ή όχι. Η νέα διάταξη ισχύει για υποθέσεις στις οποίες η φορολογική υποχρέωση γεννιέται από τη δημοσίευση του νόμου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, δηλαδή από 7-6-2017, και επεκτείνεται και στην απαλλαγή πρώτης κατοικίας αιτία γονικής παροχής.. Οι λοιπές προϋποθέσεις, όροι και περιορισμοί της απαλλαγής εξακολουθούν να ισχύουν.
Β) Με τα άρθρα 13, 15, 52, 72, 76 και 79 του ν. 4484/2017 «Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/881 και άλλες διατάξεις» επέρχονται οι ακόλουθες αλλαγές:
Τροποποιήσεις στη νομοθεσία για τον ΕΝ.Φ.Ι.Α.:
6) Απαλλάσσονται από τον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝ.Φ.Ι.Α.) για τα έτη 2017 και 2018 τα κτίσματα μετά του αναλογούντος σε αυτά οικοπέδου, τα οποία βρίσκονται στις δημοτικές ενότητες του Δήμου Λέσβου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου και στη νήσο Κω και έχουν αποδεδειγμένα υποστεί ζημιές από το σεισμό της 12ης Ιουνίου 2017 και το σεισμό της 21ης Ιουλίου 2017 αντίστοιχα. Η απαλλαγή αυτή θα χορηγηθεί από την αρμόδια Δ.Ο.Υ., μετά από αίτηση – υπόδειγμα του φορολογούμενου, με την προσκόμιση των οικείων παραστατικών. (Θα εκδοθεί σχετική απόφαση).
7) Οι εκπτώσεις και οι απαλλαγές από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α., οι οποίες χορηγήθηκαν στα φυσικά πρόσωπα με την πρώτη ηλεκτρονική έκδοση δήλωσης ΕΝ.Φ.Ι.Α – πράξης διοικητικού προσδιορισμού φόρου έτους 2017, επανεξετάζονται μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου 2018 και, σε περίπτωση νέων στοιχείων που προκύπτουν από τις δηλώσεις εισοδήματος φορολογικού έτους 2016, οι οποίες υποβάλλονται μεν εμπρόθεσμα αλλά μετά την πρώτη ηλεκτρονική έκδοση των πράξεων διοικητικού προσδιορισμού ΕΝ.Φ.Ι.Α. έτους 2017, εκδίδεται νέα δήλωση ΕΝ.Φ.Ι.Α. – πράξη διοικητικού προσδιορισμού φόρου για το έτος αυτό.
Τροποποίηση του Κώδικα Διατάξεων Φορολογίας Κληρονομιών, Δωρεών, Γονικών Παροχών, Προικών και Κερδών από Τυχερά Παίγνια:
8) Ορίζεται ότι υπόκεινται σε αυτοτελή φορολόγηση με συντελεστή 0,5% οι κτήσεις λόγω κληρονομιάς ή κληροδοσίας προς τα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα νομικά πρόσωπα, τα οποία υπάρχουν ή συνιστώνται νόμιμα στην Ελλάδα ή στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στις χώρες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (Ε.Ο.Χ.), και προς τα λοιπά αντίστοιχα αλλοδαπά με τον όρο της αμοιβαιότητας καθώς και οι περιουσίες του άρθρου 50 του ν. 4182/2013, εφόσον επιδιώκουν αποδεδειγμένα σκοπούς εθνικούς ή θρησκευτικούς ή φιλανθρωπικούς ή εκπαιδευτικούς ή πολιτιστικούς ή γενικά επωφελείς για την κοινωνία εν όλω ή εν μέρει.
Συγκεκριμένα με την ανωτέρω διάταξη διευρύνεται ο κύκλος των μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα νομικών προσώπων που φορολογούνται με τον ευνοϊκό φορολογικό συντελεστή 0,5% για την αιτία θανάτου απόκτηση περιουσίας, ο οποίος από 1.8.2017 καταλαμβάνει και τα αντίστοιχα νομικά πρόσωπα που είναι εγκατεστημένα σε άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (Ε.Ο.Χ.) και φορολογούνται στην Ελλάδα, ανεξάρτητα από τη συνδρομή του όρου της αμοιβαιότητας. Τα ανωτέρω έχουν εφαρμογή και στην κτήση περιουσίας αιτία δωρεάς με βάση τη διάταξη της περίπτωσης α’ Ενότητας Β’ του άρθρου 43 του Κώδικα.
Επί της ουσίας δηλαδή με το άρθρο 15 καταργείται η προϋπόθεση του όρου της αμοιβαιότητας, η οποία έπρεπε υποχρεωτικά να συντρέχει προκειμένου να τύχουν του ευνοϊκού συντελεστή 0,5% όλα ανεξαιρέτως τα αλλοδαπά νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (τα αντίστοιχα με τα ελληνικά) και περιορίζεται αυτή μόνο στα αντίστοιχα αλλοδαπά νομικά πρόσωπα, που είναι εγκατεστημένα σε τρίτες χώρες (πλην της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ε.Ο.Χ.).
Ενόψει των ανωτέρω, εφόσον καταλειφθεί περιουσία αιτία θανάτου ή δωρεάς σε αλλοδαπό νομικό πρόσωπο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, εγκατεστημένο σε χώρα της Ε.Ε. ή του Ε.Ο.Χ., η οποία φορολογείται στην Ελλάδα, δεν θα τεθεί πλέον ως προϋπόθεση υπαγωγής του στο μειωμένο συντελεστή 0,5% η ύπαρξη όρου αμοιβαιότητας για τα αντίστοιχα ελληνικά νομικά πρόσωπα, αλλά θα φορολογηθεί αυτό με συντελεστή 0,5% άνευ ετέρου (εφόσον βέβαια συντρέχουν και οι λοιπές προϋποθέσεις του νόμου).
Οι παραπάνω ρυθμίσεις ισχύουν από τη δημοσίευση του νόμου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, δηλαδή εφαρμόζονται σε υποθέσεις στις οποίες η φορολογική υποχρέωση γεννιέται από 1/8/2017.
Παράταση προθεσμίας χορήγησης αποδεικτικών φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας στην ΕΑΣ Α.Ε.
9) Παρατείνεται για χρονικό διάστημα δώδεκα μηνών από την 22α Δεκεμβρίου 2016 η προθεσμία χορήγησης αποδεικτικού φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας καθώς και Πιστοποιητικού Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝ.Φ.Ι.Α.) στην ανώνυμη εταιρεία «ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΜΥΝΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Α.Β.Ε.Ε.».
Συγκεκριμένα (όσον αφορά τα θέματα ΕΝ.Φ.Ι.Α.) χορηγούνται, κατά παρέκκλιση κάθε γενικής και ειδικής διάταξης για το ως άνω χρονικό διάστημα στην ως άνω εταιρεία πιστοποιητικά της Φορολογικής Διοίκησης, με τα οποία βεβαιώνεται ότι τα δύο γήπεδα, που βρίσκονται στη θέση «Βλύχα» ή «Στενά» ή «Φαρδιά Βλύχα» του Δήμου Ελευσίνας της Περιφερειακής Ενότητας Δυτικής Αττικής της Περιφέρειας Αττικής, περιλαμβάνονται στις δηλώσεις Φόρου Ακίνητης Περιουσίας, καθώς και του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων, χωρίς να απαιτείται η εξόφληση του αναλογούντος φόρου.
Τονίζεται ότι από το ποσοστό επτά τοις εκατό (7%) του συμφωνημένου τιμήματος, που παρακρατείται υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου, εξοφλούνται κατά προτεραιότητα οι αναλογούντες Φόρος Ακίνητης Περιουσίας και Ενιαίος Φόρος Ιδιοκτησίας Ακινήτων (Ε.Ν.Φ.Ι.Α.) για τα συγκεκριμένα ακίνητα.
Αλλαγές στη φορολογία κερδών από τυχερά παίγνια
10) Απαλλάσσονται από το φόρο κτήσης κερδών από τυχερά παίγνια τα χρηματικά ή και τα κάθε είδους έπαθλα που προσφέρονται μέσω προγράμματος δημοσίων κληρώσεων στους τυχερούς που πραγματοποιούν συναλλαγές με τη χρήση μέσων πληρωμής με κάρτα ή με άλλο ηλεκτρονικό μέσο πληρωμής, για την αγορά αγαθών ή τη λήψη υπηρεσιών.
Αύξηση των μηνιαίων δόσεων εξόφλησης του ΕΝ.Φ.Ι.Α.
11) Καθορίζονται οι δόσεις καταβολής του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝ.Φ.Ι.Α.) για το έτος 2017. Συγκεκριμένα ορίζεται ότι η πρώτη δόση ΕΝ.Φ.Ι.Α. καταβάλλεται μέχρι την 29η Σεπτεμβρίου 2017 και η τελευταία μέχρι και την 31η Ιανουαρίου 2018.
Μητρώο Αξιών Μεταβιβάσεων Ακινήτων
12) Δημιουργείται στο Υπουργείο Οικονομικών ένα Μητρώο Αξιών Μεταβιβάσεων Ακινήτων (σε ηλεκτρονική μορφή), στο οποίο καταχωρούνται μεταβιβάσεις που διενεργήθηκαν μετά την 1η Μαρτίου 2017, με αποκλειστικό σκοπό την εξαγωγή στατιστικών συμπερασμάτων και την παρακολούθηση της αγοράς ακινήτων.
