Η απαγόρευση δημοσίευσης φωτογραφιών με εμφανές το πρόσωπο του κατηγορουμένου δεν παραβιάζει την ελευθερία της έκφρασης – Η ομολογία δεν μπορεί να αποκλείσει την προστασία του τεκμηρίου αθωότητας
Μία πολύ ενδιαφέρουσα απόφαση αναφορικά με την απαγόρευση δημοσίευσης φωτογραφιών κατηγορουμένου για ανθρωποκτονία στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, εξέδωσε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ).
Ειδικότερα, το ΕΔΔΑ έκρινε ομόφωνα ότι η εντολή δικαστηρίου περί μη δημοσίευσης εικόνων μέσω των οποίων θα μπορούσε να αναγνωριστεί ο κατηγορούμενος σε ποινική δίκη για ανθρωποκτονία, δεν παραβιάζει την ελευθερία της έκφρασης (άρθρο 10 ΕΣΔΑ).
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο δικαστής είχε σταθμίσει προσεκτικά τα αντιτιθέμενα συμφέροντα και η εντολή ήταν ανάλογη προς τον επιδιωκόμενο νόμιμο σκοπό, δηλαδή την προστασία της προσωπικότητας και των δικαιωμάτων του κατηγορουμένου κατά τη διάρκεια της δίκης του, όπου θα πρέπει να θεωρείται αθώος μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου.
Η υπόθεση ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2010, όταν οι δύο προσφεύγουσες εταιρείες, ο εκδοτικός οίκος Axel Springer SE και η εταιρεία RTL Television GmbH, κάλυπταν την ποινική διαδικασία εναντίον ενός νεαρού άνδρα, ο οποίος είχε ομολογήσει στην αστυνομία ότι σκότωσε τους γονείς του.
Σύμφωνα με τη σχετική ψυχιατρική πραγματογνωμοσύνη, ο κατηγορούμενος υπέφερε από μια σχιζοειδή διαταραχή προσωπικότητας κατά τη στιγμή της διάπραξης του αδικήματος.
Φωτορεπόρτερ που εργάζονταν για τις δύο προσφέυγουσες εταιρείες παρέστησαν στις ακροάσεις ενώπιον του περιφερειακού δικαστηρίου του Πότσνταμ της Γερμανίας.
Πριν αρχίσει η πρώτη ακρόαση ενώπιον του δικαστηρίου το 2011, ο προεδρεύων δικαστής ενημέρωσε τους δημοσιογράφους ότι θα πρέπει να υπάρξει αλλοίωση των χαρακτηριστικών του προσώπου του κατηγορουμένου, προκειμένου να μην είναι αναγνωρίσιμο, προτού δημοσιευθεί οποιαδήποτε φωτογραφία του.
Σύμφωνα με τις εταιρείες, ο δικαστής προειδοποίησε πως όποιος δημοσιογράφος δε συμμορφωθεί με την υπόδειξή του, δε θα έχει δικαίωμα να παραστεί στη συνέχεια της ακροαματικής διαδικασίας ενώπιον του δικαστηρίου.
Λίγες ημέρες μετά, ο δικαστής κοινοποίησε επισήμως εντολή σε αρκετούς δημοσιογράφους, με την οποία ενημέρωνε πως η λήψη φωτογραφιών θα επιτραπεί μόνο σε όσους δημοσιογράφους είχαν υποβάλλει διαβεβαιώσεις ότι πριν από τη δημοσίευσή φωτογραφιών του κατηγορουμένου θα εξασφάλιζαν ότι δε θα ήταν αναγνωρίσιμος, θολώνοντας για παράδειγμα το πρόσωπό του.
Οι δύο εταιρείες προσέφυγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο διαμαρτυρόμενες ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ που προστατεύει την ελευθερία της έκφρασης, ενώ στο μεταξύ ο κατηγορούμενος κρίθηκε ένοχος για ανθρωποκτονία εκ προθέσεως.
Απόφαση
Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 10, καθώς θεώρησε ότι η εντολή του δικαστηρίου ήταν ανάλογη προς τον επιδιωκόμενο θεμιτό σκοπό, δηλαδή την προστασία της προσωπικότητας του κατηγορουμένου και του τεκμηρίου αθωότητας.
Μεταξύ άλλων, το Δικαστήριο ότι η εντολή του Δικαστηρίου δεν αποτελούσε ιδιαίτερα αυστηρό περιορισμό για την ελευθερία των δημοσιογράφων, καθώς απαγόρευε μόνο τη δημοσίευση εικόνων μέσω των οποίων θα μπορούσε να αναγνωριστεί ο κατηγορούμενος.
Σύμφωνα με το ΕΔΔΑ, ο κατηγορούμενος όχι μόνο δεν ήταν δημόσιο πρόσωπο, αλλά είχε ζητήσει ρητά να προστατευθεί από οποιαδήποτε αναφορά στον Τύπο, η οποία θα μπορούσε να καταστήσει δυνατή την αναγνώρισή του.
Όσον αφορά στο γεγονός ότι ο κατηγορούμενος είχε ομολογήσει το έγκλημα, το Δικαστήριο σημείωσε ότι η ομολογία από μόνη της δεν μπορεί να αποκλείσει την προστασία του τεκμηρίου αθωότητας κατά τη διάρκεια της δίκης.
Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο στην προκειμένη περίπτωση, καθώς ο κατηγορούμενος υπέφερε από σχιζοειδή διαταραχή της προσωπικότητας, συνεπώς το ποινικό δικαστήριο θα πρέπει να επανεξετάσει προσεκτικά την ομολογία του προκειμένου να εξασφαλίσει ότι ήταν ακριβής και αξιόπιστη.
Τέλος, το Δικαστήριο σημείωσε ότι πρέπει να ληφθεί υπόψη πως η δημοσίευση εικόνων μέσω των οποίων θα μπορούσε να ταυτοποιηθεί ο κατηγορούμενος, θα μπορούσε να έχει αρνητικές επιπτώσεις σε μια μεταγενέστερη προσπάθεια κοινωνικής επανένταξής του.
Η απόφαση είναι διαθέσιμη στην αγγλική γλώσσα εδώ(link is external)
