Με την εγκύκλιο Φ.60000/18191/976/19.9.2017, γίνονται γνωστά τα ακόλουθα σχετικά με τον προσδιορισμό της μόνιμης διαμονής (κατοικίας) στην Ελλάδα για την εφαρμογή των διατάξεων του Ν. 4387/2016 (αρθρ. 7, παρ. 2) για την Εθνική Σύνταξη:
A. Για τους σκοπούς εφαρμογής του άρθρου 7, παρ. 2 του ν. 4387/2016 για τη χορήγηση Εθνικής Σύνταξης και τον υπολογισμό του ύψους αυτής, υποβάλλονται και εξετάζονται ενδεικτικά ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα στοιχεία και δικαιολογητικά τα οποία συνεκτιμώνται με τα λοιπά στοιχεία του συνταξιοδοτικού φακέλου:
1. Ο χρόνος ασφάλισης στον ΕΦΚΑ (χρόνος υποχρεωτικής υπαγωγής στην ασφάλιση, προαιρετικής ασφάλισης, χρόνος από αναγνώριση).
Ο χρόνος αυτός, βέβαια, συνεξετάζεται με τα λοιπά δικαιολογητικά και στοιχεία που ακολουθούν προκειμένου να αποδεικνύεται η διαμονή και η διάρκεια αυτής. Τούτο σημαίνει ότι ο χρόνος ασφάλισης στον ΕΦΚΑ δεν συνεπάγεται σε κάθε περίπτωση διαμονή στην Ελλάδα .
Επισημαίνεται στο σημείο αυτό, ότι η Εθνική Σύνταξη υπολογίζεται ανάλογα με το χρόνο ασφάλισης και, επομένως θα κυμαίνεται από 345,60€ έως 384,00€ χωρίς να
εξετάζονται τα έτη μόνιμης διαμονής στην Ελλάδα, τα οποία θεωρείται ότι, στις ακόλουθες περιπτώσεις ασφαλισμένων που συνταξιοδοτούνται λόγω γήρατος από 13/5/2016 και εφεξής από τον ΕΦΚΑ, αντιστοιχούν σε 40 έτη διαμονής στη χώρα: α) όσων η καταβολή της σύνταξης αρχίζει πριν από τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας τους,
β) όσων συνταξιοδοτούνται με τις ειδικές διατάξεις των Ν.Δ. 4377/1964 και 4378/1964, όπως τροποποιήθηκαν με τις διατάξεις του αρ. 23 του N. 2079/1192, και ισχύουν, γ) όσων συνταξιοδοτούνται με τις διατάξεις του N. 612/1977, είτε με διατάξεις που παραπέμπουν σε αυτές, οι οποίοι ρητώς έχουν εξαιρεθεί με τις διατάξεις του άρθρου 28 παρ. 2β του N. 4387/2016, καθώς και
δ) όσων συνταξιοδοτούνται με τις διατάξεις του τέταρτου εδαφίου της περ. α’ της παρ. 1 των άρθρων 1 και 26 του Π.Δ. 169/2007, είτε με βάση διατάξεις που παραπέμπουν σε αυτές, όπως ισχύουν, καθώς και όσων από τα πρόσωπα αυτά συνταξιοδοτούνται με τις διατάξεις του N. 2084/1992, οι οποίοι ρητώς έχουν εξαιρεθεί με τις διατάξεις του αρ. 7 παρ. 2 εδ. δ’ του N. 4387/2016.
2. Τυχόν χρόνος ασφάλισης ή κατοικίας σε άλλο Κράτος.
3. Βεβαίωση της αρμόδιας δημοτικής αρχής, για τη μόνιμη κατοικία, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 279 του Ν. 3463/2006 (Α’ 114), το άρθρο 4 παρ. 5 του Ν. 2647/1998 (Α’ 237).
4. Αντίγραφα των εντύπων Ε1 δήλωσης φορολογίας εισοδήματος ή θεωρημένα εκκαθαριστικά σημειώματα.
5. Για πολίτες τρίτων χωρών η μόνιμη διαμονή αποδεικνύεται μέσω των αδειών παραμονής.
6. Πιστοποιητικό μετοικεσίας.
7. Αντίγραφο βιβλιαρίου υγείας.
8. Μισθωτήριο συμβόλαιο, με μισθωτή το/την δικαιούχο ή τον/τη σύζυγό του, κατατεθειμένο στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. ή σε περίπτωση που φιλοξενείται από συγγενείς α’ ή β’ βαθμού, αντίγραφο αρχικής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος του φιλοξενούντος, που να το αποδεικνύει (και όχι τροποποιητική δήλωση, στην οποία δηλώνεται η φιλοξενία εκ των υστέρων).
9. Βεβαίωση από την Περιφερειακή Διεύθυνση του ΟΑΕΔ από την οποία να προκύπτει η ημερομηνία κατάθεσης δικαιολογητικών για την καταβολή εφάπαξ επιδόματος ομογενών ή επιδόματος ανεργίας.
10. Λογαριασμοί ΔΕΚΟ (ΔΕΗ, σταθερής τηλεφωνίας, ύδρευσης κ.λπ).
11. Οποιοδήποτε άλλο έγγραφο στοιχείο από το οποίο προκύπτει η μόνιμη διαμονή και εγκατάσταση στην Ελλάδα.
Β. Εθνική σύνταξη του άρθρου 7 του Ν. 4387/2016 σε συνδυασμό με τις διατάξεις των Κανονισμών (Ε.Ε.) 883/2004 και 987/2009 και των Διμερών Συμβάσεων Κοινωνικής Ασφάλειας (Δ.Σ.Κ.Α.).
Η ενωσιακή γενική αρχή του συνυπολογισμού περιόδων ασφάλισης ή κατοικίας.
Ο συνυπολογισμός περιόδων ασφάλισης ή κατοικίας για την θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος ενεργοποιείται: α) υποχρεωτικά σε περίπτωση εφαρμογής των Κανονισμών ΕΕ και β) μόνον εφόσον αυτό είναι αναγκαίο κατά την εφαρμογή των Διμερών Συμβάσεων Κ.Α., δηλαδή όταν, αφού ληφθούν υπόψη οι διανυθείσες υπό την νομοθεσία του κατά περίπτωση αρμόδιου φορέα εθνικές περίοδοι, δεν συμπληρώνεται ο απαιτούμενος από τη νομοθεσία αυτή αριθμός ημερών, μηνών, ετών κ.λπ. ασφάλισης ή κατοικίας.
Η γενική αρχή του συνυπολογισμού περιόδων ασφάλισης ή κατοικίας διατρέχει οριζόντια τον Κανονισμό 883/2004 και εφαρμόζεται, εφόσον δεν προβλέπεται διαφορετικά, για την θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος.
Συνεπώς, ο συνυπολογισμός των περιόδων κατοικίας σε άλλα Ευρωπαϊκά Κράτη- Μέλη ή σε Κράτη με τα οποία η Ελλάδα έχει συνάψει Διμερή Συμφωνία Κ.Α., ισχύει για την συμπλήρωση της απαιτούμενης εθνικής θεμελιωτικής του συνταξιοδοτικού δικαιώματος προϋπόθεσης της 15ετούς μόνιμης και νόμιμης διαμονής στην Ελλάδα για τη χορήγηση της Εθνικής Σύνταξης, ανεξάρτητα από τον εάν προβλέπεται ή όχι από τις εθνικές διατάξεις, δεδομένης της υπερκείμενης τυπικής ισχύος των συντονιστικών Κανονισμών της Ε.Ε. και των Διμερών Συμβάσεων Κ.Α..
Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, στο ερώτημα, εάν για την θεμελίωση του δικαιώματος στην Εθνική Σύνταξη θα συνυπολογίζονται χρόνοι κατοικίας σε χώρες της Ε.Ε.-ΕΟΧ-Ελβετίας ή σε χώρες που η Ελλάδα έχει συνάψει Διμερή Συμφωνία Κ.Α., η απάντηση είναι καταφατική. Στην περίπτωση που σύμφωνα με την νομοθεσία άλλων Κρατών-Μελών της Ε.Ε. ή χωρών ΔΣΚΑ δεν πιστώνονται και επομένως δεν γνωστοποιούνται στα έντυπα Ε205/Ρ5000 και έντυπα σύνδεσης ΔΣΚΑ χρόνοι κατοικίας, θα λαμβάνεται υπόψη για την συμπλήρωση της 15ετούς διαμονής στην Ελλάδα, οι χρόνοι ασφάλισης στην άλλη χώρα.
Για τους σκοπούς του υπολογισμού του ποσού της Εθνικής Σύνταξης, την εφαρμογή της Αρχής του Συνυπολογισμού των περιόδων ασφάλισης ή κατοικίας σε χώρες της Ε.Ε.-ΕΟΧ-Ελβετία και σε χώρες με τις οποίες η Ελλάδα έχει συνάψει Διμερή Συμφωνία Κ.Α., θα ακολουθήσει η εφαρμογή της Αρχής του Αναλογικού Επιμερισμού που προβλέπεται τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό 883/2004 (άρθρο 52) καθώς και τις διατάξεις των Διμερών Συμφωνιών Κ.Α.
Κανονισμός 883/2004 – Άρθρο 52: Εκκαθάριση των παροχών
«1. Ο αρμόδιος φορέας υπολογίζει το ποσό της οφειλόμενης παροχής:
α) σύμφωνα με τη νομοθεσία την οποία εφαρμόζει, μόνο όταν οι όροι που απαιτούνται για τη θεμελίωση δικαιώματος σε παροχές, πληρούνται αποκλειστικά δυνάμει της εθνικής νομοθεσίας (αυτοτελής παροχή
β) με τον υπολογισμό ενός θεωρητικού ποσού και, εν συνεχεία, ενός πραγματικού ποσού (αναλογική παροχή), ως εξής:
i) το θεωρητικό ποσό της παροχής ισούται προς την παροχή την οποία θα μπορούσε να διεκδικήσει ο ενδιαφερόμενος, εάν όλες οι περίοδοι ασφάλισης ή/και κατοικίας οι οποίες έχουν πραγματοποιηθεί δυνάμει των νομοθεσιών των άλλων κρατών μελών είχαν πραγματοποιηθεί δυνάμει της νομοθεσίας την οποία εφαρμόζει ο φορέας, κατά την ημερομηνία εκκαθάρισης της παροχής· εάν, δυνάμει της νομοθεσίας αυτής, το ποσό της παροχής είναι ανεξάρτητο από τη διάρκεια των περιόδων οι οποίες έχουν πραγματοποιηθεί, το ποσό αυτό εκλαμβάνεται ως το θεωρητικό ποσό·
ii) ο αρμόδιος φορέας προσδιορίζει κατόπιν το πραγματικό ποσό της αναλογικής παροχής, βάσει του θεωρητικού ποσού κατ’ αναλογίαν της διάρκειας των περιόδων οι οποίες πραγματοποιήθηκαν πριν από την επέλευση του κινδύνου δυνάμει της νομοθεσίας την οποία εφαρμόζει ο φορέας σε σχέση προς τη συνολική διάρκεια των περιόδων οι οποίες έχουν πραγματοποιηθεί πριν από την επέλευση του κινδύνου δυνάμει των νομοθεσιών όλων των ενδιαφερομένων κρατών μελών.»
Το πρώτο στάδιο της ανωτέρω περιγραφείσας διαδικασίας (ήτοι ο υπολογισμός του θεωρητικού ποσού, (στοιχείο 1 β’ i) αποκαλείται συνυπολογισμός και το δεύτερο στάδιο (ήτοι ο υπολογισμός της pro rata παροχής στοιχείο 1 β’ ii) αναλογικός επιμερισμός.
Παρακάτω παρατίθενται ενδεικτικά παραδείγματα υπολογισμού του ποσού της Εθνικής Σύνταξης Γήρατος σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 7, παρ 2 και 6 του Ν. 4387/2016 (σχετική εγκύκλιος Φ. 80000/οικ. 60273/2197/23.12.2016), σε συνδυασμό με την εφαρμογή των διατάξεων των Ευρωπαϊκών Κανονισμών 883/2004 και 987/2009 και των Διμερών Συμφωνιών Κ.Α.
• ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Α’ (ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΓΗΡΑΤΟΣ ΜΕ 15 ΕΤΗ ΔΙΑΜΟΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ) ΥΠΟΘΕΣΗ
Έστω πρόσωπο στο οποίο εφαρμόζονται οι Ευρωπαϊκοί Κανονισμοί 883/2004 και 987/2009 έχει 15 έτη διαμονής στην Ελλάδα, 15 έτη ασφάλισης στην Ελλάδα και 10 έτη ασφάλισης στο άλλο Κράτος.
Ο υπολογισμός της Εθνικής σύνταξης έχει ως εξής:
Ελληνικό Αυτοτελές Δικαίωμα
α. Μειώσεις λόγω ασφάλισης. Επειδή ο χρόνος ασφάλισης είναι 15 έτη και ο χρόνος διαμονής είναι 15 έτη στην Ελλάδα θεμελιώνεται αυτοτελές δικαίωμα και συνεπώς η μείωση υπολογίζεται ως ακολούθως:
384€ – 10% (2% μείωση που υπολείπεται για κάθε έτος ασφάλισης χ 5 έτη) = 345,60€ β. Μειώσεις λόγω διαμονής.
345,60€ – 25/40 (επειδή υπολείπονται 25 έτη από τα 40 έτη διαμονής) = 129,60€ Οπότε, η Εθνική Σύνταξη ανέρχεται στο ποσό των 129,60€.
Συνυπολογισμός Ξένου Χρόνου
1. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΟΣΟ
α. Μειώσεις λόγω ασφάλισης. Επειδή ο συνολικός χρόνος ασφάλισης Ελλάδας και του άλλου Κράτους είναι 25 έτη, τα οποία υπερβαίνουν τα 20 έτη που θέτει σαν ελάχιστη προϋπόθεση η εσωτερική νομοθεσία για την χορήγηση της πλήρους Εθνικής Σύνταξης δεν γίνονται μειώσεις λόγω ασφάλισης.
β. Μειώσεις λόγω διαμονής.
384€ – 15/40 (επειδή υπολείπονται 15 έτη από τα 40 έτη διαμονής) = 240,00€
2. ΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΧΗ
γ. Αναλογικός Επιμερισμός:
• Ασφάλισης
240,00€ χ 15 (έτη ασφάλισης στην Ελλάδα)/20 έτη (ανώτατο όριο ετών ασφάλισης για την χορήγηση πλήρους Εθνικής Σύνταξης) = 180,00€
• Διαμονής
180,00€ χ 15 (έτη διαμονής στην Ελλάδα)/25 έτη (συνολικά έτη διαμονής Ελλάδας και του άλλου Κράτους) = 108,00€
Οπότε, η Εθνική Σύνταξη ανέρχεται στο ποσό των 108,00€.
Κατά συνέπεια, θα χορηγηθεί συνταξιοδοτική παροχή σύμφωνα με τον πρώτο τρόπο υπολογισμού ως η πιο συμφέρουσα για τον ασφαλισμένο, ήτοι 129,60€
• ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Β’ (ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΓΗΡΑΤΟΣ ΜΕ 7 ΕΤΗ ΔΙΑΜΟΝΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ)
ΥΠΟΘΕΣΗ
Έστω πρόσωπο στο οποίο εφαρμόζονται οι Διμερείς Συμφωνίες Κ.Α., έχει 7 έτη διαμονής και 5 έτη ασφάλισης στην Ελλάδα, 8 έτη ασφάλισης και 40 έτη διαμονής στον Καναδά.
Ο υπολογισμός της Εθνικής σύνταξης έχει ως εξής:
Ελληνικό Αυτοτελές Δικαίωμα
Επειδή ο χρόνος ασφάλισης στην Ελλάδα είναι 5 έτη, δεν θεμελιώνεται Ελληνικό αυτοτελές δικαίωμα.
Συνυπολογισμός Ξένου Χρόνου
1. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΟΣΟ
Επειδή ο χρόνος ασφάλισης Ελλάδας και Καναδά είναι 13 έτη, για την συμπλήρωση των απαιτούμενων 20 ετών ασφάλισης για πλήρη Εθνική Σύνταξη θα ληφθούν υπόψη και 7 έτη διαμονής Καναδά (μη παράλληλης). Επομένως, το θεωρητικό ποσό της Εθνικής Σύνταξης υπολογίζεται ως ακολούθως:
α. Μειώσεις λόγω ασφάλισης.
Επειδή η απαιτούμενη ασφάλιση των 20 ετών συμπληρώνεται σύμφωνα με τις διατάξεις της Διμερούς Σύμβασης δεν γίνονται μειώσεις λόγω ασφάλισης.
β. Μειώσεις λόγω διαμονής.
Εφόσον έχουν συμπληρωθεί συνολικά 40 έτη διαμονής στην Ελλάδα και τον Καναδά δεν προκύπτουν μειώσεις λόγω διαμονής.
2. ΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΧΗ
γ. Αναλογικός Επιμερισμός:
• Ασφάλισης
384,00€ χ 5 (έτη ασφάλισης στην Ελλάδα)/20 έτη (ανώτατο όριο ετών ασφάλισης για την χορήγηση πλήρους Εθνικής Σύνταξης) = 96,00€
• Διαμονής
96,00€ χ 7 (έτη διαμονής στην Ελλάδα)/40 έτη (ανώτατο όριο ετών διαμονής για την χορήγηση πλήρους Εθνικής Σύνταξης) = 16,80€
Οπότε, η Εθνική Σύνταξη ανέρχεται στο ποσό των 16,80€.
• ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Γ’ (ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΓΗΡΑΤΟΣ ΜΕ 15 ΕΤΗ ΔΙΑΜΟΝΗΣ ΚΑΙ 10 ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ)
ΥΠΟΘΕΣΗ
Έστω πρόσωπο στο οποίο εφαρμόζονται οι Ευρωπαϊκοί Κανονισμοί 883/2004 και 987/2009, έχει 15 έτη διαμονής στην Ελλάδα, 10 έτη ασφάλισης στην Ελλάδα και 7 έτη ασφάλισης στο άλλο Κράτος.
Ο υπολογισμός της Εθνικής Σύνταξης έχει ως εξής:
Ελληνικό Αυτοτελές Δικαίωμα
Επειδή ο χρόνος ασφάλισης στην Ελλάδα είναι 10 έτη, δεν θεμελιώνεται Ελληνικό αυτοτελές δικαίωμα.
Συνυπολογισμός Ξένου Χρόνου
1. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΟΣΟ
α. Μειώσεις λόγω ασφάλισης. Επειδή ο συνολικός χρόνος ασφάλισης Ελλάδας και Κράτους-Μέλους είναι 17 έτη, το ποσό της Εθνικής Σύνταξης υπολογίζεται ως ακολούθως:
384€ – 6% (2% μείωση που υπολείπεται για κάθε έτος ασφάλισης χ 3 έτη) = 360,96€
β. Μειώσεις λόγω διαμονής.
360,96€ – 18/40 (επειδή υπολείπονται 18 έτη από την συνολική διαμονή Ελλάδας και Κράτους-Μέλους από τα 40 διαμονής) = 198,53€
2. ΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΧΗ
γ. Αναλογικός Επιμερισμός:
• Ασφάλισης
198,53€ χ 10 (έτη ασφάλισης στην Ελλάδα)/17 (σύνολο ετών ασφάλισης το οποίο υπολείπεται του ανωτάτου ορίου των 20 ετών ασφάλισης για την χορήγηση πλήρους Εθνικής Σύνταξης) = 116,78€
• Διαμονής
116,78€ χ 15 έτη διαμονής στην Ελλάδα)/22 (συνολικά έτη διαμονής Ελλάδας και Κράτους-Μέλους το οποίο υπολείπεται του ανωτάτου ορίου των 40 ετών διαμονής) = 79,62€
Οπότε, η Εθνική Σύνταξη ανέρχεται στο ποσό των 79,62€.
