Αυτόματη και ηλεκτρονική έκδοση οικοδομικών αδειών, μειωμένα παράβολα στο ύψος των 250 ευρώ από 500 που είναι σήμερα και διευκολύνσεις πληρωμής έως σε 80 δόσεις επιστρατεύει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για να δελεάσει τους απρόθυμους ιδιοκτήτες ακινήτων που περιμένουν καρτερικά έναν χρόνο την ψήφιση του νέου νομοθετικού πλαισίου που φέρνει πιο ευνοϊκές ρυθμίσεις για τα αυθαίρετα.
Αισίως, οι δηλώσεις με τους τρεις προηγούμενους νόμους υπερέβησαν το 1 εκατομμύριο και το ταμείο πλησιάζει τα 2 δισ. ευρώ. Ωστόσο, το μεγάλο απόθεμα κατοικιών που παραμένει εκτός νόμου αποτελεί μια μεγάλη δεξαμενή που θεωρείται εφικτό να κινητοποιήσει το νέο πλαίσιο, δίνοντας ισχυρά οικονομικά κίνητρα και περιθώριο δύο επιπλέον ετών στους πολίτες, καθώς η ισχύς του παρατείνεται έως τον Ιούνιο του 2019. Στο σχέδιο για τoν έλεγχο και την προστασία του δομημένου περιβάλλοντος, που υποβλήθηκε στη Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης στις αρχές Ιουνίου και προβλέπεται να κατατεθεί εντός των ημερών στη Βουλή, περιλαμβάνεται πλήθος ρυθμίσεων.
Μέσα σε 147 άρθρα ο νομοθέτης περιγράφει όλα τα εργαλεία για την ανακοπή της αυθαίρετης δόμησης, με κυριότερο όπλο το Παρατηρητήριο Δόμησης. Ο νέος υπερφορέας θα εποπτεύεται από το υπουργείο Περιβάλλοντος και θα διαθέτει Περιφερειακές Διευθύνσεις σε κάθε Περιφέρεια για να διενεργεί όλους τους πολεοδομικούς ελέγχους, την κατεδάφιση και να κάνει όλη την ηλεκτρονική καταγραφή και τον εντοπισμό αυθαιρέτων. Ο νόμος «ανασταίνει» επίσης τη μεταφορά του συντελεστή δόμησης και της Τράπεζας Γης, επαναφέρει την αδρανοποιημένη ρύθμιση για την ηλεκτρονική ταυτότητα των κτιρίων (αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασής τους αλλά και παρακολούθηση κάθε μεταβολής), ενώ αφιερώνει αρκετές σελίδες σε διατάξεις ενεργειακού περιεχομένου, με πιο ενδιαφέρουσα την εγκατάσταση αυτόνομου συστήματος θέρμανσης σε μεμονωμένες ιδιοκτησίες πολυκατοικιών. Με τον τρόπο αυτό αντιμετωπίζονται οι σοβαρές δυσλειτουργίες και οι έριδες μεταξύ συνιδιοκτητών που προκλήθηκαν από την αδυναμία επαρκούς θέρμανσης χιλιάδων νοικοκυριών λόγω της οικονομικής κρίσης. Η εγκατάσταση επιτρέπεται και χωρίς απόφαση της πλειοψηφίας της πολυκατοικίας. Στους καταναλωτές αυτούς παρέχεται η δυνατότητα σύνδεσης με το δίκτυο φυσικού αερίου ή χρήσης άλλων εναλλακτικών μορφών θέρμανσης και η απαλλαγή τους από τις δαπάνες της κεντρικής θέρμανσης πλην των δαπανών συντήρησης. Υπάρχουν όμως ασάφειες και αδυναμίες εφαρμογής των προβλέψεων στα αμιγώς πολεοδομικά θέματα που θολώνουν το τοπίο. Μία από αυτές είναι η απαγόρευση της μίσθωσης σε ακίνητα με αυθαιρεσίες, χωρίς όμως να διευκρινίζεται ποιο θα είναι το αποδεικτικό της πολεοδομικής «καθαρότητας» του κτιρίου, καθώς η κατηγορία αυτή δεν θα υπόκειται σε υποχρεωτική βεβαίωση μηχανικού όπως συμβαίνει με τις μεταβιβάσεις ακινήτων.
Γενναίες εκπτώσεις για τις δηλώσεις που θα γίνουν ως τα τέλη του έτους
Η κυβέρνηση καλεί τους πολίτες να ενταχθούν στη νέα ρύθμιση, παρέχοντας σημαντικές εκπτώσεις σε όσους το κάνουν έως τις 8 Δεκεμβρίου του 2017. Στην περίπτωση αυτή η έκπτωση φτάνει στο 20% στο ειδικό πρόστιμο, το οποίο πέφτει στο 10% εφόσον η αυθαίρετη κατασκευή ρυθμιστεί από τις 9 Δεκεμβρίου του 2017 έως τις 8 Ιουνίου του 2018. Ο νόμος τιμωρεί τους αμελείς, αφού όσοι επιλέξουν να υποβάλουν δηλώσεις από τις 9 Ιουνίου έως και τις 8 Δεκεμβρίου 2018 θα επιβαρύνονται με αυξημένα πρόστιμα κατά 10% και 20% αντίστοιχα.
Ταχεία έκδοση οικοδομικών αδειών
Ο νόμος προβλέπει έκδοση οικοδομικών αδειών ανάλογα με την περιοχή, τη θέση, τη χρήση, το μέγεθος και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του κτιρίου που πρόκειται να ανεγερθεί. Η κατηγοριοποίηση αφορά τρεις περιπτώσεις: κτίρια σε εντός σχεδίου περιοχές για τα οποία οι άδειες θα εκδίδονται σε έναν μήνα από την υποβολή φακέλου, κτίρια σε οικισμούς προϋφιστάμενους του 1923 χωρίς εγκεκριμένα όρια που οι άδειες θα βγαίνουν σε δύο μήνες και κτίρια σε περιοχές με εγκεκριμένο πολεοδομικό σχέδιο που είναι κτηματογραφημένες, οι οποίες αποκτούν το προνόμιο της αυτόματης έκδοσης οικοδομικών αδειών. Ολες οι άδειες θα εκδίδονται ηλεκτρονικά και θα αναρτώνται στο Διαδίκτυο, ενώ προβλέπεται και δειγματοληπτικός έλεγχος στο 30%.
Τι θα πληρώσουν οι πολίτες
Μεγάλη αλλαγή που φέρνει ο νόμος είναι η μείωση κατά 50% του παραβόλου που διαμορφώνεται στα 250 ευρώ μέχρι 100 τ.μ. Το κόστος ανεβαίνει έως και τα 10.000 ευρώ για επιφάνεια μεγαλύτερη των 5.000 τ.μ. Μακροχρόνια άνεργοι και δικαιούχοι του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης θα καταβάλουν το 30% και 20% αντίστοιχα του ενιαίου ειδικού προστίμου. Επιπλέον, τα δύο πρώτα έτη από την υποβολή της δήλωσης αναστέλλεται γι’ αυτούς η καταβολή των δόσεων. Αντίστοιχα, το 15% του προστίμου θα καταβάλουν άτομα με ποσοστό αναπηρίας 80%, το 20% οι πολύτεκνοι και το 30% οι τρίτεκνοι για την κύρια κατοικία τους.
Οσο πιο παλιά, τόσο πιο φθηνά. Το 15% του προστίμου θα πληρώσουν ακίνητα που προϋφίστανται του 1983 και 250 ευρώ όλα όσα ανεγέρθηκαν προ του 1975. Για αυθαιρεσίες της περιόδου 1983-1993 καταβάλλεται ποσοστό 60% του ενιαίου ειδικού προστίμου, ενώ για κατασκευές της περιόδου 1993-2003 καταβάλλεται ποσοστό 80% του ενιαίου ειδικού προστίμου. Η απόδειξη του χρόνου κατασκευής, ανέγερσης ή αλλαγής χρήσης γίνεται με αεροφωτογραφία.
Πού σκοντάφτει η Τράπεζα Γης
Το νομοσχέδιο επαναφέρει τον θεσμό της Τράπεζας Γης, η οποία θα έχει ψηφιακή μορφή και θα διαχειρίζεται το σύνολο των δικαιωμάτων μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης (Σ.Δ.), το αντάλλαγμα δηλαδή που αποκτά κάποιος από την αδυναμία του να αξιοποιήσει διατηρητέα μνημεία ή ακίνητα που απαλλοτριώθηκαν για κοινόχρηστους χώρους ή που δεν είναι δυνατόν να δομηθούν για περιβαλλοντικούς λόγους. Επιπλέον, θα έχει τη δυνατότητα να εκδίδει τίτλους «Εξασφάλισης Περιβαλλοντικού Ισοζυγίου» με σκοπό την οριστική εξαίρεση από την κατεδάφιση για μεγάλες περιβαλλοντικές παραβάσεις με υπερβάσεις δόμησης και κάλυψη άνω του 40%. Η πρόβλεψη παρουσιάζει δύο σοβαρές αδυναμίες: για να λειτουργήσει θα χρειαστεί να οριστούν Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή που θα απαιτήσουν πάνω από 5 χρόνια για να θεσμοθετηθούν, ενώ ερώτημα παραμένει η εξεύρεση πόρων με τους οποίους θα αποζημιώνονται οι δικαιούχοι.
