Οι γερμανικές εκλογές δεν θα επηρεάσουν την έκβαση του Brexit, όποιον εταίρο και αν επιλέξει για τον συνασπισμό της η Angela Merkel.
Υπάρχει μεγάλη σπέκουλα στη Βρετανία αυτή την περίοδο για το εάν τα αποτελέσματα των γαλλικών εκλογών θα επηρεάσουν το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων του Brexit. Ορισμένοι υψηλόβαθμοι Συντηρητικοί αναμένουν από τη Γερμανία να παρέμβει και να βοηθήσει τους Βρετανούς. Παραθέτουμε διάφορα εκλογικά σενάρια και τις επιπτώσεις τους, μέσω μιας σειράς ερωταπαντήσεων.
Πόσο μεγάλο ρόλο παίζει το brexit στη γερμανική πολιτική συζήτηση τώρα;
Σε αντίθεση με το τι μπορεί να πιστεύουν τα ΜΜΕ του Ηνωμένου Βασιλείου, το brexit μετά βίας εμφανίζεται στη γερμανική προεκλογική εκστρατεία. Εάν κάποια στιγμή εμφανιστεί, συνήθως αναφέρεται στην ίδια πρόταση με την εκλογή του Donald Trump στις ΗΠΑ, ως ένα παράδειγμα θριάμβου του δεξιού λαϊκισμού. Οι περισσότεροι Γερμανοί ψηφοφόροι έχουν δυσκολία να κατανοήσουν γιατί οι Βρετανοί ψηφοφόροι αποφάσισαν να αποχωρήσουν από την ΕΕ. Δεν μπορούν να δουν πώς η αποχώρηση από μια ένωση με ομοϊδεάτισσες δημοκρατικές χώρες, δίνει στη Βρετανία μεγαλύτερο έλεγχο. Εξετάζουν τις προκλήσεις ασφάλειας στις γειτονιές της ΕΕ και την περιφρόνηση που επιδεικνύει ο Trump για τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και αξίες, και βλέπουν μια ανάγκη για περισσότερη και όχι λιγότερη, συνεργασία στην Ευρώπη.
Δεν κατανοούν οι Γερμανοί ότι η Βρετανία δεν αποχωρεί από την Ευρώπη, απλώς από την ΕΕ;
Για πολλούς Γερμανούς, αυτή η δήλωση δεν βγάζει νόημα. Για αυτούς, η ΕΕ είναι ο μόνος τρόπος να συνεργαστούμε μόνιμα και αποτελεσματικά στην Ευρώπη. Ασφαλώς, στη θεωρία, οι χώρες της Ευρώπης θα μπορούσαν να εργαστούν από κοινού χωρίς κοινά θεσμικά όργανα. Αλλά η γερμανική ιστορία είναι γεμάτη από συγκρούσεις που δείχνουν πώς δουλεύει αυτό (ή πώς δεν δουλεύει) στην πράξη. Αυτό μπορεί να είναι δύσκολο να το κατανοήσουν αρκετοί στη Βρετανία, αλλά η ΕΕ αποτελεί βασικό γερμανικό εθνικό συμφέρον.
Είναι όλα τα κόμματα στη Γερμανία εξίσου φιλοευρωπαϊκά και απορρίπτουν το Brexit; Αυτό θα ήταν άσχημο για τη Βρετανία
Όλα τα μεγάλα πολιτικά κόμματα είναι έντονα υπέρ της ΕΕ, για τα βρετανικά δεδομένα. Οι διαφορές μεταξύ τους για ευρωπαϊκά ζητήματα, είναι ανεπαίσθητες. Οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Πράσινοι είναι περισσότερο υπέρ της βαθύτερης ενοποίησης της ευρωζώνης. Οι Χριστιανοδημοκράτες και οι Ελεύθεροι Δημοκράτες είναι υπέρ πιο διακυβερνητικών προσεγγίσεων και λιγότερο πρόθυμοι σε περαιτέρω ενοποίηση, ιδιαίτερα στην ευρωζώνη. Το ακροαριστερό Die Linke έχει διαφορετική γνώμη για την ΕΕ από ό,τι τα περισσότερα άλλα κόμματα, περίπου σαν αυτή που έχει η αριστερή πτέρυγα του βρετανικού Εργατικού Κόμματος. Θέλει να αναδιοργανώσει αυτό που θεωρεί ως νεοφιλελεύθερες, μη δημοκρατικές δομές της ΕΕ. Αλλά ακόμη και το Die Linke θέλει μεταρρυθμίσεις, και όχι έξοδο από την ΕΕ. Σχεδόν όλα τα γερμανικά κόμματα (και οι ψηφοφόροι τους) συμφωνούν ότι η ΕΕ είναι βασικό εθνικό συμφέρον.
Και τι γίνεται με το AfD; Δεν είναι υπέρ της ΕΕ
Είναι αλήθεια ότι το AfD είναι το πιο ευρωσκεπτικιστικό κόμμα της ΕΕ. Ιδρύθηκε ως απάντηση στις διασώσεις κατά τη διάρκεια της κρίσης του ευρώ. Όταν η κρίση του ευρώ έγινε λιγότερο οξεία και το AfD άρχισε να δείχνει τις αντιδραστικές του τάσεις, αρχικά έχασε στήριξη από τους ψηφοφόρους. Αλλά το κόμμα στη συνέχεια επωφελήθηκε από τις ανησυχίες και την ανασφάλεια των ψηφοφόρων για την προσφυγική κρίση -άλλαξε το πολιτικό του προφίλ από επικριτικό στο ευρώ σε αντί-μεταναστευτικό και έχει έκτοτε κάποια θεαματικά αποτελέσματα στις εκλογές των κρατιδίων. Το 2016 το AfD εμφάνισε ακόμη και διψήφιο ποσοστό στις δημοσκοπήσεις. Αλλά στα μάτια των Γερμανών ψηφοφόρων τουλάχιστον, η προσφυγική κρίση είναι σε μεγάλο βαθμό υπό έλεγχο και το AfD δν είναι πλέον σε θέση να θέσει την ατζέντα. Στις δημοσκοπήσεις συγκεντρώνει περίπου το 9% και έτσι πιθανώς θα μπει στη Βουλή (το όριο είναι 5%), αλλά το κόμμα γίνεται όλο και περισσότερο πολιτικά άσχετο.
“Άσχετο”, και ενώ η Γερμανία έχει δεχθεί περισσότερους από 1 εκατ. μετανάστες και αιτούντες άσυλο σε ένα χρόνο;
Αυτά τα ζητήματα έχουν γίνει λιγότερο σημαντικά για τους Γερμανούς ψηφοφόρους από ότι ήταν πριν από ένα χρόνο. ορισμένες δημοσκοπήσεις κατατάσσουν το μεταναστευτικό ακόμη και στην τελευταία σειρά της λίστας με τα ζητήματα που επηρεάζουν την απόφαση των Γερμανών ψηφοφόρων: η φτώχεια των ηλικιωμένων, η ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση, η εγκληματικότητα, η υγειονομική περίθαλψη και η προσιτή στέγαση, όλα βρίσκονται υψηλότερα στην κατάταξη.
Επομένως, τα κόμματα έχουν διατυπώσει τη θέση τους για το Brexit στα προεκλογικά τους μανιφέστο;
Ναι το έχουν κάνει, αν και όχι με λεπτομέρειες.
Αυτό ακούγεται οικείο. Από τη στιγμή που η Merkel αναμένεται να κερδίσει, ποια είναι η θέση του κόμματός της για το Brexit;
Το κόμμα της Merkel θέλει να διατηρήσει στενούς οικονομικούς και πολιτικούς δεσμούς με τη Βρετανία μετά από την αποχώρησή της, και να περιορίσει τις οικονομικές επιπτώσεις. Αλλά ο Χριστιανοδημοκρατικό κόμμα τονίζει επίσης στο μανιφέστο του ότι οι χώρες που αποχωρούν από την ΕΕ δεν μπορούν να απολαμβάνουν τα ίδια προνόμια με αυτές που είναι εντός. Είναι σημαντικό ωστόσο να θυμηθούμε ότι αυτές είναι οι δηλώσεις των προεκλογικών μανιφέστο. Το CDU/CSU θέλει να ηχεί πιο ρεαλιστικό σε ευρωπαϊκά ζητήματα από ό,τι οι ανταγωνιστές του. Οι Σοσιαλδημοκράτες για παράδειγμα, με επικεφαλής τον πρώην πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Martin Schulz, κατηγορούνται ότι εξυπηρετούν ευρωπαϊκά παρά γερμανικά συμφέροντα. Το μανιφέστο των CDU/CSU μετά βίας λέει κάτι περισσότερο από ό,τι έχει πει η Merkel: η Γερμανία δεν θέλει να τιμωρήσει τη Βρετανία, και θέλει μια καλή σχέση στο μέλλον, αλλά δεν θα δοθεί δικαίωμα επιλογής στη Βρετανία, που σημαίνει “όχι” στην επιλεκτική συμμετοχή στην ενιαία αγορά.
Η Merkel θα χρειαστεί εταίρο συνασπισμού. Το κόμμα με το οποίο θα κυβερνήσει, έχει σημασία για τις διαπραγματεύσεις του Brexit;
Όχι πολύ. Τρία κόμματα είναι πιθανοί εταίροι: οι Σοσιαλδημοκράτες (SPD), οι Πράσινοι και οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες (FPD). Οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Πράσινοι έχουν τις πιο υπέρ της ΕΕ θέσεις, συμπεριλαμβανομένου και του Brexit. Και τα δύο δίνουν έμφαση στο ότι η ενότητα της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της ενιαίας αγοράς, και η ενότητα των 27 στις διαπραγματεύσεις, θα πρέπει να είναι η πρώτη προτεραιότητα της Γερμανίας. Επίσης θέλουν και αυτοί μια ισχυρή συνεργασία μεταξύ Βρετανίας και ΕΕ μετά την αποχώρησή της από την Ένωση. Αλλά και οι δύο απορρίπτουν μία “έξοδο αλά καρτ”, όπου η Βρετανία προσαρμόζει τη μετά το Brexit σχέση της με τις ανάγκες της. Η πρόσβαση στην ενιαία αγορά έρχεται με όρους. Όλα τα κόμματα συμφωνούν σε αυτό το σημείο.
Τι γίνεται με το FPD; Έχετε γράψει ξανά ότι είναι ο προτιμώμενος εταίρος του CDU/CSU
Ναι, εάν καταφέρει να πάρει τις ψήφους που πρέπει. Στο μανιφέστο τους, οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες τονίζουν τον πραγματισμό και θέλουν να διατηρήσουν τη Βρετανία ως ένα ισχυρό εταίρο στην ΕΕ. Αλλά όταν πρόκειται για την θέση τους αναφορικά με το Brexit, δεν διαφέρουν πολύ από το CDU/CSU -ή από τα άλλα κόμματα για αυτό το θέμα. Λένε και αυτοί επίσης ότι δεν μπορεί να υπάρξει καμία επιλεκτική έξοδος. Δίνουν επίσης έμφαση στα συμφέροντα της Βόρειας Ιρλανδίας και της Σκωτίας στα μανιφέστο τους και εάν αποφασίσουν να αποχωρήσουν από το Ηνωμένο Βασίλειο, να προσκληθούν ανοιχτά να ενταχθούν στην ΕΕ. Οι Πράσινοι κάνουν το ίδιο πράγμα- ίσως τα μικρά κόμματα υποστηρίζουν τα μικρά κράτη.
Αλλά ως το πιο φιλο-επιχειρηματικό κόμμα της Γερμανίας, το FPD πρέπει να έχει μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση για το πώς να κρατηθεί κοντά η Βρετανία, από οικονομικής πλευράς
Τα φιλο-επιχειρηματικά ένστικτα της FPD δεν μεταφράζονται σε μια πιο ήπια γερμανική στάση για το Brexit. Πρώτον, οι γερμανικές επιχειρήσεις δεν έχουν μια θεμελιωδώς διαφορετική άποψη για το brexit από αυτή της τωρινής γερμανικής κυβέρνησης: θα ήθελαν να ελαχιστοποιήσουν την οικονομική αναστάτωση ασφαλώς, αλλά όχι αν αυτό έρθει με κόστος ένα επικίνδυνο προηγούμενο για την ΕΕ. Για τις γερμανικές επιχειρήσεις, που έχουν σύνθετες εφοδιαστικές αλυσίδες που διασχίζουν ολόκληρη την ΕΕ, τίποτα δεν είναι πιο σημαντικό από την ενιαία αγορά. Εάν υποχρεωθούν να επιλέξουν, οι γερμανικές επιχειρήσεις θα διάλεγαν πάντα την ενιαία αγορά έναντι της πρόσβασης άνευ δασμών στο Ηνωμένο Βασίλειο. Δεύτερον, είναι εξαιρετικά απίθανο το FDP να χρησιμοποιήσει τα πολύτιμα διαπραγματευτικά του χαρτιά στις συζητήσεις για τον συνασπισμό με τους Χριστιανοδημοκράτες, για το θέμα του brexit. Εάν το FDP θέλει να πάρει μία στάση για την Ευρώπη στις συνομιλίες, είναι πιο πιθανό να το κάνει σε θέματα ευρωζώνης, όπου αντιτίθεται έντονα στα σχέδια ενοποίησης του Γάλλου προέδρου Macron για παράδειγμα.
Τι θα γίνει αν ο Schulz γίνει ο επόμενος Καγκελάριος, σε μια κυβέρνηση συνασπισμού του SPD με τους Πράσινους και την Αριστερά; Είναι αυτό ένα εφιαλτικό σενάριο για τη Βρετανία;
Όχι δεν είναι. Ο Schulz είναι ο πιο ένθερμος υποστηρικτής της ομοσπονδοποίησης της ΕΕ, ενώ η Merkel είναι πιο ρεαλίστρια, αλλά και οι δύο αναγνωρίζουν πως η συνοχή και η ακεραιότητα της ΕΕ είναι στο επίκεντρο του μακροπρόθεσμου γερμανικού εθνικού συμφέροντος. Οι διαπραγματευτικές θέσεις για το brexit θα είναι παρόμοιες. Επιπλέον, εάν η επόμενη κυβέρνηση ήταν στα αλήθεια ένας “R2G” (δύο κόκκινοι και ένας πράσινος) συνασπισμός, η πρώτη αριστερή κυβέρνηση σε 12 χρόνια θα ήθελε να επικεντρωθεί σε εγχώρια ζητήματα, από το να κάνει τη ζωή δύσκολη στη Βρετανία.
Επομένως το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών δεν θα επηρεάσει το brexit τόσο πολύ;
Πιθανώς όχι. Ο λόγος δεν είναι μόνο ότι τα κύρια γερμανικά κόμματα έχουν σε μεγάλο βαθμό παρόμοιες θέσεις για το Brexit. Η Γερμανία είναι επίσης στον πυρήνα των 27 στην Ευρώπη.
Αλλά δεν είναι η Γερμανία η μόνη χώρα στην ΕΕ που μετράει;
Η Γερμανία είναι η μεγαλύτερη και πιο ισχυρή χώρα στην Ευρώπη και θα μπορούσε να ήταν σε θέση να πιέσει για μια πιο ήπια στάση στο Brexit εάν ήθελε. Αλλά ο David Davis έκανε λάθος όταν υπέθεσε πριν από το δημοψήφισμα του brexit ότι εάν το Ηνωμένο Βασίλειο ψήφιζε να αποχωρήσει, θα διαπραγματευόταν μια συμφωνία με το Βερολίνο, όχι με τις Βρυξέλλες. Η ΕΕ δεν μπορεί να είναι ένα όχημα για την κυριαρχία της Γερμανία αλλιώς θα χάσει την έλξη της σε άλλες χώρες. Μια ΕΕ που εξυπηρετεί μόνο μια στενή έννοια εθνικών συμφερόντων της Γερμανίας, δεν είναι προς το συμφέρον της Γερμανίας μακροπρόθεσμα. Οι Γερμανοί πολιτικοί το γνωρίζουν αυτό. Η κρίση της ευρωζώνης και η προσφυγική κρίση έχουν ήδη οδηγήσει τη Γερμανία σε έναν ηγετικό ρόλο που ήταν απρόθυμη να αναλάβει και οι δύο κρίσεις έχουν υπονομεύσει την ελκυστικότητα της ΕΕ σε ορισμένες χώρες. Επομένως ακόμη και αν η επόμενη γερμανική κυβέρνηση είχε μια πιο ήπια άποψη για το Brexit σε σχέση με άλλες χώρες, δεν θα ήθελε να ενισχύσει την υπόλοιπη ΕΕ να ακολουθήσει το προβάδισμά της. Η γενική πεποίθηση -δημοφιλής μεταξύ των Βρετανών Συντηρητικών- ότι η Merkel θα έρθει να τους διασώσει, ήταν ψευδής όταν ο David Cameron προσπάθησε να επαναδιαπραγματευτεί τη συμμετοχή της Βρετανίας στην ΕΕ, και είναι ψευδής τώρα.
