Επειτα από τρεις γύρους ανακεφαλαιοποίησης και «ενέσεις» 52,5 δισ. ευρώ ο κλάδος αδυνατεί να επανέλθει στην κανονικότητα – Μεγάλη ευθύνη για τις απώλειες καταλογίζουν οι τραπεζικές διοικήσεις στο πολιτικό σύστημα
Με πολιτικό… κρατούμενο στα χρόνια των μνημονίων παρομοιάζουν τις ελληνικές τράπεζες οι διοικήσεις τους. Επειτα από τρεις γύρους ανακεφαλαιοποίησης και ενέσεις συνολικού ύψους 52,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 22 δισ. ευρώ από τον ιδιωτικό τομέα και τα 30,50 δισ. ευρώ από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), ο κλάδος αδυνατεί να επανέλθει στην κανονικότητα.
Σήμερα η χρηματιστηριακή αξία των τραπεζικών μετοχών που βρίσκονται στα χέρια ιδιωτών επενδυτών έχει υποχωρήσει στα 6,8 δισ. ευρώ, ενώ η συμμετοχή του ΤΧΣ αποτιμάται σε μόλις 2 δισ. ευρώ, προκαλώντας απομείωση της περιουσίας τους της τάξης των 43 δισ. ευρώ μέσα σε μια τριετία!
Κορυφαία τραπεζική πηγή μιλώντας στο «Βήμα» σημειώνει ότι την κύρια ευθύνη για τις μεγάλες απώλειες που έχουν καταγραφεί έχει το πολιτικό σύστημα, λόγω της μειωμένης, όπως αποδείχθηκε, αντίληψης των προβλημάτων της χώρας, των ιδεοληψιών που διαπερνούν οριζόντια τα περισσότερα κόμματα και των προσωπικών φιλοδοξιών των αρχηγών τους.
Ασθενής σε κώμα
«Είναι σαν να έχεις έναν ασθενή σε κώμα, να τον επαναφέρεις στη ζωή και στη συνέχεια να τον οδηγείς με λάθη και παραλείψεις ξανά κοντά στον θάνατο. Κάθε φορά που ανακτούσαμε την εμπιστοσύνη των αγορών και των καταθετών τα τελευταία χρόνια, μέσα λίγους μήνες τη χάναμε εκ νέου λόγω των πολιτικών εξελίξεων, οι οποίες εκτός των άλλων βύθισαν την οικονομία στην ύφεση και οδήγησαν σε σημαντική μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των δανειοληπτών και σε αύξηση των “κόκκινων” δανείων» επισημαίνει χαρακτηριστικά το πολύπειρο τραπεζικό στέλεχος.
Ως αποτέλεσμα, οι ιδιώτες επενδυτές απώλεσαν σχεδόν το σύνολο των κεφαλαίων, ύψους 13,5 δισ. ευρώ, που εισέφεραν το 2013 και το 2014 στους δύο πρώτους γύρους ανακεφαλαιοποίησης, ενώ οι απώλειες από τις πιο πρόσφατες εκδόσεις μετοχών ξεπερνούν πλέον τα 2,2 δισ. ευρώ. Σωρευτικά οι ιδιώτες επενδυτές έχουν χάσει περίπου 15 δισ. ευρώ από το σύνολο των 22 δισ. ευρώ που τοποθέτησαν στις τράπεζες.
Ως αποτέλεσμα, οι ιδιώτες επενδυτές απώλεσαν σχεδόν το σύνολο των κεφαλαίων, ύψους 13,5 δισ. ευρώ, που εισέφεραν το 2013 και το 2014 στους δύο πρώτους γύρους ανακεφαλαιοποίησης, ενώ οι απώλειες από τις πιο πρόσφατες εκδόσεις μετοχών ξεπερνούν πλέον τα 2,2 δισ. ευρώ. Σωρευτικά οι ιδιώτες επενδυτές έχουν χάσει περίπου 15 δισ. ευρώ από το σύνολο των 22 δισ. ευρώ που τοποθέτησαν στις τράπεζες.
Το χρονικό της πτώσης
Πώς όμως φτάσαμε έως εδώ; Η μεγάλη εικόνα, σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, είναι η εξής:
n Τον Σεπτέμβριο του 2009 ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής παραδίδει έπειτα από εκλογές τη διακυβέρνηση της χώρας στον Γιώργο Παπανδρέου, με το έλλειμμα στο τέλος της χρονιάς να φτάνει τα 36 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 23 δισ. ευρώ είναι πρωτογενές.
n Η πρώτη κυβέρνηση ΠαΣοΚ κωλυσιεργεί αρκετά στη λήψη των απαιτούμενων μέτρων για τη δημοσιονομική σταθεροποίηση και μέσα σε λίγους μήνες οδηγούμαστε σε πλήρη αποκλεισμό από τις διεθνείς αγορές.
n Παρά την επίτευξη συμφωνίας το 2010 για την κάλυψη σημαντικού μέρους των ελλειμμάτων από την ΕΕ και το ΔΝΤ, ο κ. Παπανδρέου αδυνατεί να την εφαρμόσει, υπό την πίεση και της αντιμνημονιακής εκείνη την περίοδο Νέας Δημοκρατίας. Εν τέλει οδηγείται το φθινόπωρο του 2011 στην έξοδο από το Μέγαρο Μαξίμου μετά την εξαγγελία δημοψηφίσματος για το Μνημόνιο, το οποίο ευτυχώς για τον κλάδο δεν πραγματοποιείται. Η πληγή ωστόσο στη ρευστότητα του συστήματος είναι μεγάλη. Μέσα σε δύο χρόνια η διαρροή καταθέσεων προσεγγίζει τα 65 δισ. ευρώ.
n Πρωθυπουργός με τη στήριξη ΠαΣοΚ και ΝΔ ορκίζεται τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς ο Λουκάς Παπαδήμος, ο οποίος πετυχαίνει μέσω του δεύτερου Μνημονίου συμφωνία μείωσης του δημόσιου χρέους με κούρεμα των κρατικών ομολόγων. Παρά τη σημαντική ζημιά που προκαλείται στον κλάδο, η ηρεμία επανέρχεται στη χώρα, αλλά και στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, όπως δείχνει η πορεία των μετοχών, αλλά και η σταθεροποίηση των καταθέσεων.
n Ωστόσο, ο τότε αρχηγός της ΝΔ Αντώνης Σαμαράς βιάζεται για την προκήρυξη νέων εκλογών. Αυτές πραγματοποιούνται τον Μάιο του 2012. Από το αποτέλεσμά τους δεν προκύπτει κυβερνητική πλειοψηφία, για να ακολουθήσουν επαναληπτικές εκλογές τον Ιούνιο, οι οποίες επιβαρύνουν το κλίμα, προκαλώντας σημαντικές ρευστοποιήσεις στις τραπεζικές μετοχές και εκροές καταθέσεων άνω των 18 δισ. ευρώ σε λιγότερο από 2 μήνες.
n Τελικώς με τη συνεργασία ΝΔ και ΠαΣοΚ σχηματίζεται κυβέρνηση, η οποία καταφέρνει να αποκαταστήσει την τρωθείσα εμπιστοσύνη. Το 2014 οι ελληνικές τράπεζες αντλούν αποκλειστικά από ιδιώτες μετόχους 8,3 δισ. ευρώ και προχωρούν σε εκδόσεις ομολόγων για πρώτη φορά από το 2010. Την ίδια στιγμή, οι καταθέσεις επιστρέφουν στα προ των εκλογών του 2012 επίπεδα.
n Ωστόσο, το θετικό κλίμα δεν κρατάει για πολύ. Ο ΣΥΡΙΖΑ με τις ψήφους ΚΚΕ και Χρυσής Αυγής ρίχνει τη συγκυβέρνηση, με αφορμή την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας και η χώρα εισέρχεται σε μια νέα περιπέτεια.
n Η σύγκρουση της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ και του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα με τους δανειστές αφαιρεί από τις τράπεζες ρευστότητα άνω των 40 δισ. ευρώ μέσα σε επτά μήνες, ενώ η προκήρυξη του δημοψηφίσματος τον Ιούνιο του 2015 οδηγεί στην τραπεζική αργία και την επιβολή των capital controls. Ως αποτέλεσμα, οι ελληνικές τράπεζες οδηγούνται σε νέα έκτακτα stress tests, από τα οποία προκύπτουν κεφαλαιακές ανάγκες 13,7 δισ. ευρώ. Ενα μεγάλο μέρος από αυτές, γύρω στα 8 δισ. ευρώ, καλύπτεται από τους ιδιώτες, καθώς η αγορά φαίνεται ότι πείθεται πως τα χειρότερα είναι πίσω μας. Η νέα προσπάθεια ανάκαμψης ξεκινά.
n Η αδυναμία ωστόσο των τραπεζών να ελέγξουν τα «κόκκινα» δάνεια λόγω εσωτερικών αδυναμιών τους και του πισωγυρίσματος στην οικονομία από τα capital controls και από τις καθυστερήσεις στο κλείσιμο των αξιολογήσεων δημιουργούν ξανά αμφιβολίες για την κεφαλαιακή ισχύ του συστήματος.
Βαρίδι η επιμονή του ΔΝΤ για νέους ελέγχους
Πλέον έχουμε εισέλθει στην τελευταία πράξη του δράματος για τις ελληνικές τράπεζες, μετά την τελευταία έκθεση του ΔΝΤ για την Ελλάδα. Σε αυτήν επισημαίνεται η ανάγκη νέων εκτεταμένων ελέγχων στα βιβλία των 4 συστημικών ομίλων και διατυπώνονται εκτιμήσεις για κεφαλαιακό έλλειμμα 10 δισ. ευρώ.
Σαν κερασάκι στην τούρτα ήλθε η δημοσιοποίηση κάποιων ευρημάτων από την έρευνα της Τράπεζας της Ελλάδος στην Τράπεζα Πειραιώς. Από αυτήν προκύπτουν, σύμφωνα με πληροφορίες, σοβαρές παρατυπίες στον τρόπο κάλυψης της τελευταίας αύξησης κεφαλαίου, στη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων και στην παράκαμψη των capital controls από στελέχη του ομίλου.
Εκτοτε οι τραπεζικές μετοχές… παραπαίουν και ήδη οι επενδυτές που συμμετείχαν στις τελευταίες αυξήσεις κεφαλαίου χάνουν περίπου το 30% της επένδυσής τους.
Παρά τις διαβεβαιώσεις του εποπτικού βραχίονα της ΕΚΤ, του SSM, ότι οι ελληνικές τράπεζες δεν χρειάζονται νέα εξέταση των προβληματικών χαρτοφυλακίων τους, οι επενδυτές τρομάζουν από τον θόρυβο που προκάλεσε το ΔΝΤ.
Οπως επισημαίνει τραπεζικό στέλεχος, «αυτή τη στιγμή πολύ δύσκολα θα υπήρχαν πρόθυμοι να επενδύσουν για τέταρτη φορά τα τελευταία πέντε χρόνια στον ελληνικό κλάδο. Και για να έχουν οι ενδεχόμενες νέες εκδόσεις μετοχών επιτυχία, θα πρέπει οι τίτλοι να διατεθούν με πολύ μεγάλη έκπτωση σε σχέση με τις τρέχουσες τιμές».
Οπως επισημαίνει τραπεζικό στέλεχος, «αυτή τη στιγμή πολύ δύσκολα θα υπήρχαν πρόθυμοι να επενδύσουν για τέταρτη φορά τα τελευταία πέντε χρόνια στον ελληνικό κλάδο. Και για να έχουν οι ενδεχόμενες νέες εκδόσεις μετοχών επιτυχία, θα πρέπει οι τίτλοι να διατεθούν με πολύ μεγάλη έκπτωση σε σχέση με τις τρέχουσες τιμές».
Από την πλευρά του χρηματιστηριακός αναλυτής εκτιμά ότι οι μόνοι που θεωρείται ότι είναι πιθανό να μπουν σε νέες αυξήσεις είναι οι μακροπρόθεσμοι «παίκτες» που πόνταραν τα τελευταία χρόνια στην οριστική έξοδο από την κρίση. Με τον τρόπο αυτόν θα προστατεύσουν τα ποσοστά τους και θα προσδοκούν σε ανάκαμψη του κλάδου τα επόμενα χρόνια, καθώς η οικονομία θα επιταχύνει ρυθμούς ανάπτυξης.
