Κάθε Πέμπτη στο υπουργείο Υγείας συνεδριάζει μια επιτροπή που στόχο έχει να αναμορφώσει το σύστημα τιμολόγησης των φαρμάκων. Ηδη από το καλοκαίρι, στελέχη του κρατικού μηχανισμού Υγείας, όπως η πρόεδρος του ΕΟΦ καθηγήτρια Κατερίνα Αντωνίου, είχαν διαβεβαιώσει εκπροσώπους των φαρμακευτικών εταιρειών ότι «πρόκειται για την τελευταία τιμολόγηση φαρμάκων με το παλιό σύστημα».
Ωστόσο, η εισαγωγή ενός καινούργιου συστήματος –καθώς το σημερινό δεν είναι βιώσιμο αφού ένα στα τέσσερα ευρώ καταβάλλεται από τη βιομηχανία μέσω των μηχανισμών rebate και claw back– απειλεί να μας φέρει πίσω στο 2009, όταν το κράτος προστάτευε την υψηλή τιμή όλων των κατηγοριών φαρμάκων.
Είναι 4 Οκτωβρίου 2017, στο ξενοδοχείο Intercontinental της Αθήνας. Συζήτηση στρογγύλης τραπέζης με εκπροσώπους των κομμάτων για την φαρμακευτική πολιτική μετά τα μνημόνια. Ο συντονιστής ρωτάει τους βουλευτές που συμμετέχουν πώς φαντάζονται την αρχιτεκτονική μιας νέας τιμολογιακής πολιτικής. Ενας εκπρόσωπος της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας πετάγεται από τη θέση του και ζητάει να σταματήσει η μονομερής –όπως τη χαρακτηρίζει– συζήτηση για τις τιμές. Ο εκνευρισμός είναι έκδηλος. Μέσα στον Αύγουστο πολυεθνικές του φαρμάκου και εγχώριες φαρμακοβιομηχανίες υπέβαλαν τις προτάσεις τους, αλλά ο εκπρόσωπος της Κομισιόν στην τρόικα, Τζουζέπε Καρόνε, έστειλε ένα σαφές μήνυμα στην ελληνική κυβέρνηση ότι δεν θα υπάρξει τιμολόγηση των φαρμάκων με νέο σύστημα το 2017 (πρέπει, με βάση τον νόμο, να γίνει ακόμα μία τιμολόγηση φαρμάκων έως το τέλος του χρόνου). Το σημερινό καθεστώς καθορίζεται από το ΦΕΚ 3890/2016 – μια εξέλιξη του συστήματος τιμολόγησης που διαμορφώθηκε σταδιακά από το 2011. Η ανώτατη τιμή παραγωγού ορίζεται για τα φάρμακα με πατέντα από τον «μέσο όρο των τριών χαμηλότερων τιμών των χωρών της Ε.Ε. του ιδίου φαρμάκου ως προς τη δραστική ουσία». «Οταν το φάρμακο χάνει την πατέντα, μειώνεται στο 50% της τελευταίας τιμής, χωρίς η τιμή να πέσει κάτω από τη χαμηλότερη τιμή της Ε.Ε., ενώ τα γενόσημα φτάνουν στο 65% αυτής της τιμής χωρίς ωστόσο να πέφτουν κάτω από ένα όριο» (που είναι σήμερα τα 4 ευρώ).
Παράδοξο
Από την εφαρμογή αυτού του συστήματος προκύπτει ένα παράδοξο: ενώ τα πρωτότυπα φάρμακα, αλλά και εκείνα που ήταν πρωτότυπα αλλά έχουν χάσει την προστασία τους, είναι σύμφωνα με τα στοιχεία του συστήματος καταγραφής πωλήσεως (Quintiles IMS) κάτω από τη μέση τιμή των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης (0,86 ευρώ στην Ελλάδα έναντι 1,79 ευρώ τα πρωτότυπα και 0,26 έναντι 0,31 ευρώ αυτά που έχουν χάσει την προστασία τους), τα γενόσημα είναι ελαφρώς πιο ακριβά, ιδιαίτερα αν συγκριθούν με τις χώρες της Μεσογείου. (Ως προς την Ευρωπαϊκή Ενωση οι τιμές είναι κατά 1/3 υψηλότερες).
Οι εκπρόσωποι της Πανελλήνιας Ενωσης Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ) αμφισβητούν αυτά τα στοιχεία υπογραμμίζοντας ότι δεν περιλαμβάνουν τις επιστροφές που επιβάλλει το κράτος (σ.σ.: κάτι όμως που ισχύει και για τα πρωτότυπα) και ότι τα γενόσημα στην Ευρώπη έχουν διαφορετικές, πολύ πιο απλές δραστικές ουσίες. Τα γενόσημα φάρμακα δέχθηκαν πολύ μεγαλύτερη μείωση των τιμών την εποχή των μνημονίων απ’ ό,τι τα εισαγόμενα. Οι εκπρόσωποι της τρόικας υπογραμμίζουν ότι αυτές οι τιμές εξηγούν έως ένα βαθμό τη δυσκολία διείσδυσης στην αγορά των γενοσήμων (32% στην Ελλάδα έναντι 60% στην Ευρωπαϊκή Ενωση), αλλά στη φαρμακοβιομηχανία –και εδώ οι πολυεθνικές συμφωνούν με τους εκπροσώπους της εγχώριας βιομηχανίας– λένε ότι για τη διείσδυση των γενοσήμων η τιμή δίνει μόνο μια μερική εξήγηση, καθώς ακόμα οι επαγγελματίες της Υγείας και ειδικότερα οι φαρμακοποιοί μπορούν να καθορίζουν το ποιο φάρμακο θα πουληθεί (στο πιο ακριβό έχουν μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους).
Συμφωνίες και διαφωνίες
Κεντρική ιδέα της πολιτικής καθορισμού των τιμών έως το 2014 –με εμπνευστή τον Αδ. Γεωργιάδη– ήταν η σταδιακή αποσύνδεση της τιμής των γενοσήμων από εκείνη του πρωτότυπου φαρμάκου. Ως το 2008 το γενόσημο είχε το 80% του μη προστατευόμενου πρωτοτύπου, με αποτέλεσμα οι τιμές στο όνομα της προστασίας της βιομηχανίας αλλά και του συστήματος αναφοράς των ξένων φαρμακοβιομηχανιών να είναι υψηλές. Γι’ αυτό και όλα τα νέα φάρμακα έβρισκαν αμέσως πρόσβαση στην ελληνική αγορά. Τώρα, πολυεθνικές και εγχώριες βιομηχανίες συμφωνούν στα να έχει το γενόσημο μια τιμή συνδεδεμένη με το πρωτότυπο, που χάνει την προστασία του (off patent), ενώ η ΠΕΦ προτείνει η τιμή του γενοσήμου να πέφτει 30% τον πρώτο χρόνο και 10% κάθε επόμενο χρόνο, αλλά να μην μπορεί να πέσει κάτω από το 37,5% έναντι της τιμής που είχε το προϊόν όταν προστατευόταν. Αντίθετα, ο ΣΦΕΕ (πολυεθνικές) προτείνει μείωση κατά 50% τον πρώτο χρόνο (σ.σ.: όσο και σήμερα), 20% για κάθε επόμενο χρόνο μέχρι να φτάσει στο 30% της τιμής με τη λήξη της πατέντας. Οι εταιρείες-μέλη αυτού του Συνδέσμου είναι έτοιμες να ρίξουν πιο κάτω τις τιμές των δικών τους προϊόντων εφόσον αυτές είναι αντικείμενο διαπραγματεύσεων και δεν θα ανακοινώνονται ώστε να μη διαταράξουν τις τιμές άλλων 30 χωρών για τις οποίες η Ελλάδα αποτελεί χώρα αναφοράς. Η κυβέρνηση πιστεύει ότι μπορεί να αγοράζει από κοινού φάρμακα με άλλες χώρες του Νότου της Ε.Ε., επιβάλλοντας εντέλει στη βιομηχανία να καταβάλλει το μεγαλύτερο μέρος της ιδιωτικής συμμετοχής στη φαρμακευτική δαπάνη (1 δισ. ευρώ), που σήμερα επιβαρύνει τους ασφαλισμένους.
