Δυόμισι χρόνια μετά τη μεταναστευτική κρίση που αντιμετώπισε η Ελλάδα την άνοιξη του 2015 και ενώ η χρηματοδοτική στήριξη από την Ευρωπαϊκή Ενωση ήταν ευρεία, πολλά μέτωπα παραμένουν ανοιχτά και εγκυμονούν κινδύνους. Περίπου 1.650 ασυνόδευτα ανήλικα παιδιά παραμένουν εκτός ειδικών δομών φιλοξενίας –όπως αυτές προσδιορίζονται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία– σε σύνολο 2.850 παιδιών που εκτιμάται ότι βρίσκονται στην Ελλάδα. Εδώ και ένα χρόνο, οι θέσεις για ασυνόδευτα παιδιά στην Ελλάδα όχι μόνο δεν έχουν αυξηθεί αλλά παρουσιάζουν μείωση. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ασυνόδευτων παιδιών (περί το 90%) είναι αγόρια άνω των 14 ετών, τα οποία χρειάζονται ασφάλεια, ειδική μέριμνα και ψυχολογική υποστήριξη προκειμένου να μην εκδηλώσουν παραβατική συμπεριφορά. Αντ’ αυτού, περισσότερα από 200 παιδιά παραμένουν υπό περιορισμό σε αστυνομικά τμήματα σε όλη τη χώρα, στην αναμονή για εβδομάδες, έως ότου μεταφερθούν σε άλλες δομές.
24ωρη παρακολούθηση
Σε μια προσπάθεια να δοθεί άμεσα λύση προωθείται η δημιουργία περισσότερων «safe zones» (ασφαλών ζωνών) εντός των καταυλισμών, πρακτική πάντως που επίσης ενέχει κινδύνους για την ασφάλεια των παιδιών ειδικά όταν εμπλέκονται διαφορετικές εθνικότητες. «Ασφαλής ζώνη» αποκαλείται ένας περιορισμένος χώρος εντός των καταυλισμών για τους ενήλικες, όπου υπάρχει 24ωρη παρακολούθηση και πρόγραμμα απασχόλησης για τις ηλικίες των παιδιών.
Χαρακτηριστικά, ενώ στις 17 Νοεμβρίου 2016 υπήρχαν 1.191 θέσεις σε δομές φιλοξενίας για ασυνόδευτα ανήλικα και ο αριθμός όσων βρίσκονταν στην αναμονή έβαινε μειούμενος, σχεδόν ένα χρόνο αργότερα στις 15 Σεπτεμβρίου 2017 ο αριθμός των διαθέσιμων θέσεων παραμένει ο ίδιος και ο αριθμός των παιδιών εκτός δομών αυξάνεται σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΚΚΑ (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης), τον φορέα που επιβλέπει το συγκεκριμένο πρόγραμμα. Το αξιοσημείωτο είναι ότι τον Απρίλιο του 2017 οι διαθέσιμες θέσεις για ασυνόδευτα ανήλικα είχαν φτάσει τις 1.382, γεγονός που σημαίνει ότι κάποιες δομές έκλεισαν.
Ασφαλείς πληροφορίες αναφέρουν ότι οι προδιαγραφές για τη χρηματοδότηση ΜΚΟ και άλλων οργανώσεων για τη λειτουργία δομών ειδικών για ασυνόδευτα ανήλικα έχουν γίνει περισσότερο αυστηρές ειδικά μετά τις αστοχίες που υπήρξαν. Χαρακτηριστικό είναι αυτό που συνέβη με τη δομή φιλοξενίας Ανηλίκων το «Περιβολάκι» στην Παλλήνη, η οποία επρόκειτο να φιλοξενεί 100 ανήλικα παιδιά, εγκαινιάστηκε μόλις πριν από 1,5 χρόνο ως πρότυπη δομή για να κλείσει λίγους μήνες αργότερα. Σύμφωνα με πληροφορίες, υπήρξαν πολλά διαχειριστικά προβλήματα –τα οποία δεν είχαν από την αρχή ελεγχθεί– ενώ εντός της δομής, όταν ο πληθυσμός των φιλοξενούμενων ανηλίκων αυξήθηκε, σημειώθηκαν βίαιες αντιπαραθέσεις.
Το τελευταίο χρονικό διάστημα, επίσης η ροή της χρηματοδότησης από την Ε.Ε. δεν γίνεται πλέον από έκτακτα κονδύλια, με αποτέλεσμα οι χρηματοδοτήσεις και οι εκταμιεύσεις να γίνονται δυσκολότερα και με περισσότερο αργούς ρυθμούς.
Υπό αυτές τις συνθήκες, το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής αποφάσισε να επεκτείνει τη δημιουργία «ασφαλών ζωνών» εντός των καταυλισμών, σε τρεις ακόμη καταυλισμούς (Λαγκαδίκια, Αλεξάνδρεια και Καβάλα), ενώ μία ακόμη αναμένεται να ξεκινήσει να λειτουργεί στα Γιάννενα.
Στα νησιά
Το μεγαλύτερο, όμως, πρόβλημα εντοπίζεται στα νησιά όπου ασυνόδευτοι ανήλικοι μένουν χωρίς φύλαξη σε άθλιες συνθήκες μαζί με ενήλικους, με αποτέλεσμα πολλές φορές να απειλείται ακόμα και η ζωή τους. Χαρακτηριστικά στη Σάμο υπάρχει μόνο μία δομή φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων, όπου μπορούν να φιλοξενηθούν 18 παιδιά, στην Κω μία δομή για 7 παιδιά και στη Χίο μία δομή με 20 θέσεις φιλοξενίας για παιδιά.
Παράλληλα, οι αυξημένες αφίξεις μεταναστών στα νησιά σε καθημερινή βάση, σε συνδυασμό με τον γεωγραφικό περιορισμό που εφαρμόζεται εξαιτίας της εφαρμογής της Κοινής Δήλωσης Ε.Ε. – Τουρκίας, έχουν επιδεινώσει τις συνθήκες διαμονής για τους μετανάστες σε Λέσβο και Σάμο κυρίως αλλά και Χίο, Λέρο, Κω, προκαλώντας σοβαρές αντιδράσεις από τους νησιώτες – κατοίκους. Οι σκηνές έχουν κάνει και πάλι την εμφάνισή τους πέριξ των hotspots προκειμένου να στεγαστεί, έστω υποτυπωδώς, ο επιπλέον πληθυσμός, ακριβώς τη στιγμή που θα έπρεπε να ολοκληρώνεται η προετοιμασία για το ξεχειμώνιασμα.
Καλύτερη καταγράφεται, πάντως, η κατάσταση στην ενδοχώρα, όπου παραμένουν περίπου 35.000 άνθρωποι διαφόρων εθνικοτήτων σε 25 περίπου δομές (κάποιες ημιμόνιμες δομές αναμένεται να κλείσουν τις επόμενες ημέρες). «Οι συνθήκες διαβίωσης του πληθυσμού στους καταυλισμούς στην ενδοχώρα έχουν βελτιωθεί αρκετά και είμαστε πολύ καλύτερα προετοιμασμένοι για δύσκολες καιρικές συνθήκες» τονίζει στην «Κ» ο κ. Νικόλας Ράγκος, περιφερειακός υπεύθυνος για τις δομές φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών στη Βόρεια Ελλάδα και στην Ηπειρο. Σύμφωνα με τον ίδιο, μόνο σε μια δομή στο Δερβένι υπάρχουν πλέον σκηνές εντός κλειστού χώρου. «Ωστόσο, τις επόμενες ημέρες θα ανακοινώσουμε προς όλους τους φορείς που δραστηριοποιούνται στον χώρο το κλείσιμο της δομής, το οποίο υπολογίζουμε να έχει ολοκληρωθεί έως το τέλος Νοεμβρίου», τονίζει.
