Ήταν Απρίλιος 2015 όταν διέρρευσαν για ακόμα μία φορά στον διεθνή Τύπο οι τουλάχιστον… πρωτότυπες ιδέες Βαρουφάκη για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Είχε προηγηθεί η απίστευτη ιδέα που είχε πέσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων να καλωδιωθούν με κρυφές κάμερες φοιτητές και νοικοκυρές και να γυρίζουν στα νησιά προκειμένου να καταγράφουν τους εστιάτορες και τα μπαρ που δεν εκδίδουν αποδείξεις. Στη συνέχεια ακούστηκε άλλη μία απίστευτη ιδέα. Αυτή της εγκατάστασης ειδικών συσκευών στις εισόδους της επαγγελματικής εγκατάστασης των ελεύθερων επαγγελματιών που παρέχουν υπηρεσίες απευθείας στους καταναλωτές, όπως είναι τα συνεργεία αυτοκινήτων και οι γιατροί, προκειμένου να καταγράφεται ο αριθμός των πελατών που μπαίνουν και βγαίνουν. Με αυτόν τον τρόπο, υποστήριζε ο… εισηγητής της ιδέας, θα φοβόταν τον έλεγχο ο επαγγελματίας και θα εξέδιδε αποδείξεις. Οι ιδέες αυτές έμειναν στα χαρτιά και προκάλεσαν περισσότερο θόρυβο και γέλιο.
Ωστόσο, αν και δεν καταφεύγουν στις λύσεις αυτές, στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων και στο υπουργείο Οικονομικών προβληματίζονται σοβαρά για το γεγονός ότι σε πολλούς κλάδους παροχής υπηρεσιών η φοροδιαφυγή μέσω της μη έκδοσης αποδείξεων έχει χτυπήσει “κόκκινο”. Δεν είναι μόνο οι υψηλοί φορολογικοί συντελεστές που αποτρέπουν από την έκδοση αποδείξεων, καθώς η φοροδιαφυγή συμφέρει πολύ, είναι και η αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών. Δεν είναι τυχαίο ότι τα εισοδήματα που δήλωσαν για το 2016 οι ελεύθεροι επαγγελματίες ήταν μειωμένα κατά περίπου 20%.
Για να αντιμετωπίσει τη φοροδιαφυγή στις τάξεις των ελεύθερων επαγγελματιών, και ειδικά αυτών που παραδοσιακά εμφανίζουν υψηλά ποσοστά, όπως είναι οι γιατροί και οι δικηγόροι, στο ΥΠΟΙΚ σχεδιάζουν τα εξής:
–Την παρουσία των ελεγκτών έξωθεν της επαγγελματικής εγκατάστασης του επαγγελματία (π.χ., γιατρού, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και ανά τακτά χρονικά διαστήματα). Για παράδειγμα, οι ελεγκτές θα “στήνονται” έξωθεν ενός ιατρείου και για δύο ώρες κάθε ημέρα θα καταγράφουν τον αριθμό των ασθενών που επισκέπτονται το ιατρείο. Στη συνέχεια, θα μπαίνουν στο ιατρείο και θα ελέγχουν τον αριθμό των αποδείξεων που έχουν κοπεί κατά τη διάρκεια της παρουσίας τους έξω από το ιατρείο. Με αυτόν τον τρόπο, θα διαπιστώνουν μη έκδοση αποδείξεων και θα επιβάλλουν πρόστιμα. Μεγάλη σημασία δίνουν στο ΥΠΟΙΚ και στο γεγονός ότι ο κίνδυνος καταγραφής των εξερχόμενων πελατών θα λειτουργεί ως μέσο πίεσης προς τους επαγγελματίες προκειμένου να κόβουν αποδείξεις.
–Την παρουσία ελεγκτών πάνω από τις ταμειακές μηχανές νυχτερινών κέντρων καθ’ όλη τη διάρκεια μιας ημέρας λειτουργίας τους. Έτσι, θα καταγράφουν τον πραγματικό τζίρο μίας ημέρας και στη συνέχεια θα τον συγκρίνουν με τον τζίρο που κατέγραψε η επιχείρηση στις ταμειακές μηχανές της χωρίς την παρουσία των ελεγκτών. Η απόκλιση θα αποτελεί σημαντική ένδειξη φοροδιαφυγής, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη καταγραφή της επιχείρησης σε “μαύρη λίστα” υποψήφιων για συνεχείς φορολογικούς ελέγχους σε κάθε αντικείμενο.
–Την επικέντρωση των ελεγκτών στην αναζήτηση τιμολογίων για κάθε επαγγελματική προμήθεια και δαπάνη των ελεύθερων επαγγελματιών, προκειμένου να καταπολεμηθεί η φοροδιαφυγή σε επίπεδο χονδρικής. Για παράδειγμα, από τις επιχειρήσεις εστίασης θα ζητούνται τιμολόγια για κάθε προμήθεια που έχουν πραγματοποιήσει και για υλικά που βρίσκονται εντός της επαγγελματικής τους εγκατάστασης.
–Διασταύρωση των αποζημιώσεων κλάδου υγείας των ασφαλιστικών εταιρειών με τα φορολογικά δεδομένα των ιατρών που εμφανίζονται να έχουν παράσχει ιατρικές υπηρεσίες (π.χ., χειρουργοί). Σε πολλές περιπτώσεις θα ζητείται άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών, ενώ θα ενεργοποιούνται και οι έλεγχοι με τις έμμεσες τεχνικές υπολογισμού του εισοδήματος, όπου υπολογίζονται και αθροίζονται κάθε είδους δαπάνες του ελεγχομένου (τηλεφωνία, πιστωτικές κάρτες, ιδιωτικά σχολεία, προγράμματα ασφάλισης υγείας κ.ά.).
Φέτος το καλοκαίρι τα ελεγκτικά συνεργεία της ΑΑΔΕ πραγματοποίησαν χιλιάδες ελέγχους σε τουριστικές –και μη– περιοχές με “όπλο” την κύρωση της προσωρινής διακοπής λειτουργίας έως και για 10 ημέρες για τους παραβάτες. Τα αποτελέσματα από αυτούς τους ελέγχους δεν επιτρέπουν και πολλή αισιοδοξία, καθώς σε πολλές περιοχές η παραβατικότητα που εντοπίστηκε ήταν πολύ υψηλή, ενώ καταγράφηκε και το φαινόμενο, σε κλάδους που είναι κοινό μυστικό ότι παρουσιάζουν υψηλή απόκρυψη εισοδήματος, οι έλεγχοι να μην μπορέσουν να την πιστοποιήσουν.
Στον κλάδο των γιατρών, π.χ., που δέχονται ασθενείς στα ιατρεία τους το ποσοστό παραβατικότητας που καταγράφηκε ήταν κάτω του 20%, κάτι που σε καμία περίπτωση, όπως λένε στελέχη της ΑΑΔΕ, δεν σημαίνει ότι αυτός ο κλάδος ξαφνικά συμμορφώθηκε με τη φορολογική νομοθεσία. “Απλώς, ο τρόπος που γίνεται ο προληπτικός έλεγχος καθώς και το γεγονός ότι στον κλάδο των γιατρών δεν επιτρέπεται από τη νομοθεσία η ποινή του λουκέτου έχουν ως αποτέλεσμα να μη γίνεται αποτελεσματικός έλεγχος”, λένε αρμόδια στελέχη. Ο έλεγχος, αν και επιτρέπεται η ποινή του λουκέτου, είναι πολύ δύσκολος και στις περιπτώσεις των συνεργείων αυτοκινήτων, καθώς και άλλους κλάδους ελεύθερων επαγγελματιών, όπως είναι οι υδραυλικοί και οι ηλεκτρολόγοι εγκαταστάτες.
Η δυσκολία έγκειται στο ότι, ακόμα και αν εισέλθουν οι ελεγκτές στην επαγγελματική εγκατάσταση, δεν μπορούν να διαπιστώσουν παραβάσεις, εφόσον ο επαγγελματίας μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν ολοκληρώθηκε ακόμη η παροχή των υπηρεσιών στον πελάτη τους. Αυτή η δικαιολογία έχει γίνει πολύ εύκολη και από το γεγονός ότι το 2013 καταργήθηκαν, κατόπιν υποδείξεως των τεχνικών κλιμακίων των “θεσμών” για λόγους απλοποίησης, όλα τα πρόσθετα βιβλία, όπως ήταν το βιβλίο ασθενών των γιατρών, όπου ήταν υποχρεωμένοι να καταγράφουν όσους έμπαιναν στο ιατρείο τους, ή το βιβλίο οχημάτων, στο οποίο έπρεπε να καταγράφονται τα οχήματα που εισέρχονταν στο συνεργείο. Λόγω της καταγραφής συνήθως κοβόταν και κάποια απόδειξη για παροχή υπηρεσιών.
Νέα πρόστιμα για γιατρούς, δικηγόρους
Με δεδομένο ότι το καλοκαίρι καταργήθηκε η ποινή της προσωρινής διακοπής λειτουργίας για συγκεκριμένους επαγγελματικούς κλάδους όταν δεν εκδίδονται αποδείξεις, το ΥΠΟΙΚ βρίσκεται σε αναζήτηση νέου τύπου προστίμων και κυρώσεων. Πιο συγκεκριμένα, για κοινωνικούς λόγους δεν μπορεί να επιβληθεί η ποινή του προσωρινού λουκέτου σε επαγγελματίες και επιχειρήσεις, για παράδειγμα, του κλάδου υγείας, νομικών υπηρεσιών, οίκων ευγηρίας και σε σε ξενοδοχεία, καθώς θα προκαλούσε προβλήματα σε ασθενείς και πελάτες. Ήδη για αυτούς τους κλάδους θεσπίστηκαν υψηλότερα πρόστιμα από αυτά που ισχύουν για τους υπόλοιπους επαγγελματίες, αλλά κρίνεται ότι και αυτά δεν είναι επαρκώς αποτελεσματικά στο να αποθαρρύνουν τη μη έκδοση αποδείξεων.
