Η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) ανακοίνωσε στοιχεία (προσωρινά) αναφορικά με τις δαπάνες και τα έσοδα κοινωνικής προστασίας για το έτος 2015, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Ολοκληρωμένων Στατιστικών Κοινωνικής Προστασίας (ESSPROS-European System of Integrated Social Protection Statistics-Core System). Το σύστημα αυτό είναι ένα εναρμονισμένο σύστημα, το οποίο αποτελεί το εργαλείο για την ανάλυση και τη σύγκριση των χρηματικών ροών κοινωνικής προστασίας σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.
Οι δαπάνες κοινωνικής προστασίας καταγράφονται και παρουσιάζονται ,συγκεντρωτικά και αναλυτικά, ανά λειτουργία σύμφωνα με τον Κανονισμό 458/2007 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο οποίος διέπει την έρευνα ESSPROS.
Σύμφωνα με την μεθοδολογία της έρευνας οι δαπάνες κοινωνικής προστασίας κατανέμονται στις εξής οκτώ (8) λειτουργίες:
ασθένεια, αναπηρία, γήρας, χηρεία, οικογένεια/τέκνα, ανεργία, στέγαση και κοινωνικός αποκλεισμός.
Συνολικά, οι δαπάνες κοινωνικής προστασίας για το έτος 2015 ανήλθαν σε 45.758 εκατ. ευρώ παρουσιάζοντας αύξηση κατά 0,9% σε σχέση με το 2014 (Πίνακας 1).
Το μεγαλύτερο ποσοστό των δαπανών, αφορά σε δαπάνες για παροχές γήρατος (συντάξεις), οι οποίες για το έτος 2015 αποτελούσαν το 55,4% των συνολικών δαπανών κοινωνικής προστασίας, κυμάνθηκαν δηλαδή στο ίδιο επίπεδο με το 2014.
Ακολουθούν οι δαπάνες για παροχές ασθένειας, οι οποίες για το έτος 2015 ανήλθαν σε 19,6%, αυξημένες κατά 8,2% σε σχέση με το 2014, και οι δαπάνες για παροχές σε επιζώντες (συντάξεις χηρείας/ορφανών), οι οποίες ανήλθαν σε 10,3%, αυξημένες κατά 3,7% σε σχέση με το 2014 (Πίνακας 1).
Στους πίνακες 2 έως 8 παρουσιάζονται αναλυτικά οι δαπάνες για παροχές κοινωνικής προστασίας, ανά λειτουργία, καθώς και ανά τρόπο χορήγησης (σε χρήμα ή σε είδος, περιοδικά ή εφάπαξ) και ανά εφαρμογή κριτηρίων για τους δικαιούχους (με ή χωρίς εισοδηματικά κριτήρια).
Τα έσοδα για κοινωνική προστασία ανήλθαν σε 46.191 εκατ. ευρώ το 2015, παρουσιάζοντας μείωση κατά 0,3% σε σχέση με το 2014.
Στον Πίνακα 9 παρουσιάζονται αναλυτικά τα έσοδα κοινωνικής προστασίας για το έτος 2015.
Όπως προκύπτει, το 54,8% των εσόδων προήλθε από ασφαλιστικές εισφορές (εργοδοτών ή εργαζομένων), ενώ το 39,4% περίπου προήλθε από συνεισφορές του Κράτους.
Επιπλέον των ποσοτικών στοιχείων εσόδων και δαπανών κοινωνικής προστασίας το ESSPROS καταγράφει και τον αριθμό δικαιούχων σύνταξης.
Για το 2015 ο συνολικός αριθμός δικαιούχων κύριας σύνταξης χωρίς διπλή καταγραφή (δηλαδή καταμετρώντας μία μόνο φορά δικαιούχους με πολλαπλές συντάξεις) ανήλθε σε 2.686.578 άτομα, δηλαδή παρουσίασε οριακή μεταβολή σε σχέση με το έτος 2014 (2.685.858 άτομα).
Επεξηγηματικές Σημειώσεις:
Κάλυψη: Καλύπτεται το σύνολο της Χώρας.
Μεθοδολογία: Τα πρωτογενή δεδομένα για τις στατιστικές του ESSPROS προέρχονται από πολλαπλές πηγές (διοικητικές πηγές, έρευνες, κλπ), και συλλέγονται από φορείς όπως τους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης, τον ΕΟΠΥΥ, τον ΟΑΕΔ, τη ΓΓΠΣ, το ΓΛΚ, τους Εθνικούς Λογαριασμούς της ΕΛΣΤΑΤ, τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες, το Υπουργείο Εργασίας, την Εκκλησία της Ελλάδος κτλ. Τα στοιχεία είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος τους απογραφικά.
Βασική μονάδα στο σύστημα ESSPROS είναι το σύστημα (scheme) κοινωνικής προστασίας. Το σύστημα είναι ιδιαίτερο σύνολο κανόνων, το οποίο υποστηρίζεται από μία ή περισσότερες θεσμικές μονάδες και το οποίο διέπει τη χορήγηση παροχών κοινωνικής προστασίας και τη χρηματοδότησή τους. Τα συστήματα στην Ελλάδα είναι συνολικά 19 και αναλύονται ως κάτωθι:
• Κύριες και Επικουρικές Συντάξεις από τα Ταμεία Κοινωνικής Ασφάλισης
• Εφάπαξ παροχή σύνταξης από τα Ταμεία Κοινωνικής Ασφάλισης
• Κύριες Συνταξιοδοτικές Παροχές Δημοσίων Υπαλλήλων
• Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης Συνταξιούχων-ΕΚΑΣ (μη ανταποδοτικές συντάξεις)
• Παροχές εργατικών ατυχημάτων & επαγγελματικών ασθενειών
• Παροχές ασθένειας, μητρότητας και λοιπές παροχές από τα Ταμεία Κοινωνικής Ασφάλισης
• Παροχές Φροντίδας Υγείας
• Παροχές Ανεργίας
• Μη ανταποδοτικές Οικογενειακές Παροχές
• Προαιρετική Επαγγελματική Ασφάλιση
• Υποχρεωτική Επαγγελματική Ασφάλιση
• Τοπική Αυτοδιοίκηση
• Παροχές Στέγασης
• Λοιπές Παροχές Κοινωνικής Προστασίας Κεντρικής Κυβέρνησης Παροχές Κοινωνικής Βοήθειας (κυρίως στέγαση )
• Εκκλησία & ΜΚΟ
• Υποχρεωτικές Εργοδοτικές Παροχές προς τους εργαζόμενους του Ιδιωτικού Τομέα
• Υποχρεωτικές εργοδοτικές παροχές προς τους Εργαζόμενους του Δημοσίου Τομέα
• Παροχές Ιδιωτικής Ασφάλισης (μέσω ομαδικών ασφαλιστηρίων που παρέχουν οι εργοδότες στους εργαζόμενους)
• Αναπηρία: α) παροχές που εξασφαλίζουν εισόδημα σε άτομα τα οποία δεν έχουν συμπληρώσει ακόμη το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης που προβλέπεται από το νόμο και δεν έχουν την ικανότητα να εκτελέσουν αμειβόμενη εργασία εξαιτίας σωματικής ή ψυχικής βλάβης β) παροχές που χορηγούν υπηρεσίες αποκατάστασης που απαιτούνται από τη φύση της συγκεκριμένης αναπηρίας γ) παροχές που χορηγούν αγαθά και υπηρεσίες εκτός της ιατρικής μέριμνας σε άτομα με ειδικές ανάγκες.
• Γήρας: α) παροχές που διασφαλίζουν τη χορήγηση εισοδήματος στους ασφαλισμένους που αποχωρούν από την αγορά εργασίας λόγω ηλικίας β) παροχές που διασφαλίζουν την χορήγηση ενός ορισμένου εισοδήματος στους ασφαλισμένους που έχουν συμπληρώσει ένα συγκεκριμένο όριο ηλικίας γ) παροχές που χορηγούν αγαθά και υπηρεσίες που απαιτούνται από την προσωπική ή την κοινωνική κατάσταση των ηλικιωμένων.
• Επιζώντες/Χηρεία: α) παροχές που διασφαλίζουν ένα προσωρινό ή διαρκές εισόδημα σε άτομα που δεν έχουν συμπληρώσει ακόμα τη νόμιμη ηλικία συνταξιοδότησης αλλά έχουν χάσει το σύζυγο ή κάποιο στενό συγγενή τους που τους εξασφάλιζε τα προς το ζην β) παροχές που αποζημιώνουν τους επιζώντες για έξοδα κηδείας και για οποιαδήποτε δυσχερή κατάσταση στην οποία βρίσκονται εξαιτίας του θανάτου ενός μέλους της οικογένειάς τους γ) παροχές που χορηγούν αγαθά και υπηρεσίες σε επιζώντες που έχουν θεμελιώσει δικαίωμα σε αυτά.
• Οικογένεια/τέκνα: α) παροχές που χορηγούν οικονομική υποστήριξη στα νοικοκυριά για τη διατροφή των τέκνων β) παροχές που χορηγούν οικονομική βοήθεια σε πρόσωπα που συντηρούν συγγενείς πλην τέκνων γ) παροχές που χορηγούν κοινωνικές υπηρεσίες που προορίζονται ειδικά για τη υποστήριξη και προστασία της οικογένειας και ιδιαίτερα των τέκνων.
• Ανεργία: α) παροχές που αντικαθιστούν εξ ολοκλήρου ή μερικώς το εισόδημα που χάνει ένας εργαζόμενος εξαιτίας της απώλειας αμειβόμενης εργασίας β) παροχές που εξασφαλίζουν ένα εισόδημα επιβίωσης σε άτομα που εισέρχονται για πρώτη ή πρόσθετη φορά στη αγορά εργασίας γ) παροχές που αντισταθμίζουν την απώλεια εισοδήματος λόγω μερικής ανεργίας δ) παροχές που αντικαθιστούν εξ ολοκλήρου ή μερικώς την απώλεια εισοδήματος ενός
μεγαλύτερου σε ηλικία εργαζόμενου που συνταξιοδοτείται από αμειβόμενη εργασία πριν από τη συμπλήρωση του νόμιμου ορίου ηλικίας εξαιτίας περικοπών στις θέσεις εργασίας για οικονομικούς λόγους ε) παροχές που συνεισφέρουν στις δαπάνες επιμόρφωσης ή πρόσθετης επιμόρφωσης όσων αναζητούν εργασία ζ) παροχές που βοηθούν τους ανέργους στην αντιμετώπιση των εξόδων ταξιδιού ή στη αλλαγή του τόπου διαμονής τους προκειμένου να βρουν απασχόληση η) παροχές για βοήθεια με τη χορήγηση των κατάλληλων αγαθών και υπηρεσιών.
• Στέγαση: η συγκεκριμένη λειτουργία αποτελείται από παρεμβάσεις του Δημοσίου που στοχεύουν στην υποστήριξη των νοικοκυριών για να αντιμετωπίσουν τις στεγαστικές δαπάνες τους.
• Κοινωνικός αποκλεισμός: αναφέρεται σε «κοινωνικά αποκλεισμένους» ή σε εκείνους που αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο του κοινωνικού αποκλεισμού και περιλαμβάνει δράσεις που δεν καλύπτονται από άλλη λειτουργία. Επειδή ο ορισμός αυτός είναι αρκετά γενικός, οι ομάδες – στόχοι είναι κυρίως άποροι, μετανάστες, πρόσφυγες, τοξικομανείς ή αλκοολικοί, θύματα εγκληματικών πράξεων κ.τ.λ.
