Ερχονται ανατροπές για τα ΤΕΙ – Τα σχέδια για τις «πανεπιστημιοποιήσεις»
Το υπουργείο Παιδείας έχει τοποθετήσει μια βόμβα στο κέντρο της ανώτατης εκπαίδευσης της χώρας και ο ωρολογιακός μηχανισμός της… μετράει λεπτά. Το ακαδημαϊκό «σύμπαν», μετά το πρώτο σοκ του νόμου για τα ΑΕΙ που ψηφίστηκε το καλοκαίρι, αναταράσσεται τώρα ξανά και μια μεγάλη επιχείρηση «πανεπιστημιοποίησης» των ΤΕΙ βρίσκεται σε εξέλιξη. Σε όλη τη χώρα επιτροπές συνεδριάζουν, σχέδια οργανώνονται, συμφωνίες κλείνονται, με εμφανή την αγωνία από την πλευρά των ΤΕΙ να γίνουν επιτέλους πανεπιστήμια. Αγνοώντας ωστόσο ότι κάτι τέτοιο οδηγεί τελικά στην… κατάργησή τους με αποτέλεσμα να στερηθεί η αγορά εκείνες ακριβώς τις ειδικότητες που χρειάζεται και – κυρίως – που προσφέρουν άμεση επαγγελματική αποκατάσταση.
Σύνδεση με τα ΤΕΙ
Το συμπέρασμα είναι ξεκάθαρο και το δηλώνουν, μακριά από τα μικρόφωνα, ανώτατα στελέχη του υπουργείου Παιδείας: Πάμε σε… βελούδινη «Αθηνά 2», καθώς τα περίφημα σχέδια για σύνδεση των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ της χώρας κινούνται με βάση δύο δεδομένα: στο Μνημόνιο περιλαμβάνεται η υποχρέωση της χώρας να περιορίσει τον αριθμό των ανωτάτων Ιδρυμάτων, ο οποίος για το μέγεθός της θεωρείται υπερβολικός, ενώ οι επικείμενες «πανεπιστημιοποιήσεις» θα συνδυαστούν με τα αποτελέσματα των αξιολογήσεων της ΑΔΙΠ (Αρχή Πιστοποίησης της ποιότητας στην ανώτατη εκπαίδευση) για τα ΤΕΙ, πολλές από τις οποίες ρίχνουν Τεχνολογικά Ιδρύματα «κάτω από τη βάση». Το ερώτημα στα παραπάνω είναι ένα: Ποιος θα πάρει τα λάφυρα;
Και γιατί το υπουργείο Παιδείας δεν ένωσε απλώς τα ΤΕΙ Αθήνας και Πειραιά και δεν τα έκανε ένα νέο ακμαίο και δυνατό Τεχνολογικό Ιδρυμα; Την απάντηση δίνει ο ίδιος ο πρόεδρος του ΤΕΙ Πειραιά κ. Λάζ. Βρυζίδης απαντώντας σε σχετική ερώτηση του «Βήματος»: «Την ημέρα που θα ξεκινήσουμε τη λειτουργία μας ως Πανεπιστήμιο, θα δώσουμε στο υπουργείο Παιδείας τα διετή προγράμματα κατάρτισης που σχεδιάζει».
Το υπουργείο Παιδείας σχεδιάζει να «κόψει» τουλάχιστον ένα 25% των Τμημάτων των Τεχνολογικών Ιδρυμάτων της χώρας (αλλά και πανεπιστημιακών τμημάτων που δεν έχουν σήμερα ζήτηση), να τα μετατρέψει σε διετή προγράμματα κατάρτισης τύπου ΙΕΚ που θα είναι πλέον τα νέα… ΤΕΙ πριν από το 2000, έτος κατά το οποίο ανωτατοποιήθηκαν χωρίς καμία αξιολόγηση. Σε αυτά θα εγγράφονται υποψήφιοι χωρίς πανελλαδικές εξετάσεις, οπότε έτσι θα απελευθερώσει και ένα κομμάτι του νέου εξεταστικού του συστήματος, που στόχο θα έχει να τραβήξει τους πολλούς υποψηφίους από τις σχολές υψηλής ζήτησης των ΑΕΙ που θα κλείσουν ασφυκτικά για λίγους και να τους διοχετεύσει στις σχολές των υπολοίπων τμημάτων εντός (ή εκτός) ανώτατης εκπαίδευσης.
Κατ’ επέκταση συγχωνεύσεις και απορροφήσεις των ΤΕΙ από πανεπιστήμιο ή μετονομασία κάποιων εξ αυτών σε πανεπιστήμια και… εξοστρακισμός των υπολοίπων στα διετή προγράμματα κατάρτισης, που θα αποτελούν όμως κομμάτι της δημόσιας ανώτατης εκπαίδευσης της χώρας, αποτελεί τον σχεδιασμό του υπουργείου Παιδείας για τα επόμενα χρόνια. Μέσα από αυτόν τα ανώτατα Ιδρύματα της χώρας θα μειωθούν, με ορίζοντα πενταετίας, τουλάχιστον κατά δέκα. Παράλληλα βέβαια ανάλογες προσδοκίες δημιουργούνται και για τους ήδη πτυχιούχους των ΤΕΙ.
Το αγκάθι της αξιολόγησης
Το σχέδιο του υπουργείου Παιδείας είναι γνωστό μόνο στον υπουργό και στο περιβάλλον του και δεν έχει δημοσιοποιηθεί. Στοιχεία αυτού του σχεδίου εμφανίζονται ως «à la carte» συνεννοήσεις μεταξύ του υπουργού Παιδείας και της ηγεσίας κάποιων ΤΕΙ, όπως αποδεικνύει ως αυτή τη στιγμή η εξέλιξη των γεγονότων. «Κανείς δεν γνωρίζει ούτε τα κριτήρια ούτε τις προϋποθέσεις αυτής της “μετεξέλιξης”, αλλά ούτε ποιους και πόσους άλλους μπορεί να αφορά!» λέει στέλεχος της ΑΔΙΠ που μίλησε στο «Βήμα» και συνεργάτης επί χρόνια των υπουργών Παιδείας.
«Οι αξιολογήσεις των ΑΕΙ – πανεπιστημίων και ΤΕΙ – που πραγματοποίησε πρόσφατα η ΑΔΙΠ είχαν ως αντικείμενο την αποτελεσματικότητα της στρατηγικής και των υπηρεσιών των Ιδρυμάτων, και όχι τη σύγκριση μεταξύ προγραμμάτων σπουδών πανεπιστημίων και ΤΕΙ, όπως εντέχνως αφήνουν να εννοηθεί μερικοί εκπρόσωποι των ΤΕΙ. Παρ’ όλα αυτά, από τη δημοσιοποίηση όλων των εκθέσεων εξωτερικής αξιολόγησης φαίνεται ότι τη χαμηλότερη βαθμολογία συγκέντρωσαν τρία Ιδρύματα, και αυτά είναι ΤΕΙ (Στερεάς Ελλάδας, Δυτικής Ελλάδας και ΑΣΠΑΙΤΕ). Τουλάχιστον τα δύο από αυτά διεκδικούν “πανεπιστημιοποίηση”, ανεξάρτητα από την ποιότητα των σπουδών που παρέχουν (προτεινόμενο Πανεπιστήμιο Ρούμελης, προτεινόμενη υπαγωγή της ΑΣΠΑΙΤΕ στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής κ.λπ.). Προκύπτει λοιπόν το εύλογο ερώτημα με ποιον τρόπο μπορεί κανείς να διαπιστώσει, αν ένα πρόγραμμα σπουδών του ΤΕΙ είναι δυνατό να παρέχεται από ένα πανεπιστήμιο» αναρωτιέται ο συνομιλητής μας.
Πώς θα γίνουν λοιπόν οι αξιολογήσεις; Η «ελκυστικότητα» των Τμημάτων για τους υποψηφίους μπορεί να είναι ένας δείκτης ποιότητας, αλλά όχι ο μοναδικός ούτε ο καθοριστικός ώστε να καταλήξει κανείς στο συμπέρασμα ότι πρέπει το συγκεκριμένο Τμήμα να πάρει αρνητική αξιολόγηση. Ωστόσο, το φαινόμενο της πολύ χαμηλής προτίμησης, αλλά και τα γενικότερα στοιχεία βιωσιμότητας του Τμήματος (έλλειψη διδασκόντων, υποδομής ή φοιτητών) που, ενδεχομένως, προκύψουν από την αξιολόγηση, θα πρέπει να προβληματίζει το Ιδρυμα, και, στη συνέχεια, το υπουργείο, ώστε να γίνονται οι κατάλληλες αλλαγές, ή και συγχωνεύσεις μεταξύ ομοειδών, βεβαίως, Ιδρυμάτων ή Τμημάτων και όχι μεταξύ ανόμοιων.
Στην υπόλοιπη Ελλάδα
Στην επαρχία οι συζητήσεις έχουν φουντώσει. Να σημειώσουμε βέβαια εδώ ότι σχεδόν όλα τα ΤΕΙ της χώρας κάνουν αυτές τις ημέρες εκλογές για νέες διοικήσεις, οι οποίες βέβαια και θα κληθούν να διαχειριστούν το θέμα σύντομα. Το μοναδικό πανεπιστήμιο ως σήμερα που έχει πάρει απόφαση για συνένωσή του με το ΤΕΙ της περιοχής του είναι το Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Οπως λέει η πρώην πρύτανής του κυρία Αναστασία Παπασαλή, το θέμα είναι επιβεβλημένο, καθώς οι συνθήκες στην περιοχή είναι ώριμες.
Και φυσικά ξεκινούν πάλι. Στη Θεσσαλία το ίδιο. Βέβαια τα πράγματα παρουσιάζονται αλλιώς από την κάθε πλευρά των ενδιαφερομένων. Ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Γ. Πετράκος λέει στο «Βήμα»: «Υπάρχει ένα ενδιαφέρον, αλλά δεν έχουμε αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη σχετικές συζητήσεις. Αν υπάρξει πρωτοβουλία, εμείς με όλους συζητάμε, αρκεί ό,τι λέγεται πανεπιστήμιο να αντιστοιχεί σε αυτό από άποψη ποιότητας».
Ο πρώην πρόεδρος του ΤΕΙ Λάρισας κ. Π. Γούλας, από την άλλη πλευρά, λέει στο «Βήμα ότι «υπάρχουν συζητήσεις για τη συνεργασία μας με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας». Αναφέρει όμως και το plan B που υπάρχει. Η δημιουργία ομόσπονδου πανεπιστημίου εφαρμοσμένων επιστημών μεταξύ των ΤΕΙ Θεσσαλίας, Λαμίας, Ηπείρου και Δυτικής Μακεδονίας. «Σε κάθε περίπτωση περιμένουμε να δούμε τι θα γίνει με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής» αναφέρει.
Στα Ιωάννινα, το πανεπιστήμιο της πόλης πήρε πρόσφατα την περίφημη Αρχιτεκτονική Σχολή που ήθελε (παρά τις αντιδράσεις για τον μεγάλο αριθμό αρχιτεκτονικών σχολών στη χώρα) και φαίνεται ότι προσφέρει τώρα εύκολα τη συνεργασία του για συνένωση με το ΤΕΙ της περιοχής.
Στη Στερεά Ελλάδα υπάρχει έτοιμη εισήγηση του προέδρου του Ιδρύματος κ. Γ. Λάμψα για τη δημιουργία Πανεπιστημίου Στερεάς Ελλάδας που θα προέλθει από τη μετεξέλιξη του ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας. Συζητήσεις έχουν ξεκινήσει και στην Κρήτη μεταξύ του πανεπιστημίου και του ΤΕΙ του νησιού.
Ερωτήματα και ενστάσεις
Οπως αναφέρουν έγκυρες πληροφορίες, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής (που θα προκύψει από τη συνένωση των ΤΕΙ Αθήνας και Πειραιά) θα αναλάβει ο πρώην πρύτανης του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου κ. Κ. Μουτζούρης. Ο κ. Μουτζούρης φέρεται να έχει συμμετάσχει σε σχετικές συζητήσεις και να έχει αποδεχθεί σχετική πρόταση. Η πρώτη διοικούσα επιτροπή του Ιδρύματος θα είναι διορισμένη από το υπουργείο Παιδείας. Ωστόσο πρέπει να επισημανθεί ότι από τις 4 Αυγούστου, με νόμο του υπουργείου Παιδείας όλα τα ΤΕΙ έχουν «πρυτάνεις» αντί για «προέδρους», Συγκλήτους και βεβαίως… Σύνοδο. Το υπουργείο Παιδείας μπορεί να μη δίνει τη δυνατότητα διδακτορικών στα ΤΕΙ (που σημαίνει έρευνα, άρα και τυπικά πανεπιστήμιο), αλλά τους έδωσε το όνομα!
Στα παραπάνω, τα ίδια τα πανεπιστήμια δεν ρωτήθηκαν ποτέ… Πώς θα το διαχειριστούν; Το βέβαιο είναι ότι το πρόβλημα ήρθε στην «αυλή τους». Ο πρύτανης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Εμμ. Γιακουμάκης που προεδρεύει της Συνόδου των πρυτάνεων ΑΕΙ δηλώνει ότι έχει ήδη προχωρήσει η συγκρότηση επιτροπής από την πλευρά των πανεπιστημίων που θα συζητήσει το θέμα και θα καταθέσει απόψεις. Το ερώτημα είναι αν αυτές θα εισακουστούν.
Η μετατροπή των δύο ΤΕΙ (Αθήνας και Πειραιά) σε πανεπιστήμιο έχει γεννήσει σειρά ερωτημάτων αλλά και εντάσεις. Πώς θα κριθούν οι καθηγητές τους για να γίνουν πανεπιστημιακοί; Ηδη στο εσωτερικό των Ιδρυμάτων (και ειδικά σε εκείνο της Αθήνας) σοβεί κρίση. Μεγάλα και κραταιά τμήματα που ηγούνταν τα προηγούμενα χρόνια των σπουδών στα ΤΕΙ, όπως εκείνα της Γραφιστικής ή της Φυσικοθεραπείας, διεκδικούν την αυτονομία τους, αρνούνται να συγχωνευθούν και θέτουν θέματα ανάδειξης της ξεχωριστής φυσιογνωμίας τους. Το ΤΕΙ Γραφιστικής δε ήδη έχει προχωρήσει σε κινητοποιήσεις για τον λόγο αυτόν.
«Αποθαρρύναμε την εμμονή τους να γίνουν πανεπιστήμια…»
«Ως μέλος της επιτροπής αξιολόγησης του ΤΕΙ Αθηνών, προσυπέγραψα, επειτα από σκληρή αξιολόγηση μιας εβδομάδας, το γενικό συμπέρασμα “Worthy of Merit”, την ανώτερη δυνατή βαθμολογία» λέει στο «Βήμα» ο ερευνητής και ένας εκ των διευθυντών του Ολλανδικού Ινστιτούτου κατά του Καρκίνου κ. Αν. Περράκης.
«Η εξαιρετική συνολική βαθμολόγηση της πράγματι ιδιαίτερα αξιόλογης προσπάθειας που είδαμε να γίνεται, μαζί με τις προτροπές μας και τις προτάσεις μας για ακόμη καλύτερο μέλλον, ενθάρρυναν το ΤΕΙ να συνεχίσει την εξαιρετική αυτόνομη πορεία του στον χώρο της Ανώτατης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης. Δυστυχώς, το ΤΕΙ επέλεξε την αξιολόγηση ως εφαλτήριο για να διεκδικήσει να γίνει Πανεπιστήμιο» συνεχίζει.
Και καταλήγει: «Οι συνάδελφοι του ΤΕΙ αγνόησαν το ότι η επιτροπή αποθάρρυνε – με σαφή τρόπο και παρά την εμμονή τους – την αυτόνομη εκπόνηση διδακτορικών στο ΤΕΙ. Αυτή η στάση ήθελε να υπογραμμίσει ότι ο ρόλος του ΤΕΙ στην Ανώτατη Εκπαίδευση είναι να εκπαιδεύει σωστούς επαγγελματίες με βάση τις υπάρχουσες γνώσεις και τις πιο σύγχρονες πρακτικές στον τομέα τους, αλλά δεν έχει υποχρέωση να διεξάγει πρωτότυπη έρευνα. Το ΤΕΙ, ζητώντας να “εξελιχθεί” σε Πανεπιστήμιο, απαξιώνει την ουσία της αξιολόγησης αλλά κυρίως απαξιώνει τον ρόλο του ως πόλου Αριστείας στην Ανώτατη Εκπαίδευση: επιλέγει να γίνει ένα ακόμα – νομοτελειακά σχεδόν, μέτριο – Πανεπιστήμιο, αντί να εξελιχθεί σε πόλο Αριστείας και πρωτοπορίας στον εξίσου σημαντικό χώρο για την Ελλάδα και την οικονομίας της, αυτόν της Τεχνολογικής Εκπαίδευσης».
