Στη γνωμοδότηση ότι ο ΔΟΑΤΑΠ υποχρεούται να εξετάζει και να αναγνωρίζει αλλοδαπούς τίτλους σπουδών Νομικής με περιεχόμενο το ελληνικό δίκαιο, προχώρησε ο Συνήγορος του Πολίτη.
Συγκεκριμένα, ο Συνήγορος του Πολίτη, στο πλαίσιο άσκησης των κατά τον νόµο 3094/2003 αρµοδιοτήτων του, ερευνά τις ακόλουθες αναφορές:
(α) Την υπ’ αρ. πρωτ.47066/19.12.2016 αναφορά του κ. *, η οποία υποβλήθηκε µέσω του πληρεξουσίου δικηγόρου του, κ.*, η οποία έλαβε τον αριθµό φακέλου υπόθεσης 222959 και
(β) Την υπ’ αριθµ. πρωτ/λου 45960/12.12.2016 αναφορά και τη συµπληρωµατική αυτής µε αριθµό πρωτοκόλλου 47760/23.12.2016 του κ. *, που υποβλήθηκαν µέσω του πληρεξουσίου δικηγόρου του, κ. *, οι οποίες έλαβαν τον ενιαίο αριθµό φακέλου υπόθεσης 221861.
Με τις ως άνω αναφορές, οι ενδιαφερόµενοι, αµφότεροι πρωτοετείς φοιτητές της Νοµικής Σχολής του Ευρωπαϊκού Πανεπιστηµίου Κύπρου, στην οποία εισήχθησαν τον Σεπτέµβριο του έτους 2016, ζητούν από τον Συνήγορο του Πολίτη τη διενέργεια έρευνας, προκειµένου να διαπιστωθεί η νοµιµότητα της απόφασης που έλαβε η Ολοµέλεια του ∆.Σ. του φορέα στην υπ’ αριθµ. 169/22.6.2015 συνεδρίαση, κατά το µέρος που αφορά «Σπουδές στο Ελληνικό ∆ίκαιο», η οποία έχει ως εξής: «∆εν είναι δυνατή η αναγνώριση ισοτιµίας τίτλου σπουδών Νοµικής, ο οποίος απονέµεται στο πλαίσιο προπτυχιακού προγράµµατος σπουδών στο «Ελληνικό ∆ίκαιο» ή µε «Κατεύθυνση Ελληνικού ∆ικαίου».
Η αναγνώριση αλλοδαπού τίτλου σπουδών ο οποίος αφορά στο περιεχόµενο των ακαδηµαϊκών σπουδών Νοµικής στα τµήµατα Νοµικής των Ελληνικών Α.Ε.Ι. ως ισοτίµου µε τα πτυχία τα απονεµόµενα από τα τµήµατα Νοµικής των Ελληνικών ΑΕΙ, δεν εµπίπτει στο ρυθµιστικό πεδίο της νοµοθεσίας για αναγνώριση ακαδηµαϊκής ισοτιµίας αλλοδαπών τίτλων (Ν. 3328/2005).
Η ισχύς των ανωτέρω άρχεται για τους εισαχθέντες στα ΑΕΙ της Αλλοδαπής µετά την ανάρτησή τους στην ιστοσελίδα του Οργανισµού (23/6/2015)». Σχετικά µε το ζήτηµα που απασχολεί τους ενδιαφερόµενους, σηµειώνονται τα ακόλουθα: Όπως ασφαλώς γνωρίζετε, στις διατάξεις του εδαφίου (γ), (ζ) και (η) του άρθρου 3 του ν. 3328/20051 , όπως ισχύει, ορίζονται, µεταξύ άλλων, ότι: 1 Ν. 3328/05 (ΦΕΚ 80 Α’/1-4-05) «∆ιεπιστηµονικός Οργανισµός Αναγνώρισης Τίτλων Ακαδηµαϊκών και Πληροφόρησης και άλλες διατάξεις». «γ) Πτυχίο» είναι ο τίτλος αναγνωρισµένου πανεπιστηµιακού ή τεχνολογικού ιδρύµατος ανώτατης εκπαίδευσης, ο οποίος χορηγείται µετά από επιτυχή ολοκλήρωση προπτυχιακού προγράµµατος σπουδών. ζ) «Αναγνωρισµένο εκπαιδευτικό ίδρυµα» είναι το πανεπιστήµιο και το τεχνολογικό ίδρυµα ανώτατης εκπαίδευσης που έχει κριθεί ως οµοταγές από τα αρµόδια όργανα του Οργανισµού. η) Οµοταγές θεωρείται το εκπαιδευτικό ίδρυµα ανώτατης εκπαίδευσης πανεπιστηµιακής και τεχνολογικής κατεύθυνσης της αλλοδαπής που αναγνωρίζεται από τα αρµόδια όργανα της χώρας του, εφόσον συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις: αα) Η διδασκαλία και η εξέταση περιλαµβάνει τα αναγκαία για την αντίστοιχη επιστήµη µαθήµατα. ββ)«Το ανώτατο ίδρυµα απονέµει ως τίτλους σπουδών πτυχία ή µεταπτυχιακά διπλώµατα ή διδακτορικά διπλώµατα (…). γγ) Το µεγαλύτερο µέρος του διδακτικού προσωπικού του προπτυχιακού και του µεταπτυχιακού προγράµµατος σπουδών έχει διδακτορικό δίπλωµα (…). δδ) Όταν οι απονεµόµενοι τίτλοι οδηγούν σε επαγγελµατικά δικαιώµατα, τα δικαιώµατα αυτά αναγνωρίζονται στη χώρα που λειτουργεί το ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυµα. εε)
Η διάρκεια σπουδών είναι τουλάχιστον τριετής για το προπτυχιακό και ενός έτους για το µεταπτυχιακό πρόγραµµα, οι δε σπουδαστές έχουν περατώσει τη δευτεροβάθµια εκπαίδευση». Περαιτέρω, στην παρ. 1 (α) του άρθρου 4 του ιδίου νόµου ορίζεται, µεταξύ άλλων, ότι: «Οι τίτλοι σπουδών των αναγνωρισµένων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων της αλλοδαπής αναγνωρίζονται από τον Οργανισµό ως «ισότιµοι» ή ως «ισότιµοι και αντίστοιχοι». 1. Η «ισοτιµία» αναγνωρίζεται εφόσον: α) Η διάρκεια των σπουδών, η διαδικασία διδασκαλίας και µάθησης και οι όροι αξιολόγησης, προαγωγής και αποφοίτησης των σπουδαστών πληρούν τις απαιτήσεις των πανεπιστηµίων και των τεχνολογικών ιδρυµάτων ανώτατης εκπαίδευσης της ηµεδαπής (…)» Τέλος, στην παρ. 3 του άρθρου 4 του ως άνω νόµου ορίζεται, µεταξύ άλλων, ότι: «Ισοτιµία και αντιστοιχία» αναγνωρίζεται εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την αναγνώριση της «ισοτιµίας» του τίτλου σπουδών και επιπλέον ο ενδιαφερόµενος έχει διδαχθεί και εξετασθεί επιτυχώς στα βασικά µαθήµατα του οµοειδούς προγράµµατος σπουδών της ηµεδαπής. Ο Οργανισµός µπορεί να απαιτήσει επιπλέον επιτυχή εξέταση σε συµπληρωµατικό αριθµό µαθηµάτων σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύµατα της ηµεδαπής.
Τα συµπληρωµατικά µαθήµατα δεν µπορούν να υπερβαίνουν τα έξι (…)». Κατόπιν σχετικής έρευνας στην ιστοσελίδα του ∆ΟΑΤΑΠ, διαπιστώθηκε ότι το ∆.Σ. του φορέα µε το υπ’ αριθµ. 100 Α/1.10.2010 πρακτικό έχει αναγνωρίσει το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήµιο Κύπρου, ως οµοταγές των ηµεδαπών ΑΕΙ. Συνεπώς, ο φορέας έχει κρίνει ότι το εν λόγω αλλοδαπό Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυµα πληροί, ήδη από το έτος 2010, σωρευτικά τις ως άνω προϋποθέσεις της παρ. (η) του άρθρου 3 του ν. 3328/2005. Στη συνέχεια, όπως προκύπτει από τις προαναφερόµενες διατάξεις και από σειρά αποφάσεων του Συµβουλίου της Επικρατείας (ενδεικτικά 1412/2011, 3308/2009, 2550/2009), η διαδικασία της ακαδηµαϊκής αναγνώρισης έχει ως εξής: Mετά την κρίση του οµοταγούς, ακολουθεί το δεύτερο στάδιο, κατά το οποίο κρίνεται το ισότιµο του αλλοδαπού τίτλου σπουδών, δηλαδή εάν αυτό αποκτήθηκε µε την ίδια διαδικασία και τις ίδιες ουσιαστικές προϋποθέσεις (π.χ. διάρκεια σπουδών, τρόπος διδασκαλίας, σηµασία και τρόπος εξέτασης ή άλλης δοκιµασίας για προαγωγή ή αποφοίτηση των σπουδαστών) µε αυτές που ισχύουν στην Ελλάδα και αποδεικνύουν ότι ο τίτλος σπουδών είναι πράγµατι της αυτής επιστηµονικής αξίας και του αυτού επιπέδου µε τους τίτλους σπουδών των ελληνικών Α.Ε.Ι.
Τέλος, ακολουθεί το τρίτο στάδιο της διαδικασίας στο οποίο κρίνεται η αντιστοιχία του τίτλου, δηλαδή κρίνεται εάν το υπό εξέταση πτυχίο αντιπροσωπεύει το ίδιο κατά βάση περιεχόµενο γνώσεων µε αυτό που αντιπροσωπεύει το πτυχίο του ελληνικού ΑΕΙ προς το οποίο κρίθηκε η ισοτιµία του.
Εν προκειµένω, όπως προκύπτει από τις αναφορές των ενδιαφεροµένων και την απόφαση της Ολοµέλειας του ∆.Σ. του ∆ΟΑΤΑΠ, ο φορέας στη συνεδρίαση µε αριθµό 169/22.6.2015 αποφάσισε, ότι δεν είναι δυνατή η αναγνώριση της ισοτιµίας και, κατ’ επέκταση, της αντιστοιχίας τίτλου σπουδών Νοµικής, ο οποίος θα απονεµηθεί σε εισαχθέντες στη Νοµική Σχολή του Ευρωπαϊκού Πανεπιστηµίου Κύπρου µετά την 23.6.2015, µε την αιτιολογία ότι δεν νοµιµοποιείται στην αναγνώριση αλλοδαπού τίτλου σπουδών, ο οποίος έχει απονεµηθεί κατόπιν ολοκλήρωσης προγράµµατος σπουδών «ταυτόσηµου» µε αυτό των σχολών νοµικής των ηµεδαπών ΑΕΙ, δηλαδή προγράµµατος σπουδών που περιλαµβάνει τα ίδια ακριβώς µαθήµατα µε αυτά που περιλαµβάνουν τα προγράµµατα σπουδών των ηµεδαπών νοµικών σχολών.
Ωστόσο, όπως προκύπτει, µεταξύ άλλων, από τις διατάξεις του ν. 3328/2005, σκοπός του Οργανισµού είναι η αναγνώριση αλλοδαπών τίτλων σπουδών που απονέµονται από οµοταγή εκπαιδευτικά ιδρύµατα ανώτατης εκπαίδευσης, πανεπιστηµιακής και τεχνολογικής κατεύθυνσης της αλλοδαπής ως ισότιµων και αντίστοιχων (για βασικούς τίτλους) προς τους απονεµόµενους από τα ηµεδαπά ΑΕΙ.
Περαιτέρω, προκύπτει ότι η αντιστοιχία αναγνωρίζεται, εφόσον διαπιστωθεί ότι ο κάτοχος του αλλοδαπού τίτλου, κατόπιν ολοκλήρωσης οµοειδούς προγράµµατος σπουδών µε αυτό των ηµεδαπών ΑΕΙ στο ίδιο γνωστικό αντικείµενο, διαθέτει τις βασικές ακαδηµαϊκές γνώσεις µε αυτές που οφείλουν να κατέχουν οι κάτοχοι ηµεδαπών τίτλων σπουδών του ιδίου γνωστικού αντικειµένου.
Μάλιστα, όπως προκύπτει από τις διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 4 του ν. 3328/2005, ο νοµοθέτης επιθυµώντας να εξασφαλίσει τον προαναφερόµενο στόχο, δηλαδή ότι ο κάτοχος του αλλοδαπού τίτλου διαθέτει τις ίδιες βασικές ακαδηµαϊκές γνώσεις µε τον κάτοχο του αντίστοιχου ηµεδαπού τίτλου σπουδών, επιτρέπει στον ∆ΟΑΤΑΠ, σε περίπτωση που διαπιστωθεί υπολειπόµενη εκπαίδευση, λόγω αναντιστοιχίας των προγραµµάτων σπουδών (ηµεδαπού και αλλοδαπού), να παραπέµψει τον κάτοχο του αλλοδαπού πτυχίου σε ηµεδαπές Σχολές για εξετάσεις έως έξι µαθηµάτων, ώστε να διαπιστωθεί, πέρα από κάθε αµφιβολία, η «ταυτότητα» των απαιτουµένων βασικών ακαδηµαϊκών γνώσεων .
Κατόπιν σχετικής έρευνας στην ισχύουσα νοµοθεσία, δυστυχώς, δεν κατέστη δυνατόν να εντοπισθούν οι διατάξεις εκείνες στις οποίες ερείδεται η ως άνω απόφαση του ∆ΟΑΤΑΠ, δηλαδή ότι ο φορέας νοµιµοποιείται να προβαίνει µόνο στην αναγνώριση αλλοδαπών τίτλων σπουδών που έχουν απονεµηθεί κατόπιν ολοκλήρωσης αλλοδαπού προγράµµατος σπουδών οµοειδούς προς τα ηµεδαπά, δηλαδή προγράµµατος σπουδών που περιλαµβάνει το κύριο µέρος των µαθηµάτων που διδάσκονται στις αντίστοιχες σχολές των ηµεδαπών ΑΕΙ, αποκλειόµενης συνεπώς της περίπτωσης εξέτασης και αναγνώρισης αλλοδαπών τίτλων που έχουν απονεµηθεί κατόπιν ολοκλήρωσης αλλοδαπού προγράµµατος σπουδών «ταυτόσηµου» προς τα ηµεδαπά προγράµµατα σπουδών.
Εν όψει όλων των προαναφεροµένων, ο Συνήγορος του Πολίτη οδηγείται, κατ’ αρχήν, στο συµπέρασµα ότι η ως άνω απόφαση του ∆.Σ. του ∆ΟΑΤΑΠ φαίνεται να έχει εκδοθεί χωρίς να προβλέπεται δυνατότητα έκδοσής της από τον νόµο· για τον λόγο αυτό, παρακαλείται ο φορέας να γνωρίσει στον Συνήγορο του Πολίτη τις διατάξεις εκείνες και τα κριτήρια στα οποία ερείδεται η απόφαση που έλαβε η Ολοµέλεια του ∆.Σ. του φορέα στην υπ’ αριθµ. 169/22.6.2015 συνεδρίαση, κατά το µέρος που αφορά «Σπουδές στο Ελληνικό ∆ίκαιο». Περαιτέρω, παρακαλείται ο φορέας να ενηµερώσει τον Συνήγορο του Πολίτη ως προς την αντιµετώπιση τίτλων σπουδών της Νοµικής Σχολής του Ευρωπαϊκού Πανεπιστηµίου Κύπρου, οι οποίοι θα απονεµηθούν σε εισαχθέντες στο εν λόγω ΑΕΙ τον Σεπτέµβριο του έτους 2016 και εντεύθεν, κατόπιν ολοκλήρωσης τετραετούς προγράµµατος σπουδών στο γνωστικό αντικείµενο «Σπουδές στο Ελληνικό ∆ίκαιο». Ευχαριστώντας θερµά για τη συνεργασία µε τον Συνήγορο του Πολίτη, αναµένουµε τις απόψεις σας εντός ευλόγου χρόνου. Εξυπακούεται, ότι ο Συνήγορος του Πολίτη παραµένει στη διάθεσή σας, για κάθε τυχόν διευκρίνιση.
