Η αντίδραση του Ισπανού Πρωθυπουργού Mariano Rajoy στο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Καταλονίας ήταν τόσο ανόητη, όσο απερίσκεπτη ήταν η ψηφοφορία. Οι αξιωματούχοι της Καταλονίας δεν έπρεπε να έχουν σχεδιάσει τη την ψηφοφορία -αλλά αφού το έκαναν, οι Ισπανοί αξιωματούχοι δεν έπρεπε να προσπαθήσουν να την σταματήσουν. Η προσπάθεια επίλυσης αυτής της σύγκρουσης μόλις έγινε ακόμη πιο δύσκολη.
Ο Rajoy προσπάθησε να περιγράψει το δημοψήφισμα -στο οποίο οι καταλανικές αρχές λένε ότι 42% των Καταλανών που προσήλθαν στις κάλπες ψήφισαν με αναλογία 9 προς 1 θετικά για την ανεξαρτησία τους- ως ζήτημα επιβολής του νόμου: το συνταγματικό δικαστήριο της Ισπανίας το είχε κηρύξει παράνομο, επομένως κινητοποίησε την αστυνομία σε μία προσπάθεια να σταματήσει τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος – συλλαμβάνοντας πολιτικούς, ξυλοκοπώντας ψηφοφόρους, κατάσχοντας κάλπες. Η βία που ξέσπασε ήταν σοκαριστική για τη Δυτική Ευρώπη. Το πρόσφατο δημοψήφισμα ανεξαρτησίας του Ιρακινού Κουρδιστάν διεξήχθη πιο ειρηνικά.
Μια τέτοια πρόκληση σε μία εκλεγμένη εθνική κυβέρνηση δεν μπορεί να ληφθεί ελαφρώς, και η φαιδρή έλλειψη σεβασμού που επέδειξε το καταλανικό κίνημα ανεξαρτησίας προς το το κράτος δικαίου, είναι ασυγχώρητη. Ταυτόχρονα, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι υποστηρικτές της ανεξαρτησίας είναι μια ηχηρή μειονότητα σε μία από τις πιο οικονομικά σημαντικές περιοχές της Ισπανίας. Ο στόχος του Rajoy θα πρέπει να είναι η αντιμετώπιση θεμάτων που είναι σημαντικά για όλους τους Καταλανούς, οι περισσότεροι από τους οποίους αντιτίθενται στην ανεξαρτησία (ή τουλάχιστον ήταν αντίθετοι μέχρι το δημοψήφισμα της Κυριακής).
Το να βρεθεί ένας τρόπος εκτόνωσης των εντάσεων δεν θα είναι εύκολο. Η αναθεώρηση της συνταγματικής διευθέτησης του 1978 που οδήγησε στις ισχύουσες ρυθμίσεις αυτονομίας δεν είναι απαραίτητο ότι θα βοηθήσει, δεδομένου ότι η Ισπανία έχει ήδη παραχωρήσει πολλές εξουσίες στις περιφέρειες. Και μια επίσημη αναστολή της αυτονομίας της Καταλονίας, όπως πρότειναν ορισμένοι στη Μαδρίτη, το μόνο που θα έκανε θα ήταν να ενισχύσει τις εντάσεις και να οδηγήσει περισσότερους ψηφοφόρους στη στήριξη κομμάτων υπέρ της απόσχισης στις επόμενες περιφερειακές εκλογές.
Αυτό που χρειάζεται η Ισπανία είναι μια εθνική κυβέρνηση που θα ανταποκρίνεται πιο γρήγορα στις ανάγκες, όχι κατ’ ανάγκη πιο αδύναμη. Είναι προς το συμφέρον όχι μόνο της μειοψηφικής κυβέρνησης του Rajoy, αλλά και των εθνικών κομμάτων της Ισπανίας, να βρουν τρόπους για να γιορτάσουν τον πλουραλισμό της χώρας ενώ ταυτόχρονα θα ενισχύσουν την αίσθηση του κοινού σκοπού. Αυτά τα ζητήματα δεν μπορούν να διορθωθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα. Μια πιο αποτελεσματική και λιγότερο διεφθαρμένη κυβέρνηση, και περισσότερη προσοχή στην οικοδόμηση της πολιτικής συναίνεσης, θα βοηθούσε στην κατάρρευση της στενότητας αντίληψης με την πάροδο του χρόνου.
Το αν η βία της Κυριακής αντιπροσωπεύει ένα σημείο από το οποίο δεν υπάρχει επιστροφή για την προσπάθεια της Καταλονίας να ανεξαρτητοποιηθεί είναι ασαφές. Αλλά έχει αυξήσει σημαντικά τις εντάσεις και άφησε τις δύο πλευρές με απόψεις βαθιά εδραιωμένες. “Παγιδευμένη” στη μέση είναι η μεγάλη πλειοψηφία των Ισπανών – συμπεριλαμβανομένων των περισσότερων Καταλανών. Το να “γλιτώσει” η Ισπανία από τις σημαντικές πολιτικές και οικονομικές αναταραχές θα απαιτήσει ανοχή, υπομονή και αυξημένη πολιτική επιδεξιότητα.
