Πώληση δανείων κατά παρέκκλιση των κανονικών διαδικασιών, για την οποία η τράπεζα άρχισε να πληρώνεται εκ νέου πρόσφατα. Πώληση προσωπικών δανείων των στελεχών της που είχαν σταματήσει να εξυπηρετούνται. Χορήγηση δανείων για αγορές επιχειρήσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, κάποιες από τις οποίες δεν είχαν καν εξασφαλίσει άδεια, παραβίαση των capital controls… Ολα αυτά αποκαλύφθηκαν κατά τον έλεγχο που διενήργησε η Τράπεζα της Ελλάδος στην Τράπεζα Πειραιώς, αφορούν την περίοδο 2014-2016 και την προηγούμενη διοίκησή της και καταγράφονται σε ένα αναλυτικό πολυσέλιδο πόρισμα που έχει ήδη στα χέρια της η αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου Αννα Ζαΐρη, επικεφαλής της Αρχής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες.
Το αποτέλεσμα όλων αυτών των συναλλαγών ήταν να υποχρεωθεί από την ΤτΕ η νέα διοίκηση της Πειραιώς να λάβει πρόσθετες προβλέψεις, ύψους 150 εκατ. ευρώ για να καλύψει δυνητικές ζημίες. Το πόρισμα, επίσης, στην πρώτη του σελίδα σημειώνει ότι «η νέα διοίκηση έχει εκπονήσει και εφαρμόζει σχέδιο το οποίο θα ολοκληρώσει για την ανανέωση του στελεχικού δυναμικού και την εγκαθίδρυση ισχυρότερων κανόνων εταιρικής διακυβέρνησης».
Tο κουβάρι άρχισε να ξετυλίγεται όταν οι ορκωτοί λογιστές βρήκαν στα βιβλία της τράπεζας μια πώληση δανείων ονομαστικής αξίας 1,048 δισ. ευρώ, έναντι 320 εκατ. σε μια κυπριακή εταιρεία. Το να πουλάει μια τράπεζα δάνεια στο ένα τρίτο της αξίας τους δεν είναι περίεργο. Θα μπορούσε μάλιστα το τίμημα να θεωρηθεί υψηλό, δεδομένης της πορείας που είχε η ναυτιλία. Αυτό που προκάλεσε το ενδιαφέρον των ορκωτών λογιστών ήταν το γεγονός πως ο αγοραστής, η κυπριακή εταιρεία Baywatch, είχε δανειοδοτηθεί με 200 εκατ. ευρώ από την Πειραιώς για να αγοράσει τα δάνεια και είχε σταματήσει να τα εξυπηρετεί. Οι ορκωτοί ενημέρωσαν την Τράπεζα της Ελλάδας. Σύμφωνα με άλλες πηγές, η υπόθεση αποκαλύφθηκε όταν πρώην στέλεχος της Πειραιώς διέρρευσε πως η ανακεφαλαιοποίηση του 2015 έγινε εν μέρει με αμφιλεγόμενες μεθόδους. Υπενθυμίζεται ότι η ανακεφαλαιοποίηση καλύφθηκε οριακά από ιδιωτικά κεφάλαια κι αφού το βιβλίο προσφορών έμεινε ανοικτό για 17 ημέρες, αντί μιας –το πολύ δύο- που είναι το σύνηθες. Παράλληλα, στο παρασκήνιο μαινόταν ένας πόλεμος μεταξύ του κ. Σάλλα και του μεγαλομετόχου της τράπεζας Τζον Πόλσον για τον έλεγχο της τράπεζας. Οι διαρροές του πρώην μεγαλοστελέχους της Πειραιώς, σύμφωνα με τις οποίες η αύξηση κεφαλαίου καλύφθηκε εν μέρει από δάνεια που χορήγησε η τράπεζα, ήρθαν σε γνώση του SSM, ο οποίος ζήτησε από την ΤτΕ να διερευνήσει την υπόθεση. Τον έλεγχο ανέλαβε ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Επιθεώρησης Εποπτευόμενων Εταιρειών της κεντρικής τράπεζας Γιώργος Πάσχας. Με πείρα 40 ετών στην εποπτεία τραπεζών (στην Εθνική έως το 2012 και στη συνέχεια στην ΤτΕ) ο κ. Πάσχας «βούτηξε» βαθιά στα βιβλία της Πειραιώς για να διαπιστώσει τι συμβαίνει. Η νέα διοίκηση υπό τον κ. Μεγάλου συνεργάστηκε με τις εποπτικές αρχές.
Σε ό,τι αφορά την πώληση ναυτιλιακών κυρίως, αλλά και στεγαστικών δανείων ύψους 1,048 δισ. ευρώ, που πωλήθηκαν στην Baywatch, εταιρεία η οποία συνδέεται με το Libra Group, του ομογενούς εφοπλιστή Γιώργου Λογοθέτη, έναντι 320 εκατ. ευρώ, το πόρισμα διαπιστώνει ότι στο χαρτοφυλάκιο περιελήφθησαν και δάνεια τα οποία εξυπηρετούντο κανονικά. Τα μισά περίπου ήταν καλά δάνεια, που ανέβαζαν την αξία του και αύξαναν τις πιθανότητες του νέου αγοραστή να τα μεταπωλήσει σε υψηλότερη τιμή και να βγάλει κέρδος. Επιπλέον, διαπιστώνει ότι η διαδικασία που ακολουθήθηκε δεν ήταν η προσήκουσα. Δηλαδή, δεν έγινε διαγωνισμός, ώστε να εμφανιστούν περισσότεροι διεκδικητές, προκειμένου η τράπεζα να πωλήσει ακριβότερα το χαρτοφυλάκιο των δανείων. Επίσης, από τον έλεγχο διαπιστώθηκε ότι η κυπριακή εταιρεία,για να εξαγοράσει το χαρτοφυλάκιο, έλαβε από την Πειραιώς δάνειο 200 εκατ. ευρώ. Αφού κατέβαλε τα πρώτα 95 εκατ. ευρώ, σταμάτησε τις πληρωμές. Παρά το γεγονός ότι η τράπεζα γνώριζε την αθέτηση της υποχρέωσης, η τότε διοίκησή της δεν σχημάτισε προβλέψεις. Η πώληση του χαρτοφυλακίου δανείων δεν πέρασε ποτέ από το διοικητικό συμβούλιο, ούτε από την Επιτροπή Διαχείρισης Κινδύνων. Εγκρίθηκε από την Εκτελεστική Επιτροπή.
Σύμφωνα με πηγές που έχουν γνώση της υπόθεσης, έκτοτε η Libra κάλυψε με εγγυήσεις το δάνειο, ενώ άρχισε και πάλι να καταβάλει δόσεις, με την τελευταία 40 εκατ. ευρώ την προπερασμένη Πέμπτη. Επίσης, έχει συμφωνήσει με την Τράπεζα Πειραιώς σε ένα χρονοδιάγραμμα πλήρους εξόφλησης σε διάστημα μερικών μηνών.
Η πώληση δανείων στελεχών της τράπεζας
Το επόμενο βήμα των ελεγκτών ήταν να εντοπίσουν άλλες συναλλαγές μεταξύ της Πειραιώς και εταιρειών συνδεδεμένων με τον όμιλο Libra. Από τα πρώτα ευρήματα ήταν η δανειοδότηση άλλων εταιρειών του με 80 εκατ. ευρώ, επίσης στην Κύπρο, για την εξαγορά μιας σειράς επιχειρήσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ελλάδα. Κάποιες από αυτές ανήκαν σε ξένο πολυεθνικό όμιλο. Το πόρισμα επισημαίνει πως μερικές δεν είχαν καν αδειοδοτηθεί από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, γεγονός που καθιστούσε επισφαλή την επένδυση και κατά συνέπεια αύξανε τον κίνδυνο για την τράπεζα να μην πάρει πίσω τα λεφτά της.
Η εκταμίευση του δανείου και συνολικά των χρημάτων για την εξόφληση της συναλλαγής έγινε κατά παράβαση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων. Συνολικά 127 εκατ. ευρώ κατέληξαν εκτός Ελλάδας –τα 115 εκατ. στον ενεργειακό κολοσσό που πούλησε τις εταιρείες ΑΠΕ– χωρίς να τηρηθούν οι διαδικασίες που προβλέπονται από τα capital controls, παρά το γεγονός ότι θα μπορούσε να ζητηθεί η έγκριση από τις αρμόδιες αρχές. Η τότε διοίκηση της Πειραιώς όμως επέλεξε μια άλλη, κατά την ΤτΕ παράτυπη, διαδικασία. Τραπεζικές πηγές σημειώνουν, πάντως, ότι για τη διαδικασία αποστολής των χρημάτων στο εξωτερικό υπεύθυνη είναι η τράπεζα και όχι ο παραλήπτης. Ενα άλλο θέμα που επισημαίνει η ΤτΕ είναι η πώληση από την Πειραιώς δανείων στελεχών της σε άλλη κυπριακή εταιρεία, εκπρόσωπος της οποίας εμφανίζεται υπάλληλος του ομογενούς επιχειρηματία. Πρόκειται για δάνεια 32 εκατ. ευρώ που είχαν πάρει 12 ανώτατα και ανώτερα στελέχη της τράπεζας, κυρίως δάνεια για αγορές μετοχών. Δύο εξ αυτών ήταν στεγαστικά με εγγύηση τα ακίνητα. Κάποια είχαν χορηγηθεί εξαρχής από την Πειραιώς και άλλα από τράπεζες στις οποίες εργάζονταν στο παρελθόν, αλλά τα μετέφεραν στην Πειραιώς όταν προσλήφθηκαν σε αυτήν. Η πώληση έγινε στην ονομαστική τους αξία, πράγμα που σημαίνει ότι η τράπεζα δεν έχασε. Ωστόσο, η πώληση δανείων στην ονομαστική αξία τους ήταν μάλλον ασυνήθιστη. Πριν από την πώληση των δανείων στην κυπριακή εταιρεία, η υποθήκη των στεγαστικών άλλαξε. Αποδεσμεύτηκαν τα ακίνητα και δόθηκαν ως εγγύηση από τους δανειολήπτες μετοχές που είχαν αποκτήσει μέσω προγραμμάτων stock options. Οταν οι ελεγκτές εντόπισαν την πώληση, υπό την πίεση της ΤτΕ οι υποθήκες των ακινήτων επανήλθαν και ένα πρώην στέλεχος της τράπεζας, που είχε πάρει δάνειο 3 εκατ. ευρώ, έχασε την κατοικία.
Στο πόρισμα δεν γίνεται καμία αναφορά στον πρώην πρόεδρο της Πειραιώς, ο οποίος ήταν μη εκτελεστικό μέλος του διοικητικού συμβουλίου.
Δεδομένου ότι η Τράπεζα Πειραιώς, υπό τη νέα διοίκησή της, έχει ήδη σχηματίσει προβλέψεις, τα ευρήματα του πορίσματος δεν έχουν πλέον επιπτώσεις στην οικονομική κατάσταση της τράπεζας. «Ο έλεγχος της Τράπεζας της Ελλάδος είναι ένα ζήτημα που έχει ήδη αντιμετωπιστεί στα οικονομικά αποτελέσματα προηγούμενων περιόδων. Θέματα όπως αδυναμίες εσωτερικού ελέγχου και η πρακτική ορισμένων μελών της προηγούμενης διοίκησης έχουν διευθετηθεί», έχει πει στο Reuters ο κ. Μεγάλου.
«Τα δάνεια του Libra Group αποπληρώνονται»
Εκπρόσωπος του ομίλου Libra, σε δήλωσή του προς την «Κ» σημειώνει πως τα δάνειά του εξυπηρετούνται κανονικά και παραμένει δεσμευμένος στις επενδύσεις που έχει πραγματοποιήσει στην Ελλάδα. «Η μακροχρόνια δέσμευση του ομίλου Libra στην ελληνική οικονομία αποδεικνύεται από τον μεγάλο αριθμό των επενδύσεων που πραγματοποιούμε σε πολλούς τομείς εδώ και πολλά χρόνια. Εχουμε πολύ καλή σχέση με την Τράπεζα Πειραιώς. Λόγω της μεγάλης κλίμακας των επενδύσεών μας στην Ελλάδα, ενώ τα δάνειά μας μειώνονται, παραμένουν σημαντικά σε μέγεθος και εξυπηρετούνται κανονικά. Εχουμε απόλυτη εμπιστοσύνη στη διοίκηση της τράπεζας και βρισκόμαστε σε στενή συνεργασία μαζί τους. Πιστεύουμε πως η ελληνική οικονομία επιτέλους αρχίζει και ανακάμπτει, έπειτα από πολλά και δύσκολα χρόνια για τον ελληνικό λαό. Αυτό το θετικό συναίσθημα υποστηρίζεται από τις πληροφορίες που προέρχονται από τις επιχειρήσεις μας στην Ελλάδα. Παράλληλα, παρατηρούμε αυξημένο ενδιαφέρον από ξένους επενδυτές, που στρέφονται ολοένα και περισσότερο προς την Ελλάδα», σημειώνει.
