Στο νομοσχέδιο προβλέπεται διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού, ενώ ενισχύεται ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης και της κοινωνίας των πολιτών. Όπως είπε ο κ. Φάμελλος, τίθενται πλέον οι όροι και το βασικό θεσμικό εργαλείο για την οργάνωση της ανακύκλωσης, ενώ προβλέπονται σημαντικά θέματα σε επίπεδο δήμων και συστημάτων.
Όπως ανέφερε «ήδη από το 2015 υπάρχει ένας νέος σχεδιασμός σε αντίθεση με τη λογική των μεγάλων έργων, καθώς αυτά θα υποθήκευαν τους δήμους για πολλά χρόνια και θα πολλαπλασίαζαν τα πρόστιμα».
Ήδη έχουν καταρτιστεί δεκατρία περιφερειακά σχέδια, τα οποία έχουν εγκριθεί, ενώ για τα περισσότερα έχουν ήδη εξασφαλιστεί χρηματοδοτήσεις.
Στόχοι μέχρι το 2020 αποτελούν η ανάκτηση, η ανακύκλωση και η επαναχρησιμοποίηση σε τοπικό επίπεδο σε ποσοστό 50%, ενώ κρίνεται ως ιδιαίτερα σημαντικό το κομμάτι της διαλογής στην πηγή και η ανάκτηση του βιοαποδομήσιμου υλικού στον κάδο.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τον κ. Φάμελλο, «η πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση στηρίζεται και αποκτά την ευθύνη και με τον τρόπο αυτό συμβάλει στην ενηλικίωση της τοπικής αυτοδιοίκησης», καθώς έχουν ήδη εξασφαλιστεί οι πόροι ύψους 1,1 δισ. ευρώ για την προώθηση των δράσεων και των υποδομών που απαιτούνται, ενώ το νομοσχέδιο προβλέπει μεγάλη ευελιξία σε σχέση με τις πρακτικές που θα ακολουθήσει ο κάθε δήμος.
Επιπλέον, στόχος του νομοσχεδίου είναι «να αξιοποιούνται τα συστήματα ανακύκλωσης για τον σκοπό που δημιουργούνται, με χαμηλό κόστος και να λειτουργούν ενισχυμένα».
Όσον αφορά το ρόλο των δήμων, «τα τοπικά σχέδια διαχείρισης αποτελούν το ευαγγέλιο της ανακύκλωσης», σύμφωνα πάντα με τον αναπληρωτή υπουργό, ενώ, όπως τόνισε «σε αυτή τη βάση προβλέπονται όλες οι συνεργασίες των δήμων με οποιαδήποτε δραστηριότητα», στη λογική του ο «ρυπαίνων πληρώνει» και με βασικό ζητούμενο τη μείωση της παραγωγής απορριμμάτων και την επαναχρησιμοποίηση.
Στόχο αποτελεί επίσης η τιμολογιακή πολιτική, καθώς και τα δημοτικά τέλη να συνδεθούν με τις ποσότητες των απορριμμάτων που παράγει ο κάθε δήμος, έτσι ώστε οι πολίτες να διαπιστώνουν την ανταποδοτικότητα του μέτρου μέσω της μείωσης των δημοτικών τελών, ανάλογα με τα ποσοστά ανακύκλωσης που επιτυγχάνονται. Όπως είπε ο κ. Φάμελλος, «ο πόρος της ανακύκλωσης είναι κοινωνικός πόρος και πρέπει να επιστρέφεται στην κοινωνία που τον έχει καταβάλει».
Επιπλέον, στο εν λόγω νομοσχέδιο προβλέπονται τέλη και οικονομικά μέτρα για τη μείωση της πλαστικής σακούλας, ενώ ενισχύεται περαιτέρω ο ρόλος της ΤΑ σε σχέση με τους ελέγχους, αλλά και τις κυρωτικές διατάξεις. Μάλιστα, προβλέπονται πρόστιμα για πολίτες και παραγωγούς που θα ξεκινούν από 20 ευρώ και θα φθάνουν ακόμα και τα 500.
Το νομοσχέδιο, ύστερα από τρεις εκτεταμένους κύκλους διαβούλευσης, έρχεται να εναρμονίσει θεσμικά τη χώρα με τις ευρωπαϊκές πρακτικές, καθώς το 81% των απορριμμάτων που παράγεται εξακολουθεί να θάβεται, ενώ τα ποσοστά της ανάκτησης βρίσκονται στο 19% με ευρωπαϊκό μέσο όρο το 31%. Μάλιστα, κατά άτομο η ανακύκλωση στη χώρα μας βρίσκεται στα 15,8 κιλά το χρόνο ενώ στην ΕΕ ο αντίστοιχος μέσος όρος είναι τα 110.
«Κάνουμε μία κοινωνική συμφωνία ανακύκλωσης στη χώρα σε όλα τα επίπεδα» ανέφερε ο κ. Φάμελλος κατά την παρουσίαση του νομοσχεδίου, ενώ ανακοίνωσε και την αναβάθμιση και ενίσχυση του ρόλου του ΕΟΑΝ, ο οποίος, παρά την υποστελέχωσή του, έχει θέσει ήδη σε λειτουργία το Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων (ΗΜΑ) καθώς και το Εθνικό Μητρώο Παραγωγών (ΕΜΠΑ).
Απ΄ την πλευρά το ο κ. Δημήτρης Πολιτόπουλος, πρόεδρος του ΕΟΑΝ (Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης), έκανε λόγο για «ένα νομοσχέδιο με τεράστια συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων», ενώ έκανε γνωστό ότι ο Οργανισμός με τις νέες ευθύνες που του ανατίθενται στόχο θα έχει, μεταξύ άλλων, τη μείωση της εισφοροδιαφυγής από τους παραγωγούς, αφού θα επιβάλλει πρόστιμα, θα έχει τη δυνατότητα αναστολής συστημάτων σε περίπτωση που διαπιστωθούν μία σειρά παραβάσεων. Όπως είπε παρατηρείται 40% εισφοροδιαφυγή μόνο από τον κλάδο των συσκευασιών, στερώντας από τα κρατικά έσοδα περί τα 8 εκατ. ευρώ.
Επίσης, σύμφωνα με τον κ. Πολιτόπουλο, ζητούμενο αποτελεί η συμμετοχή όλων των παραγωγών με ίσους όρους στην ανακύκλωση, ενώ άμεσα πρόκειται να πραγματοποιηθούν έλεγχοι σε συνεργασία και με το ΣΔΟΕ.
Όπως έγινε γνωστό, εντός του 2018 αναμένεται να έχουν τοποθετηθεί οι νέοι κάδοι για τη συλλογή, να έχουν δημιουργηθεί οι μονάδες ανάκτησης και τα πράσινα σημεία, καθώς οι πόροι της τάξης του 1,1 δισ. έχουν ήδη εξασφαλιστεί και αναμένεται να εγκριθούν εντός του 2017. Στόχος είναι ο πολίτης που πετάει λιγότερο, αλλά και να πληρώνει λιγότερο, ενώ από το 2018 θα εφαρμοστεί η τιμολόγηση ανά ΟΤΑ ανάλογα με τα ζυγολόγια. Όπως ξεκαθάρισε ο κ. Φάμελλος, «θα στηρίξουμε τους ΟΤΑ και τις τοπικές κοινωνίες σε επίπεδο υποδομών».
Όσον αφορά τα συστήματα, αυτά καθίστανται πλέον μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με αποκλειστικά οργανωτικό ρόλο, με ασυμβίβαστο μεταξύ στελεχών, διαφανείς διαγωνιστικές διαδικασίες, υποχρέωση δημοσιοποίησης στοιχείων, ενώ θα συγκροτηθεί και εποπτικό όργανο από τους υπόχρεους παραγωγούς. Επιπλέον, εξορθολογίζεται το διοικητικό κόστος, τίθεται όριο στο αποθεματικό τους, ενώ ενισχύεται και ο έλεγχός τους με βάση τα αποτελέσματα. Τέλος, δίνεται η δυνατότητα σε κάθε δήμο να δημιουργήσει το δικό του σύστημα.
Κλείνοντας ο κ. Φάμελλος έκανε λόγο για συνολική αναβάθμιση των υπηρεσιών του δήμου προς τον πολίτη, με απόλυτη στήριξη της πολιτείας, επισημαίνοντας ότι «δίνεται πλέον το θεσμικό έναυσμα προκειμένου να αρχίσουμε να λειτουργούμε σε υψηλά στάνταρ».
