Ένα δεκαετές πρόγραμμα δωρεάν εγκατάστασης φωτοβολταϊκών πάρκων και οικιακών συστημάτων για τα 300.000 πιο ευάλωτα νοικοκυριά ως έναν πιο οικονομικό και αποδοτικό τρόπο για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών σε σύγκριση με τη σημερινή πρακτική επιδοτήσεων κατανάλωσης όπως το Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο εξετάζει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας όπως έκανε γνωστό ο υπουργός κ Σταθάκης
Το 10ετές πρόγραμμα είναι μια πρόταση της Greenpeace που αλλάζει τελείως τα δεδομένα στην επιδοματική πολιτική και είχε παρουσιαστεί το 2015 σε έκθεση της. Ο υπουργός κ. Σταθάκης στο πλαίσιο σχετικής επερώτησης έκανε γνωστό ότι το υπουργείο Περιβάλλοντος εξετάζει «την εξαιρετικά χρήσιμη πρόταση της Greenpeace» για να υπάρξει ένα 10ετές πρόγραμμα στήριξης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, σε 300.000 φτωχά νοικοκυριά.
Τι είναι όμως αυτό το πρόγραμμα αντικατάστασης του Κοινωνικού Τιμολογίου για τους οικονομικά αδύναμους καταναλωτές ρεύματος, που πολλές φορές όπως έχει αποδειχθεί δεν είναι και τόσο «αδύναμοι», αφού οι έλεγχοι της ΔΕΗ έχουν αποδείξεις ότι τα οφέλη του κοινωνικού τιμολογίου, τα απολαμβάνουν και καταναλωτές που διατηρούν βίλες και πισίνες.
Το συγκεκριμένο μέτρο που εξετάζει η κυβέρνηση είναι μέρος του σχεδίου ‘Solarize Greece’ που προωθεί η Greenpeace το οποίο θα μπορούσε να εφαρμοστεί κλιμακωτά και αφορά στην παροχή δωρεάν ποσότητας ηλεκτρικής ενέργειας παραγόμενης από φωτοβολταϊκούς σταθμούς που θα κατασκευάσει επί τούτου η ΔΕΗ.
Συγκεκριμένα εξετάζονται δύο διαφορετικά σενάρια. Κοινός παρονομαστής είναι η εκμετάλλευση του μεγαλύτερου φυσικού πόρου της χώρας για δωρεάν παροχή ηλιακής ενέργειας σε περίπου 300.000 φτωχά νοικοκυριά. Το πρώτο σενάριο αφορά την εκμετάλλευση πόρων από τα δικαιώματα εκπομπών προκειμένου να εγκαταστήσει δωρεάν η ΔΕΗ μικρά φωτοβολταϊκά συστήματα (2kWp) σε 300.000 φτωχά νοικοκυριά για αυτοπαραγωγή με συμψηφισμό (net-metering), το διάστημα 2016-2020. Το δεύτερο σενάριο αφορά τη λιγνιτική αποεπένδυση και τη στροφή της ΔΕΗ σε μαζικές επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά πάρκα. Το επιπλέον οικονομικό όφελος από την εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας έναντι του λιγνίτη επιτρέπει την επιστροφή μέρους της κερδοφορίας της ΔΕΗ με μορφή δωρεάν ενέργειας σε 300.000 νοικοκυριά του Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου (ΚΟΤ).
Σύμφωνα με την εκθεση της Greenpeace από την ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών σταθμών, ανάλογα με το σενάριο που θα επιλεγεί, θα μπορούσε να προκύψει ένα σωρευτικό όφελος 24-70,25 εκατ. τόνων CO2 την περίοδο 2017-2045 (μέσος όρος 0,8-2,4 εκατ. τόνοι CO2/έτος), ενώ το μέσο νοικοκυριό θα έχει ένα όφελος 94-380 € ετησίως. Το συνολικό σωρευτικό όφελος από την εξοικονόμηση ενέργειας για τα νοικοκυριά και τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις από την υλοποίηση του προγράμματος σε βάθος δεκαετίας ανέρχεται σε 5,7-6 δις ευρώ, ενώ όπως εκτιμούσε το 2015 η Greenpeace θα μπορούσαν να δημιουργηθούν 29.500-35.000 θέσεις εργασίας κατά μέσο όρο για την περίοδο 2016-2025. Σε επίπεδο εθνικής οικονομίας, η ετήσια εξοικονόμηση (με την ολοκλήρωση του προγράμματος) ισοδυναμεί με περίπου 10,5 εκατ. βαρέλια πετρελαίου ενδεικτικής αξίας 460 εκατ. €. Το περιβαλλοντικό όφελος από την υλοποίηση των παρεμβάσεων υπολογίζεται σε μειωμένες ετήσιες εκπομπές 7-8,8 εκατ. τόνων CO2 κατά μέσο όρο, ποσό που αντιστοιχεί στο 7,7-9,7% των συνολικών ετήσιων εκπομπών CO2 της Ελλάδας.
Συγκεκριμένα, έχει προταθεί η περίπτωση εγκατάστασης φωτοβολταϊκών συστημάτων ισχύος 2 kWp το καθένα ανά νοικοκυριό, με χρηματοδότηση από τις δημοπρασίες δικαιωμάτων εκπομπών και το πακέτο Juncker
.
Ένα μικρό οικιακό σύστημα 2kWp στην Ελλάδα παράγει κατά μέσο όρο 2.700 kWh ετησίως. Τα συστήματα αυτά θα αξιοποιούν το υφιστάμενο καθεστώς για την αυτοπαραγωγή με ενεργειακό συμψηφισμό (net-metering). Το έργο μπορεί να υλοποιηθεί από τη ΔΕΗ σε συνεργασία με ιδιωτικές εταιρείες που θα ενδιαφέρονταν να συμμετάσχουν στο εγχείρημα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Καλιφόρνια ξεκινάει ένα αντίστοιχο πρόγραμμα εγκατάστασης δωρεάν φωτοβολταϊκών σε φτωχά νοικοκυριά με κεφάλαια που προέρχονται από δημοπρασίες ρύπων
. Το έργο θα αναλάβει ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός, με σκοπό να επιτρέψει σε ένα αποκλεισμένο κομμάτι της κοινωνίας (φτωχότερα νοικοκυριά) να απολαύσουν τα δωρεάν οφέλη της ηλιακής ενέργειας. Στην Ελλάδα, η ίδια η ΔΕΗ μπορεί να αναλάβει τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του έργου, βελτιώνοντας με αυτόν τον τρόπο το περιβαλλοντικό και κοινωνικό της προφίλ.
Σημειώνεται ωστόσο ότι το σημερινό θεσμικό πλαίσιο της αυτοπαραγωγής στην Ελλάδα αποκλείει ένα κομμάτι της κοινωνίας από την εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας. Η περαιτέρω βελτίωση του θεσμικού πλαισίου προς την κατεύθυνση της κατάργησης άδικων χρεώσεων (ΥΚΩ, ΕΤΜΕΑΡ), της δυνατότητας απομακρυσμένης παραγωγής (virtual net-metering, solar credits) και της δυνατότητας εκμετάλλευσης ιδιόκτητου χώρου από τρίτους (περίπτωση leasing), θα περιορίσει τους αποκλεισμούς και θα επιτρέψει στο σύνολο σχεδόν της κοινωνίας να απολαύσει το πλεονέκτημα της δωρεάν ενέργειας από τον ελληνικό ήλιο. Όλα τα παραπάνω μέτρα εφαρμόζονται ήδη με επιτυχία σε άλλες χώρες.
Μένει να δούμε ποιά από τα δύο σενάρια θα είναι τελικά αυτά που θα υοθετήσει και αν το υπουργείο Περιβάλλοντος από την πρόταση της Greenpeace όπως άλλωστε ανέφερε ο κ. Σταθάκης.
