Οι οχυρωμένοι Σογδιανοί στον βράχο – Οι ‘’φτερωτοί στρατιώτες’’ – Η κατάληψη του βράχου – Ο γάμος του Αλέξανδρου με τη Ρωξάνη
Τον χειμώνα του 328 π.Χ. με τον θάνατο του Σπιταμένη , του πλέον ικανού από όλους τους αντιπάλους του , ο Μέγας Αλέξανδρος είχε να αντιμετωπίσει μεμονωμένες εστίες αντίδρασης στη Σογδιανή , προκειμένου να κατακτήσει ολόκληρη την επαρχία.
Οι απώλειες που είχε στις μάχες που έδωσε εκεί, τον ανάγκασαν να στείλει στη Μακεδονία τον Μενίδα, τον Σώπολη και τον Επόκιλλο, προκειμένου να φέρουν ενισχύσεις έτσι ώστε να ανανεωθεί το εκστρατευτικό σώμα .
Ο Βράχος της Σογδιανής
Το πρώτο εμπόδιο για τον Μακεδόνα στρατηλάτη ,ήταν «ο Βράχος (ή η Πέτρα) της Σογδιανής», ‘’Sogdian Rock’’ , όπως αναφέρεται στα αγγλικά. Επρόκειτο για ένα ορεινό φρούριο , από την κατάληψη του οποίου εξαρτιόταν η τύχη των έτοιμων για επανάσταση ξανά Σογδιανών. Στο ‘’ανάλωτον’’ αυτό καταφύγιο την άμυνα είχε οργανώσει ο Οξυάρτης (ή ο Αριαμάζης κατά τον Κούρτιο και τον Πολύαινο ) και είχαν συγκεντρωθεί πολλοί επαναστάτες Σογδιανοί με τις οικογένειές τους . Οι απόκρημνοι βράχοι και το πυκνό χιόνι που κάλυπτε τα πάντα ( βρισκόμαστε στον χειμώνα του 328/327 π.Χ. ), έκαναν το οχυρό απροσπέλαστο. Οι Σογδιανοί είχαν αρκετές προμήθειες για να αντέξουν την πολιορκία , ενώ από το χιόνι εξασφάλιζαν και άφθονο νερό. Όταν ο Μέγας Αλέξανδρος τους πρότεινε να παραδοθούν , εκείνοι του απάντησαν προκλητικά πως θα έπρεπε να βρει «φτερωτούς στρατιώτες» για να καταλάβει το οχυρό…( Αρριανός , IV , ιβ, 4-7 )
Οι πρώτοι αλπινιστές της παγκόσμιας ιστορίας
Μετά την άρνηση των Σογδιανών , ο Αλέξανδρος αποφάσισε να επιτεθεί εναντίον του φρουρίου . Διάλεξε 300 μαχητές , τους πλέον ικανούς κι εξασκημένους στην ανάβαση των βράχων και τους ζήτησε να ανέβουν στο βράχο , δίνοντας σε όποιον ανέβαινε πρώτος 12 τάλαντα, στους επόμενους μικρότερα ποσά , ακόμα όμως και σε όποιους ανέβαιναν τελευταίοι , υποσχέθηκε 300 δαρεικούς.
Κατά τον Κούρτιο, μιλώντας στους στρατιώτες αυτούς , είπε : «Η φύση δεν έχει τοποθετήσει τίποτα τόσο ψηλά , ώστε το θάρρος να μην μπορεί να το ξεπεράσει .Με το να προσπαθούμε να πετύχουμε αυτά που οι άλλοι δεν τόλμησαν , έχουμε την Ασία υπό την εξουσία μας».
Οι στρατιώτες αυτοί , αφού προμηθεύτηκαν σιδερένιους πασσάλους και σχοινιά από λινάρι, περίμεναν να νυχτώσει και όταν έφτασαν στο πιο απόκρημνο και αφύλαχτο σημείο , ξεκίνησαν την ανάβαση . Το εγχείρημά τους ήταν πάρα πολύ δύσκολο . Καθώς βούλιαζαν στο παχύ χιόνι, ορισμένοι έπεφταν από τις απότομες πλαγιές. Τριάντα ( ή τριάντα δύο κατά τον Κούρτιο) γκρεμίστηκαν κατά την ανάβαση. Τα πτώματά τους δεν βρέθηκαν ποτέ… Οι υπόλοιποι όμως ,έφτασαν ως την αυγή στην κορυφή και μάλιστα ψηλότερα από τους Σογδιανούς . Άρχισαν να κουνούν λευκά κομμάτια υφάσματος για να τους δουν από το μακεδονικό στρατόπεδο και να καταλάβουν πως εκτέλεσαν την αποστολή τους. Ο Μέγας Αλέξανδρος , ο οποίος κατά τον Κούρτιο είχε μείνει ξάγρυπνος αγωνιώντας για την έκβαση της επιχείρησης , έδωσε εντολή σ’ ένα κήρυκα να φωνάξει στους εχθρούς «πως βρέθηκαν οι φτερωτοί άνθρωποι και κατέλαβαν την κορυφή του βουνού».
Έκπληκτοι οι Σογδιανοί από την εξέλιξη αυτή , δεν αντιλήφθηκαν πως οι ‘’φτερωτοί άνθρωποι’’ ήταν περίπου 270 μαχητές και παραδόθηκαν. Αιχμαλωτίστηκαν πολλά γυναικόπαιδα και η οικογένεια του άρχοντα Οξυάρτη που ήταν ο επικεφαλής της άμυνας του βράχου.
Ο Κούρτιος , παρουσιάζει μια κάπως διαφορετική εκδοχή από αυτή του Αρριανού. Αναφέρει ότι ο Αριμάζος (και όχι ο Οξυάρτης ), ήταν επικεφαλής της άμυνας της Σογδιανής. Για τον βράχο γράφει ότι είχε ύψος 30 στάδια ( 1 στάδιο=184,8 μ. , δηλαδή ο βράχος είχε ύψος , περίπου, 5.546 μέτρα! ). Μαζί με τον Αριμάζο βρισκόταν 30.000 άνδρες . Ο Αλέξανδρος, μέσω του Κόφα, γιού του Αρτάβαζου, κάλεσε τους Σογδιανούς να παραδοθούν, εκείνοι όμως δεν δέχθηκαν. Μετά την ανάβαση στο βράχο των … ‘’φτερωτών στρατιωτών’’ όμως, ο Αριμάζος συνθηκολόγησε . Τους επικεφαλής των Σογδιανών ο Αλέξανδρος διέταξε να τους σταυρώσουν στα ριζά του βράχου , ενώ οι υπόλοιποι αιχμαλωτίστηκαν.
Ο Αλέξανδρος και η Ρωξάνη
Σύμφωνα με τον Αρριανό , όταν ο Μέγας Αλέξανδρος είδε την κόρη του Οξυάρτη , τη Ρωξάνη που φημιζόταν για την ομορφιά της και λεγόταν πως ήταν η πιο όμορφη γυναίκα σε όλη την Ασία , θέλησε να την παντρευτεί. Ο Οξυάρτης ακούγοντας πως ο Μακεδόνας βασιλιάς ερωτεύτηκε την κόρη του, εμφανίστηκε μπροστά στον Μέγα Αλέξανδρο και τον υποδέχθηκε με τις τιμές που του ταίριαζαν (Αρριανός ,IV,19,4-6 20,4).
Ο Στράβων , αναφέρει ότι η Ρωξάνη ζούσε στον ‘’βράχο Σισιμίτρα’’ στη Βακτριανή . Ο Πλούταρχος και ο Κούρτιος , δεν συνδέουν τον γάμο του Μακεδόνα στρατηλάτη με την Ρωξάνη , με την κατάληψη κάποιου ορεινού φρουρίου.
Η κατάληψη του βράχου της Σογδιανής , μπορεί να είναι ήσσονος σημασίας γεγονός μπροστά στις άλλες λαμπρές νίκες του Μεγάλου Αλεξάνδρου , όμως αποτελεί την πρώτη επιχείρηση (επιτυχημένη μάλιστα) κατάληψης οχυρού με αλπινιστικές μεθόδους στην παγκόσμια ιστορία.
Πηγές : ‘’ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ’’, τόμος Δ΄ , Εκδοτική Αθηνών.
Β.Γκαφούροφ- Δ.Τσιμπουκίδης , ‘’ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ο ΜΑΚΕΔΩΝ ΚΑΙ Η ΑΝΑΤΟΛΗ’’, Εκδόσεις Παπαδήμα,2003
J.F.C.FULLER, ‘’Η ΙΔΙΟΦΥΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ’’, Εκδόσεις ΠΟΙΟΤΗΤΑ, Δωδέκατη Έκδοση 2005.
