Είναι οι αφίσες του George Soros, του Ούγγρου φιλάνθρωπου και οικονομολόγου που βρίσκονται όπου γυρίζει το μάτι. Κάθε λίγα χιλιόμετρα κατά μήκος της διαδρομής από το αεροδρόμιο της Βουδαπέστης προς το κέντρο της πόλης, υπάρχουν μεγάλες πινακίδες που προειδοποιούν τους Ούγγρους για το πώς ο Soros θέλει να κατακλύσει τη χώρα τους με πρόσφυγες και μετανάστες.
Η εκστρατεία εναντίον του Soros συνδέεται με την αδιάκοπη καταστολή των ΜΚΟ. Ένας νέος νόμος που πέρασε στη διάρκεια του καλοκαιριού από την ουγγρική Βουλή και είναι παρόμοιος με τη ρωσική νομοθεσία, ορίζει ότι κάθε ίδρυμα ή οργάνωση που λαμβάνει οποιουδήποτε είδους ξένη χρηματοδότηση άνω των 24.000 ευρώ, πρέπει να καταχωρίζεται ως “υποστηριζόμενος από το εξωτερικό οργανισμός”. Αυτό που ακολούθησε ήταν μια ευρεία εκστρατεία για την δυσφήμιση πολιτικών της αντιπολίτευσης και ακτιβιστών, με την ένδειξη ότι έθεταν σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια.
Σαν να μην ήταν αυτό αρκετό, σε τηλεοπτική συνέντευξη στις 27 Οκτωβρίου, ο Ούγγρος πρωθυπουργός Viktor Orban δήλωσε ότι “με την εμπλοκή της εθνικής υπηρεσίας πληροφοριών, το δίκτυο του Soros που προσπαθεί να επηρεάσει την ευρωπαϊκή ζωή θα πρέπει να εκτεθεί”. Και συνέχισε: “άλλο ένα ερώτημα είναι ποιοι είναι αυτοί οι Ούγγροι που συμμετέχουν στη διαδικασία από εδώ, μέσα από την Ουγγαρία;”. Ακούστηκε σχεδόν σαν κυνήγι μαγισσών. Μία ημέρα νωρίτερα, ο Janos Lazar, ο οποίος είναι επικεφαλής του γραφείου του Orban, δήλωσε πως οι εγχώριες και ξένες εταιρείες ασφάλειας θα παρακολουθούν αυτά τα δίκτυα.
Η Ουγγρική Επιτροπή Ελσίνκι και πολλές άλλες ΜΚΟ έχουν δεχθεί ισχυρή πίεση από την κυβέρνηση.
Στη διάρκεια πρόσφατου συνεδρίου στη Βουδαπέστη που οργανώθηκε από την Ουγγρική Κοινωνία της Ευρώπης στο οποίο προσκλήθηκε η Marta Pardavi, που προήδρευσε της Ουγγρικής Επιτροπής Ελσίνκι, έδωσε μια λεπτομερή και κατανοητή εικόνα του τρόπου με τον οποίο συρρικνώνεται ο χώρος για ανεξάρτητες δραστηριότητες. Η 14σελιδη αναφορά είναι θλιβερή. Η Pardavi και οι συνάδελφοί της περιγράφουν αυτό που θα συμβεί στην Ουγγαρία τα τελευταία χρόνια. θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι οι προσπάθειες για τον περιορισμό του χώρου της κοινωνίας των πολιτών ξεκίνησε πριν από την προσφυγική κρίση –λίγο μετά από την εκλογή Orban το 2010.
Στην Πολωνία, αυτός ο χώρος –που είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτόν στην Ουγγαρία- αμφισβητείται επίσης. Όπως και στην Ουγγαρία, τα ανεξάρτητα ΜΜΕ και οι δημοσιογράφοι είναι υπό πίεση. Οι οργανώσεις στην Πολωνία που προσπαθούν να προστατεύσουν γυναίκες έναντι της εγχώριας βίας, έχουν υποστεί διώξεις από τις υπηρεσίες ασφαλείας. Από το Νοέμβριο, όλες οι πολωνικές ΜΚΟ θα χρηματοδοτούνται κεντρικά. Οι συνέπειες είναι σαφείς. Δεν θα είναι ανεξάρτητες. Οι έλεγχοι και οι ισορροπίες θα αποδυναμωθούν. Η δικαστική εξουσία έχει ήδη κατακτηθεί.
Η πολωνική οικονομία όπως και η ουγγρική, δεν έχει μείνει στο απυρόβλητο. Η κυβέρνηση στη Βαρσοβία έχει αντικαταστήσει πολλούς διευθυντές κρατικών επιχειρήσεων με δικούς της υποστηρικτές. Στην Ουγγαρία η οικονομία οδηγείται προς ένα κράτος-μαφία, σύμφωνα με τον Balint Magyar, κοινωνιολόγο, πρώην υπουργό Παιδείας και πρώην γενικό γραμματέα για την αναπτυξιακή πολιτική. Το πεδίο για συστηματική διαφθορά έχει αυξηθεί.
Η ΕΕ θα μπορούσε να κάνει πολλά περισσότερα για την προστασία αυτών των χώρων.
Πρώτον, η OLAF, η ευρωπαϊκή υπηρεσία κατά της διαφθοράς, θα μπορούσε δημοσίως να εξηγήσει τι έχει συμβεί στα αναπτυξιακά και διαρθρωτικά κεφάλαια που έχουν κατανείμει οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι στην Ουγγαρία. Σήμερα η Ουγγαρία κατατάσσεται τρίτη πίσω από την Ρουμανία και την Πολωνία, σε αρκετές από τις έρευνες για το πώς χρησιμοποιούνται τα ευρωπαϊκά κεφάλαια. Αλλά τέτοιες έρευνες εξαρτώνται από τη συνεργασία των τοπικών αστυνομικών αρχών. Και ακριβώς έτσι ώστε οι Ουγγαρία και η Πολωνία να μην επικαλούνται ότι έχουν υποστεί βία ή ότι έχουν υποδειχθεί από τον OLAF, η υπηρεσία κατά της διαφθοράς θα μπορούσε να ήταν πολύ πιο ξεκάθαρη για την κατάχρηση κεφαλαίων σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ.
Δεύτερον, και πάλι σε σχέση με τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά κεφάλαια που αντιστοιχούν στο 3% του ΑΕΠ τόσο της Ουγγαρίας όσο και της Πολωνίας: εάν οι κανόνες για τις δημόσιες συμβάσεις στερούνται διαφάνειας και πραγματικών ανταγωνιστικών προσφορών, γιατί η ΕΕ δεν αναστέλλει τα κεφάλαια; Εξάλλου, η έλλειψη διαφάνειας αυξάνει τον πλούτο των Ούγγρων ολιγαρχών.
Τρίτον, οι χώροι της κοινωνίας των πολιτών χρειάζονται ανεξάρτητες πληροφορίες. Εάν η ΕΕ πιστεύει σε αυτά που διακηρύσσει για ελεύθερα και ανεξάρτητα ΜΜΕ, τότε θα πρέπει να διοχετεύσει κεφάλαια που θα δώσουν σε ακροατές και θεατές όχι μια εναλλακτική εικόνα, αλλά πληροφορίες βασισμένες σε γεγονότα. Χωρίς αμφιβολία η Βουδαπέστη και η Βαρσοβία θα αντιδράσουν σε αυτό, υποστηρίζοντας ότι η ΕΕ επεμβαίνει, για να επικαλεστούμε ένα παλιό κομμουνιστικό σύνθημα, “στις εσωτερικές υποθέσεις μιας άλλης χώρας”.
Τέταρτον, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα που συγκεντρώνει τα συντηρητικά πολιτικά κόμματα από όλη την ΕΕ, θα πρέπει να αναστείλει την συμμετοχή του Fidesz. Είναι αλήθεια ότι διάφορα κράτη-μέλη της ΕΕ υποστηρίζουν την αντί-μεταναστευτική τάση του Orban. Αλλά αυτό δεν είναι το πραγματικό ζήτημα. Το αληθινό ζήτημα είναι το πώς ο Orban και το κυβερνών κόμμα του διαβρώνουν τη δημοκρατία προκειμένου να παραμείνουν στην εξουσία. Το Κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη της Πολωνίας, υπό τον Jaroslaw Kaczynski, επιδιώκει τον ίδιο στόχο. Εάν πετύχουν, η ΕΕ μπορεί επίσης να νίψει τας χείρας της για τις αξίες της.
