Τη διεθνή τάση της επαγγελματικής διαχείρισης των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων καλείται να ακολουθήσει και η Ελλάδα, καθώς οι συνθήκες χρεοκοπίας που περιήλθε το σύστημα στα χρόνια της κρίσης και οι ανάγκες των επόμενων δεκαετιών για συντάξεις είναι αδύνατον να καλυφθούν από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Τα μεγέθη για το εγχώριο ασφαλιστικό σύστημα είναι καταλυτικά: η διαφορά μεταξύ αναμενόμενων εισφορών και παροχών για την περίοδο 2015-2060 ανέρχεται σε 470 δισ. ευρώ, ενώ το κράτος έχει συνεισφέρει στα Ταμεία το ποσό των 220 δισ. ευρώ από το 2000 ως το 2015.
Ακόμη και αν εξασφαλιστεί κρατική χρηματοδότηση, για έναν εργαζόμενο στον οποίο αντιστοιχούν εισφορές της τάξης του 27%, το ποσοστό αναπλήρωσης ύστερα από 35 χρόνια εργασίας δεν θα ξεπεράσει το 50%, επισημαίνεται στις σχετικές μελέτες.
Οπως χαρακτηριστικά τόνισε ο διευθύνων σύμβουλος της Τράπεζας Πειραιώς Χρήστος Μεγάλου στην ημερίδα που διοργάνωσε η Πειραιώς Asset Management ΑΕΔΑΚ, το θέμα της διαχείρισης των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων αποτελεί μια μεγάλη στρατηγική πρόκληση με δημοσιονομικό, οικονομικό, θεσμικό και βέβαια κοινωνικό περιεχόμενο.
Τα συνταξιοδοτικά ταμεία παγκοσμίως αντιμετωπίζουν δομικές προκλήσεις. Μεταξύ αυτών, οι δημογραφικές τάσεις – αυξάνεται το ποσοστό του πληθυσμού πάνω από τα 65 έτη -, το τεράστιο μέγεθος των μη χρηματοδοτούμενων υποχρεώσεων των συνταξιοδοτικών ταμείων, αλλά και οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης που συνοδεύονται από μηδενικά επιτόκια στις αναπτυγμένες χώρες.
Σε αυτό το πλαίσιο και σε συνδυασμό με τις υψηλές αποτιμήσεις στις διεθνείς κεφαλαιαγορές, γίνεται επιτακτική η ανάγκη για εύρεση αποδόσεων ώστε να επιτυγχάνεται η βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών συστημάτων, όπως επεσήμαναν οι συμμετέχοντες στην ημερίδα, μεταξύ των οποίων το υψηλόβαθμο στέλεχος της ευρωπαϊκής εποπτικής αρχής (ΕΙOPA) Justin Wray και οι Theodore Economou και Alessandro Stori, που εκπροσωπούν μεγάλα διεθνή επαγγελματικά ταμεία.
Η διαφορά μεταξύ των αναμενόμενων εισφορών και των αναμενόμενων παροχών για την περίοδο 2015-2060 διαμορφώνεται στα 470 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τον Μιλτιάδη Νεκτάριο.
Αποτρέπει την ανάπτυξη
Ο καθηγητής Ασφαλιστικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Πειραιώς, ο οποίος διατέλεσε διοικητής του ΙΚΑ, επεσήμανε ότι το ασφαλιστικό σύστημα παραμένει υπερβολικά κρατικό και υπερβολικά άκαμπτο, ενώ αποτρέπει την ανάπτυξη. Οπως χαρακτηριστικά ανέφερε, για τον μέσο εργαζόμενο, στον οποίο αντιστοιχούν εισφορές της τάξης του 27%, το ποσοστό αναπλήρωσης ύστερα από 35 χρόνια εργασίας δεν θα ξεπεράσει το 50% και μάλιστα με την προϋπόθεση ότι θα εξασφαλιστεί συνεχής κρατική χρηματοδότηση.
Ο κ. Νεκτάριος επανήλθε στην πρότασή του για νέο σύστημα συντάξεων που θα βασίζεται σε τρεις πυλώνες: ένα ταμείο κύριας ασφάλισης, διανεμητικό, με καθορισμένες εισφορές της τάξης του 10% επί του φορολογητέου εισοδήματος αντί 20% σήμερα, ένα ταμείο επικουρικών συντάξεων, το οποίο θα ξεκινήσει εκ του μηδενός, με εισφορές 6% και επενδύσεις που θα ανατίθενται στην ΑΕΔΑΚ ασφαλιστικών οργανισμών, και τη δημιουργία Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης.
Theodore Economou
Μια νέα προσέγγιση από την Ελβετία
Μονόδρομος στη διαχείριση των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων είναι η επαγγελματική επενδυτική διαχείριση, επισήμανε από το βήμα της ημερίδας ο πρόεδρος της επενδυτικής επιτροπής του συνταξιοδοτικού ταμείου των υπαλλήλων της ελβετικής τράπεζας Lombard Odier (Fondation De Prevoyance Lombard Odier) και Chief Investment Officer Multi-asset της Lombard Odier, Theodore Economou.
Ο κ. Economou παρουσίασε την εμπειρία του ως εκπροσώπου και διαχειριστή ενός μεγάλου διεθνούς επαγγελματικού ταμείου, σε σχέση με τις πρακτικές οργάνωσης και επενδυτικής διαχείρισης των Ταμείων.
Το ελβετικό Ταμείο με περισσότερα από 100 έτη ιστορίας και 1,4 δισ. ελβετικά φράγκα υπό διαχείριση, εφαρμόζει μια νέα προσέγγιση στην επενδυτική διαχείριση, η οποία είναι προσανατολισμένη στο αποτέλεσμα, σε αντίθεση με τις παραδοσιακές πρακτικές οι οποίες εφαρμόζουν στρατηγική κατανομής ενεργητικού, σημείωσε ο κ. Economou.
H ανάγκη για επαγγελματική διαχείριση προέκυψε από τη δεκαετία του ‘70 και μετά. Προηγουμένως, τα χαρτοφυλάκια περιείχαν αποκλειστικά ομόλογα και καταθέσεις.
Ν. Φράγκος
Οικονομικά και ποιοτικά οφέλη
Οικονομικά και ποιοτικά οφέλη εμφανίζει ο θεσμός της επαγγελματικής ασφάλισης, τόνισε ο καθηγητής Ασφαλιστικής Επιστήμης στο Τμήμα Στατιστικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην γενικός γραμματέας Κοινωνικής Ασφάλισης Νικόλαος Φράγκος.Ο κ. Φράγκος, τόνισε ότι η εμπειρία δείχνει ότι παρέχουν σημαντική αύξηση του ποσοστού αναπλήρωσης του εισοδήματος, ενώ υπάρχει η προοπτική υψηλών αποδόσεων. Ανέφερε ότι, με ετήσια εισφορά 750 ευρώ, σε διάστημα 35 ετών συσσωρεύεται παροχή 26.000 ευρώ με μηδενική ετήσια απόδοση, 47.000 ευρώ με ετήσια απόδοση 3% και με απόδοση 5% συσσωρεύεται παροχή 71.000 ευρώ. Ο κ. Φράγκος σημείωσε ότι η ένταξη σε ΤΕΑ συνοδεύεται από φορολογικά κίνητρα.
Ο κ. Φράγκος παρουσίασε συγκριτικά στοιχεία για το ποσοστό των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα που εντάσσονται σε ΤΕΑ σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Ετσι, ενώ στην Ελλάδα το ποσοστό είναι 5%, στη Γαλλία φθάνει το 90% και στη Δανία το 80%, στις ΗΠΑ στο 60% και στη Βρετανία το 48%. Πορτογαλία και Ισπανία κινούνται στο 15%, ενώ η Ιταλία βρίσκεται στο επίπεδο της Ελλάδας.
Ηλίας Λεκκός
Aνάπτυξη άνω του 2% τα επόμενα χρόνια
Mετά από τρία συνεχή χρόνια στασιμότητας, το 2017 αναδεικνύεται ως το έτος όπου η ελληνική οικονομία παρουσιάζει σημάδια σταθερής βελτίωσης, τόνισε ο Ηλίας Λεκκός, επικεφαλής Οικονομικής Ανάλυσης & Επενδυτικής Στρατηγικής της Τράπεζας Πειραιώς.
Ο κ. Λεκκός υπογράμμισε ότι σε αντίθεση με το πρόσφατο παρελθόν, η βελτίωση αυτή δεν εδράζεται μόνο στη θετική πορεία του τουριστικού κλάδου αλλά και σε μια σειρά άλλων τομέων όπως η βιομηχανική παραγωγή, οι πωλήσεις λιανικής, έως και οι κατασκευές. Παρά την ύπαρξη μιας σειράς παραγόντων κινδύνου όπως η συσταλτική δημοσιονομική πολιτική και η περιορισμένη ρευστότητα, οι προοπτικές για τα επόμενα χρόνια διαγράφονται θετικές, με ρυθμούς ανάπτυξης άνω του 2%. Ο επικεφαλής οικονομολόγος της Τράπεζας Πειραιώς αναφέρθηκε και σε μια σειρά παραγόντων και τάσεων που εάν αναδειχθούν θα μπορέσουν να επηρεάσουν το ελληνικό αναπτυξιακό πρότυπο. Οι παράγοντες αυτοί περιλαμβάνουν την τόνωση των κλάδων στους οποίους η Ελλάδα παρουσιάζει συγκριτικό πλεονέκτημα, συγκέντρωση κλάδων γύρω από επιχειρήσεις με ηγετική θέση σε αυτούς, επενδύσεις και δημιουργία επιχειρηματικών συστάδων γύρω από ιδιωτικοποιήσεις δημόσιων επιχειρήσεων καθώς και άνοιγμα στην ιδιωτική επιχειρηματικότητα προστατευόμενων έως τώρα κλάδων όπως της ενέργειας, αερίου και διαχείρισης αποβλήτων.
Justin Wray
Νέο πλαίσιο για τη διεθνή δραστηριότητα
Tις ευκαιρίες αλλά και τις προκλήσεις σχετικά με την ανάπτυξη ενός ενιαίου ευρωπαϊκού πλαισίου που θα συμβάλει σε ένα υγιές, αποτελεσματικό και συνεκτικό επίπεδο ρύθμισης και εποπτείας των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης στην Ευρώπη αναφέρθηκε ο Justin Wray, Deputy Head of the Policy Department and Head of Insurance Policy Unit της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA).
Μια ευρωπαϊκή προσέγγιση του Συνταξιοδοτικού, εκτίμησε ο κ. Wray, παρουσιάζει μια σειρά οφέλη καθώς καλύπτει μια μεγάλη εσωτερική αγορά, με εργασιακή κινητικότητα, οδηγεί σε προστασία των συμμετεχόντων, σε διαφάνεια και ωθεί προς βελτίωση.
Ειδικά για την προστασία των συμμετεχόντων, ο εκπρόσωπος της EIOPA τόνισε ότι υπάρχουν προκλήσεις καθώς η στροφή προς τα σχήματα καθορισμένων εισφορών ενισχύει το ρίσκο, όπως και στις περιπτώσεις διασυνοριακών σχημάτων συνταξιοδότησης.
Ο κ. Wray υπογράμμισε ότι η ενίσχυση του οφέλους που υπάρχει από την ευρωπαϊκή προσέγγιση του Συνταξιοδοτικού και τη δημιουργία ενιαίου πλαισίου είναι ακριβώς η πρόκληση του επόπτη.
Απαρίθμησε δε μια σειρά από θέματα που προκύπτουν προκειμένου να διασφαλίζεται η σωστή διακυβέρνηση, η παροχή πληροφόρησης, η διαφάνεια, η ισότητα των γενεών, ακόμη και περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα.
Alessandro Stori
Τα διδάγματα από το ιταλικό Ασφαλιστικό
Η στρατηγική και η εμπειρία του ιταλικού συνταξιοδοτικού ταμείου Fondenergia παρουσιάστηκε από τον διευθυντή του Ταμείου Alessandro Stori. Πρόκειται για επαγγελματικό ταμείο καθορισμένων εισφορών του κλάδου ενέργειας της Ιταλίας με κεφάλαια υπό διαχείριση της τάξεως των 2,14 δισ. ευρώ και περισσότερα από 42.000 μέλη. Το 2017 αναμένει έσοδα από εισφορές ύψους 205 εκατ. ευρώ ενώ η κατά κεφαλήν μέση εισφορά ξεπερνά το 11% του μεικτού μισθού.
Το ιταλικό ασφαλιστικό σύστημα βασίζεται σε τρεις πυλώνες: τον πρώτο, κρατικό και υποχρεωτικό πυλώνα, τον δεύτερο, ιδιωτικό και προαιρετικό πυλώνα, και τον τρίτο, που έχει από το 2007 ενταχθεί στον δεύτερο πυλώνα προστασίας.
Οπως τόνισε ο κ. Stori, o δεύτερος πυλώνας παρουσιάζει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και έχει 7,4 εκατ. μέλη.
Σε αυτόν εντάσσονται, μεταξύ άλλων, 36 Ταμεία του βιομηχανικού τομέα, όπως το Fondenergia, με καθορισμένες εισφορές, τα οποία τελούν υπό την κοινή διαχείριση εκπροσώπων εργαζομένων και εργοδοτών.
Τα συγκεκριμένα Ταμεία, με 2,6 εκατ. μέλη, διαχειρίζονται κεφάλαια ύψους 46 δισ. ευρώ και είναι οργανωμένα ανά εταιρεία, κλάδο ή γεωγραφικά, ενώ οι εισφορές διαμορφώνονται από 6% έως 13% των μεικτών αποδοχών. Οι συνολικές εισφορές για το 2016 ανήλθαν στα 4,7 δισ. ευρώ και εκτιμάται ότι το ενεργητικό τους αυξάνεται κατά 23,5% την τελευταία 10ετία.
Ηρακλής Μπαμπλέκος
Παγκόσμια τάση η επαγγελματική ασφάλιση
Στο σύγχρονο, διαρκώς μεταλλασσόμενο οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον, η Διαχείριση Αποθεματικών Ασφαλιστικών Ταμείων βρίσκεται στο επίκεντρο, επισήμανε ο διευθύνων σύμβουλος της Πειραιώς Asset Management ΑΕΔΑΚ Ηρακλής Μπαμπλέκος, συνοψίζοντας τις διαπιστώσεις της ημερίδας. Ο θεσμός της επαγγελματικής ασφάλισης αποτελεί απόρροια της παγκόσμιας τάσης λειτουργίας συνταξιοδοτικών συστημάτων του δεύτερου πυλώνα και σχετίζεται με την ανάγκη συμπληρωματικής ενίσχυσης των δημόσιων συνταξιοδοτικών συστημάτων ασφάλισης, τα οποία πιέζονται από τη γήρανση του πληθυσμού τους και την επιδείνωση της σχέσης εργαζομένων – συνταξιούχων, σημείωσε ο κ. Μπαμπλέκος.Επιδιώκεται σε διεθνές επίπεδο η θωράκιση του θεσμού εστιάζοντας στη χρησιμότητα της προληπτικής εποπτείας και στον θεσμικό έλεγχο και παράλληλα η επαγγελματική διαχείριση καθίσταται απαραίτητη για κάθε θεσμικό χαρτοφυλάκιο. Ο κ. Μπαμπλέκος υπογράμμισε ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς, δημόσιου και ιδιωτικού χαρακτήρα, οι θεσμικοί παράγοντες και τα στελέχη του χώρου, έχουν ως στόχο να εντοπίσουν τις βέλτιστες πολιτικές, να προσεγγίσουν τις προκλήσεις που παρουσιάζονται στη διαδικασία της Διαχείρισης Αποθεματικών, διατυπώνοντας προτάσεις, θέσεις και παρεμβάσεις. Ο διευθύνων σύμβουλος της Πειραιώς Asset Management ΑΕΔΑΚ αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στην ομιλία του προέδρου της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Χαράλαμπου Γκότση για τον ρόλο των εποπτικών αρχών, αλλά και στο κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας των επαγγελματικών Ταμείων.
