Οι Ευρωπαίοι καταναλωτές μέσω διαδικτύου όταν περνούν τα σύνορα εντός ΕΕ πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν εγχώριοι πελάτες
Τη Δευτέρα, 20-11-2017, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η Επιτροπή κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία για τον τερματισμό του αδικαιολόγητου γεωγραφικού αποκλεισμού σε βάρος των καταναλωτών που επιθυμούν να αγοράσουν προϊόντα ή υπηρεσίες μέσω διαδικτύου εντός της ΕΕ. Οι νέοι κανόνες θα τονώσουν το ηλεκτρονικό εμπόριο προς όφελος των καταναλωτών και των επιχειρήσεων που επωφελούνται από την αυξανόμενη ευρωπαϊκή ηλεκτρονική αγορά.
Για τους πολίτες αυτό σημαίνει ότι θα μπορούν να αγοράζουν τις νέες ηλεκτρικές συσκευές τους, να νοικιάζουν αυτοκίνητα ή να αγοράζουν εισιτήρια συναυλιών σε διασυνοριακό επίπεδο όπως στη χώρα τους.
Διαβάστε επίσης: Προ των πυλών οι νέοι ευρωπαϊκοί κανόνες για τις «ψηφιακές συμβάσεις»
Σημαίνει επίσης ότι δεν θα αντιμετωπίζουν πλέον εμπόδια, όπως να υποχρεούνται να πληρώνουν με χρεωστική ή πιστωτική κάρτα που έχει εκδοθεί σε άλλη χώρα.
Για τις επιχειρήσεις, αυτό συνεπάγεται μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου σε διασυνοριακό επίπεδο.
Οι αγοραστές αγαθών ή υπηρεσιών από μία άλλη χώρα της ΕΕ μέσω διαδικτύου θα πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν εγχώριοι πελάτες.
Οι νέοι κανόνες της ΕΕ, που συμφωνήθηκαν προσωρινά από τις διαπραγματευτικές ομάδες του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου το βράδυ της Δευτέρας, ορίζουν συγκεκριμένες καταστάσεις στις οποίες ο λεγόμενος «γεωγραφικός αποκλεισμός» (“geo-blocking”) δεν θα επιτρέπεται. Αυτό σημαίνει ότι οι πωλητές μέσω διαδικτύου δε θα μπορούν να προβούν σε διακρίσεις σε βάρος καταναλωτών κάπου αλλού στην ΕΕ όσον αφορά τους γενικούς όρους και προϋποθέσεις, συμπεριλαμβανομένων και των τιμών, με κριτήρια εθνικότητας, τόπου διαμονής ή ακόμα και προσωρινής διαμονής.
Συγκεκριμένα, σε τρεις περιπτώσεις δεν νοείται καμία δικαιολογία και κανένα αντικειμενικό κριτήριο για διαφορετική μεταχείριση μεταξύ των πελατών από διαφορετικά κράτη μέλη της ΕΕ. Αυτές είναι: Η πώληση αγαθών χωρίς φυσική παράδοση, οι πωλήσεις ηλεκτρονικά παρεχόμενων υπηρεσιών και η πώληση υπηρεσιών που παρέχονται σε συγκεκριμένο φυσικό χώρο.
Με άλλα λόγια, οι καταναλωτές μέσω διαδικτύου από μία άλλη χώρα της ΕΕ από αυτήν του εμπόρου θα πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν εγχώριοι πελάτες, όταν αυτοί:
- Αγοράζουν αγαθά (π.χ. οικιακές συσκευές, ηλεκτρονικά είδη, ρούχα) τα οποία παραδίδονται σε ένα κράτος μέλος στο οποίο ο έμπορος προσφέρει παράδοση στους γενικούς του όρους, ή που συλλέγονται σε μία τοποθεσία που έχει συμφωνηθεί μεταξύ των μερών σε μία χώρα της ΕΕ στην οποία ο έμπορος προσφέρει αυτή τη δυνατότητα. Παράδειγμα: Βέλγος πελάτης επιθυμεί να αγοράσει ένα ψυγείο και βρίσκει την καλύτερη προσφορά σε γερμανικό δικτυακό τόπο. Ο πελάτης θα έχει το δικαίωμα να παραγγείλει το συγκεκριμένο προϊόν και να το παραλάβει στις εγκαταστάσεις του εμπόρου ή να οργανώσει την παράδοση στον τόπο κατοικίας του.
- Λαμβάνουν υπηρεσίες που παρέχονται μέσω διαδικτύου και οι οποίες δεν προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα, όπως υπηρεσίες νέφους, τείχη προστασίας, αποθήκευση δεδομένων, υπηρεσίες φιλοξενίας ιστοσελίδων. Παράδειγμα: Καταναλώτρια από τη Βουλγαρία επιθυμεί να αγοράσει υπηρεσίες φιλοξενίας για την ιστοσελίδα της από μια ισπανική εταιρεία. Θα διαθέτει πλέον πρόσβαση στην υπηρεσία, θα μπορεί να εγγραφεί και να αγοράσει την υπηρεσία αυτή χωρίς να πρέπει να καταβάλει πρόσθετα τέλη σε σύγκριση με Ισπανό καταναλωτή.
- Αγοράζουν μία υπηρεσία η οποία παρέχεται στις εγκαταστάσεις του εμπόρου ή σε μία φυσική τοποθεσία στην οποία δραστηριοποιείται ο έμπορος, π.χ. διαμονή σε ξενοδοχείο, αθλητικά γεγονότα, ενοικίαση αυτοκινήτου, μουσικά φεστιβάλ ή εισιτήρια πάρκων ψυχαγωγίας. Παράδειγμα: Μια ιταλική οικογένεια μπορεί να αγοράσει ένα ταξίδι σε πάρκο ψυχαγωγίας στη Γαλλία απευθείας, δηλαδή χωρίς να ανακατευθυνθεί προς ιταλική ιστοσελίδα.
Η αυτόματη επαναδρομολόγηση σε άλλη ιστοσελίδα, για λόγους σχετιζόμενους με την εθνικότητα ή τον τόπο διαμονής, χωρίς την προηγούμενη έγκριση του καταναλωτή επίσης θα απαγορεύονται.
Επιπλέον, κατόπιν πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το ψηφιακό περιεχόμενο που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα, όπως τα ηλεκτρονικά βιβλία, μουσική ή βίντεο-παιχνίδια, έμεινε εκτός πεδίου εφαρμογής του κανονισμού προς το παρόν.
Ωστόσο, η διαπραγματευτική ομάδα του Ευρωκοινοβουλίου πέτυχε μία φιλόδοξη «ρήτρα αναθεώρησης» που καθιστά σαφές ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να εξετάσει, μέσα σε δύο χρόνια από τη θέση σε ισχύ του κανονισμού, όχι μόνο το εάν θα επεκτείνει στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού στο μη-οπτικοακουστικό περιεχόμενο που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα, αλλά ακόμα να αναλύσει προσεκτικά εάν επιπλέον τομείς, όπως οι οπτικοακουστικές υπηρεσίες και οι υπηρεσίες μεταφοράς, θα πρέπει να ενταχθούν στο πεδίο εφαρμογής.
Να σημειωθεί εν προκειμένω ότι, ο κανονισμός δεν επιβάλλει καμία υποχρέωση πώλησης και δεν εναρμονίζει τις τιμές. Αντιμετωπίζει, ωστόσο, τις διακρίσεις όσον αφορά την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες σε περιπτώσεις στις οποίες αυτές δεν μπορούν να δικαιολογηθούν αντικειμενικά (π.χ. με υποχρεώσεις ΦΠΑ ή διαφορετικές νομικές απαιτήσεις).
Δηλώσεις
Από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο αντιπρόεδρος Andrus Ansip, αρμόδιος για την Ψηφιακή Ενιαία Αγορά, δήλωσε: «Σήμερα βάζουμε τέλος στις αδικαιολόγητες διακρίσεις στις αγορές που πραγματοποιούνται στο διαδίκτυο: πολύ καλά νέα για τους καταναλωτές. Με τους νέους κανόνες, οι Ευρωπαίοι θα μπορούν να επιλέγουν τον δικτυακό τόπο από τον οποίο επιθυμούν να αγοράζουν, χωρίς να εμποδίζονται ή να ανακατευθύνονται σε άλλον. Η δυνατότητα αυτή θα γίνει πραγματικότητα πριν από τα Χριστούγεννα του επόμενου έτους.»
Η Επίτροπος Elżbieta Bieńkowska, αρμόδια για την εσωτερική αγορά, τη βιομηχανία, την επιχειρηματικότητα και τα ΜΜΕ, πρόσθεσε: «Αναβαθμίζουμε την ενιαία αγορά της ΕΕ στην ψηφιακή εποχή, παρέχοντας στους καταναλωτές την ίδια δυνατότητα πρόσβασης στο ευρύτερο δυνατό φάσμα προσφορών, είτε εισέρχονται οι ίδιοι σε κάποιο κατάστημα σε άλλη χώρα, είτε πραγματοποιούν αγορές μέσω διαδικτύου. Το επόμενο βήμα: να μειώσουμε τις τιμές της διασυνοριακής παράδοσης δεμάτων, οι οποίες εξακολουθούν να αποθαρρύνουν τους πολίτες να πραγματοποιούν αγορές ή πωλήσεις προϊόντων σε ολόκληρη την ΕΕ.»
Η Επίτροπος Mariya Gabriel, αρμόδια για την Ψηφιακή Οικονομία και Κοινωνία, κατέληξε: «Η κατάργηση του αθέμιτου γεωγραφικού αποκλεισμού αποτελεί σημαντικό βήμα προόδου για τους καταναλωτές και τη δημιουργία μιας πραγματικής ψηφιακής ενιαίας αγοράς που θα λειτουργεί για όλους. Παράλληλα με την κατάργηση των τελών περιαγωγής και της φορητότητας, οι πολίτες της ΕΕ θα είναι σε θέση να αγοράζουν τα νέα έπιπλά τους στο διαδίκτυο, να κλείνουν δωμάτια ξενοδοχείων ή να χρησιμοποιούν την πιστωτική κάρτα τους, τόσο διασυνοριακά όσο και στη χώρα τους».
Όσον αφορά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Róża Thun (Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, Πολωνία), εισηγήτρια της Επιτροπής Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δήλωσε: «Με τη νέα συμφωνία, δεν θα υπάρχουν πλέον τεχνικά εμπόδια στην πρόσβαση ιστοσελίδων και εφαρμογών εμπόρων, ούτε οι καταναλωτές θα στερούνται τη δυνατότητα μίας συναλλαγής εξαιτίας της διεύθυνσης μίας πιστωτικής κάρτας. Πρόσθετα, ο καταναλωτής δεν θα ανακατευθύνεται σε κάποια άλλη ιστοσελίδα συγκεκριμένης χώρας χωρίς την συγκατάθεσή του».
«Είμαι ευτυχής διότι μετά από ενάμιση χρόνο σκληρής δουλειάς επιτύχαμε μία καλή συμφωνία, η οποία ανοίγει την ευρωπαϊκή αγορά στους καταναλωτές και τους εμπόρους. Εάν αυτή η προσωρινή συμφωνία επιβεβαιωθεί από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο, τότε μέχρι τα Χριστούγεννα του 2018 οι καταναλωτές θα μπορούν να αγοράζουν αγαθά σε όλα τα κράτη μέλη χωρίς να αποκλείονται ή να επαναδρομολογούνται», πρόσθεσε η κα. Thun.
Επόμενα βήματα
Η προσωρινή συμφωνία πρέπει ακόμα να επιβεβαιωθεί από τους πρέσβεις των κρατών μελών της ΕΕ και από την Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ο υπό επεξεργασία κανονισμός θα τεθεί τότε προς ψήφιση από το Κοινοβούλιο σε προσεχή σύνοδο της Ολομέλειάς του και θα εγκριθεί επίσημα από το Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ. Τέλος, ο νέος κανονισμός θα τεθεί απευθείας σε ισχύ, εννέα μήνες από τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ, ώστε να υπάρξει περιθώριο προσαρμογής ιδίως για τις μικρές επιχειρήσεις.
Ιστορικό
Σε μια έρευνα της Επιτροπής διαπιστώθηκαν πρακτικές γεωγραφικού αποκλεισμού στο 63 % του συνόλου των δικτυακών τόπων που αξιολογήθηκαν. Προκύπτει ότι το 2015, ποσοστό μικρότερο από το 40 % των δικτυακών τόπων επέτρεπαν στους διασυνοριακούς πελάτες να ολοκληρώσουν μια αγορά, με αποτέλεσμα λιγότερα έσοδα για τις εταιρείες και λιγότερες επιλογές για τους καταναλωτές. Ο κανονισμός για τον τερματισμό του αδικαιολόγητου γεωγραφικού αποκλεισμού που προτάθηκε τον Μάιο του 2016 ως μέρος της ψηφιακής ενιαίας αγοράς, θεωρήθηκε νομοθετική προτεραιότητα για το 2017 κατόπιν συμφωνίας των τριών ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων στην κοινή τους δήλωση στις αρχές του τρέχοντος έτους. Ο κανονισμός αυτός αποτελούσε μέρος μιας δέσμης μέτρων για το ηλεκτρονικό εμπόριο σε συνδυασμό με νομοθετική πρόταση σχετικά με τις διασυνοριακές υπηρεσίες παράδοσης δεμάτων, καθώς και με νομοθετική πρόταση για την ενίσχυση της επιβολής των δικαιωμάτων των καταναλωτών.
