Αδυναμία, διγλωσσία, ακόμη και υποκρισία: τα κράτη βρίσκονται στο εδώλιο του κατηγορουμένου κάθε φορά που ξεσπά ένα σκάνδαλο όπως αυτό των Paradise Papers. Έχουν εντούτοις το κλειδί για να δώσουν μάχη κατά της φοροαποφυγής, σύμφωνα με αντιπροσώπους διεθνών θεσμών και μη κυβερνητικών οργανώσεων.
“Είναι θέμα βούλησης. Τα κράτη πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους”, δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο η Μανόν Ομπρί, εκπρόσωπος της μκο Oxfam, μετά τις αποκαλύψεις της Διεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) για τις πρακτικές μεγάλων ομίλων καθώς και προσωπικοτήτων που επιδιώκουν να μεταφέρουν τα εισοδήματά τους εκεί όπου θα φορολογηθούν λιγότερο.
“Τα κράτη έχουν τις ικανότητες για να ανακτήσουν την εξουσία από τις πολυεθνικές και τις μεγάλες περιουσίες που εφαρμόζουν πρακτικές φοροαποφυγής”, διαβεβαίωσε καλώντας κυρίως τις κυβερνήσεις να εφαρμόσουν κυρώσεις και να επιβάλουν μεγαλύτερη διαφάνεια στους μεγάλους ομίλους αναφορικά με τα εισοδήματά τους.
Την άποψη αυτή συμμερίζεται ο Μαρκ-Αντρέ Φεφέ, πρόεδρος της γαλλικής οργάνωσης της μκο Διαφάνεια. “Τα κράτη οφείλουν να εμβαθύνουν τη συνεργασία τους για να εντείνουν την πίεση επί των οικονομικών παραδείσων και αυτών που φοροδιαφεύγουν”, δήλωσε υπογραμμίζοντας ότι αυτές οι πρακτικές είναι “απαράδεκτες” σε μια περίοδο που “ζητείται από τους πολίτες να καταβάλουν σημαντικές προσπάθειες”.
“Τα κράτη μπορούν άραγε να δράσουν; Ναι, εφόσον έχουν την πολιτική βούληση”, παραδέχεται ο Πασκάλ Σεντ-Αμάν, διευθντής του Κέντρου φορολογικής πολιτικής και διοίκησης του ΟΟΣΑ, απαντώντας σε ερώτηση του Γαλλικού Πρακτορείου.
Προθέσεις και βούληση
Σε κάθε σκάνδαλο, οι κυβερνήσεις σπεύδουν να καταγγείλουν τη φοροαποφυγή, ανακοινώνοντας πλήθος προτάσεων για να εμποδίσουν αυτές τις πρακτικές. “Δεν πρέπει να συγχέουμε τις προθέσεις με τη βούληση”, απαντά ο Σεντ-Αμάν.
“Η βούληση εκφράζεται σε πολύ μεγαλύτερο χρόνο”, υπογραμμίζει επικαλούμενος ως παράδειγμα τα δέκα χρόνια που ήταν απαραίτητα για να εφαρμοστεί η αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών που έβαλε φέτος τέλος στο τραπεζικό απόρρητο.
“Δέκα χρόνια δεν είναι πολύ για τον οικονομικό χρόνο, όμως δεν πρόκειται για δημοσιογραφικό χρόνο”, εξήγησε ο υπεύθυνος του ΟΟΣΑ, πεπεισμένος πως ο τόνος των κρατών έχει αλλάξει μετά την κρίση του 2008, η οποία τα παρακίνησε να αγωνιστούν κατά της φοροδιαφυγής.
Είναι επίσης πεπεισμένος πως η Ομάδα των Είκοσι (G20) είναι το καλύτερο μέρος για να ασκηθεί ισχυρή πίεση επί των χωρών με ευνοϊκή φορολογία, εφόσον τα μέλη της αποτελούν το 80% της παγκόσμιας οικονομίας και μπορούν συνεπώς να επιβάλλουν αποφάσεις. “Αν δεν υπάρξει μηχανισμός για να τα σπρώξει να κινηθούν, δεν θα το κάνουν”, εξήγησε στο Γαλλικό Πρακτορείο.
Για τον ευρωπαίο επίτροπο Οικονομικών Υποθέσεων Πιέρ Μοσκοβισί, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν μένει με σταυρωμένα χέρια. “Ούτε τα κράτη ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι αδύναμα”, δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο, παρόλο που τα Paradise Papers έφεραν στο φως σε ποιο σημείο τα κράτη μέλη της ΕΕ διεξάγουν μια φορολογική μάχη για να προσελκύσουν τις επιχειρήσεις.
Φέρνει ως παράδειγμα την ολλανδική νομοθεσία που επέτρεψε στην αμερικανική εταιρεία αθλητικών ειδών Nike να επωφεληθεί από ένα “παραθυράκι” για να μειώσει στο 2% τους φόρους επί των κερδών της, από 25% που είναι ο μέσος όρος για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Η νομοθεσία αυτή απαγορεύθηκε με ευρωπαϊκή κατευθυντήρια οδηγία, αλλά μόνον από το 2020 και μετά.
“Πρέπει να επωφεληθούμε από το σκάνδαλο αυτό για να ζητήσουμε να επιταχυνθεί η εφαρμογή της”, δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Μοσκοβισί, ο οποίος παραδέχεται πως οι πρόοδοι των τελευταίων ετών “δεν έχουν προφανώς ολοκληρωθεί”, όμως ελπίζει πως τα Paradise Papers θα του επιτρέψουν να προωθήσει γρήγορα τις τρεις προτάσεις που έβαλε στο τραπέζι στις Βρυξέλλες.
Ο επίτροπος θέλει πριν από το τέλος της χρονιάς να υπάρξει μια ευρωπαϊκή μαύρη λίστα με τους φορολογικούς παραδείσους, η οποία δεν θα περιλαμβάνει πάντως χώρες της ΕΕ. Προτείνει επίσης να απαιτηθεί μεγαλύτερη διαφάνεια σχετικά με τους μεσάζοντες που εξυφαίνουν τα συστήματα φοροαποφυγής και, τέλος, να δημοσιοποιηθούν τα λογιστικά και φορολογικά δεδομένα των πολυεθνικών επιχειρήσεων.
