Τον πόλεμο στις αγορές από Κίνα μέσω Ιντερνετ κήρυξαν η κυβέρνηση αλλά και η Ευρωπαϊκή Ενωση, καθώς διαπιστώνουν ότι τα κράτη χάνουν πολλά δισ. ευρώ από ΦΠΑ που δεν εισπράττουν εδώ και δεκαετίες για τις συναλλαγές αυτές.
Ηδη από το καλοκαίρι χιλιάδες Ελληνες καταναλωτές βιώνουν τις αλλαγές, καθώς τα εμπορεύματα που παραγγέλνουν μέσω Διαδικτύου καθυστερούν επί μήνες να εκτελωνιστούν και να φτάσουν στα χέρια τους, ενώ πολύ συχνά βρίσκονται ξαφνικά και αντιμέτωποι με χρεώσεις φόρων και εξόδων που ξεπερνούν ακόμα και την αξία των αγορών που έκαναν.
Καθίστανται έτσι όμηροι των αλλαγών που ξεκίνησαν στη χώρα μας πριν από έναν χρόνο και θα ολοκληρωθούν το 2021.
Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, οι αλλαγές δρομολογούνται για το 2019 και μετά. Οι μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες αγορών από τρίτες χώρες όπως η Κίνα, η Ασία ή η Αμερική (ebay, amazon, AliExpress κ.λπ.) θα αρχίσουν να προσαρμόζονται ώστε, εκτός από τα μεταφορικά κόστη, να εμφανίζουν και να ενσωματώνουν τον ΦΠΑ που ισχύει στη χώρα για την προορίζονται τα προϊόντα. Για πρώτη φορά οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες αγορών καθίστανται νομικά υπεύθυνες για την απόδοση του ΦΠΑ για τις εξ αποστάσεως πωλήσεις τις οποίες διευκολύνουν. Και αυτό επειδή μέχρι τώρα τα περισσότερα εμπορεύματα που εισάγονται στην Ε.Ε. για πωλήσεις εξ αποστάσεως περνούν χωρίς ΦΠΑ, με αποτέλεσμα τον αθέμιτο ανταγωνισμό για τις ευρωπαϊκές -και ελληνικές- επιχειρήσεις
Τελωνειακός πόλεμος
Οι απευθείας αγορές από ηλεκτρονικά καταστήματα του εξωτερικού ξεκίνησαν διεθνώς πριν από σχεδόν τρεις δεκαετίες, στη χώρα μας όμως έγιναν μόδα κυρίως μετά το 2001, λόγω της ξαφνικής διάδοσης του «γρήγορου Ιντερνετ» (που είχε καθυστερήσει ήδη στην Ελλάδα) αλλά και της χρήσης του ευρώ που, ως πιο «σκληρό» και από το δολάριο νόμισμα, έκανε πιο ελκυστικές τις αγορές από τρίτες χώρες. Επιπλέον, στα χρόνια αυτά αναδείχθηκε και η Κίνα μεγάλος οικονομικός παίκτης του παγκόσμιου εμπορίου.
Παράλληλα αυξήθηκαν όμως και τα προβλήματα κατά τον εκτελωνισμό των προϊόντων μόλις έφταναν στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Και ήταν θέμα χρόνου να μπουν φραγμοί που δεν υπήρχαν ή είχαν ανασταλεί στο πλαίσιο συμφωνιών για το διεθνές εμπόριο.
Ωστόσο, οι σκηνές ροκ που λαμβάνουν χώρα από το καλοκαίρι που πέρασε στα τελωνεία της χώρας μάλλον δεν έχουν προηγούμενο, καθώς αγανακτισμένοι καταναλωτές διαμαρτύρονται επειδή χιλιάδες προϊόντα που έχουν παραγγείλει συσσωρεύονται και στοιβάζονται επί μήνες εκτεθειμένα στον ήλιο ή στη βροχή και στο κρύο έξω από τα τελωνεία, ενώ οι αγοραστές τους ταλαιπωρούνται για να αποδείξουν πόσο πλήρωσαν για το προϊόν που παρήγγειλαν, προκειμένου να αποφύγουν να πληρώσουν υπέρογκα ποσά σε χρεώσεις εκτελωνισμού, αλλά χωρίς πάντα επιτυχία. Αιτία του κακού ήταν ότι συχνά οι πωλητές -κυρίως από Κίνα ή άλλες χώρες της Ασίας- δήλωναν αξία μικρότερη από την πραγματική, για να περνούν αφορολόγητα τα πακέτα στη χώρα μας και στον υπόλοιπο κόσμο, καθώς ευτελούς αξίας προϊόντα κάτω των 22 ευρώ απαλλάσσονταν από φόρο, δημιουργώντας συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού για τις παραδοσιακές ή και τις διαδικτυακές επιχειρήσεις της Ελλάδας και της Ευρώπης.
Ομηροι οι καταναλωτές
Από την εβδομάδα που πέρασε, αυτό πλέον αλλάζει πανευρωπαϊκά και το παράθυρο για αφορολόγητες αγορές από την Κίνα κλείνει. Στην Ελλάδα, όμως, η αντίδραση του ελληνικού υπουργείου Οικονομικών ήταν άλλη. Ηδη από το καλοκαίρι έχει εκδώσει νέες οδηγίες για τις αγορές μέσω Ιντερνετ από το εξωτερικό οι οποίες, όπως φαίνεται, οδηγούν ενίοτε σε υπερβολικά αυστηρούς τελωνειακούς ελέγχους, σε τεράστιες καθυστερήσεις στις παραδόσεις των δεμάτων, αλλά και στην επιβολή δυσανάλογα υψηλών φόρων και χρεώσεων, ακόμα και για μηδαμινής αξίας προϊόντα που διανέμονται μέσω των ταχυδρομείων στη χώρα μας
Εντούτοις, ξαφνικά χιλιάδες καταναλωτές βρίσκονται εδώ και μήνες όμηροι των αλλαγών. Μετά από δύο ή τρεις και τέσσερις μήνες αναμονής, καλούνται είτε να πληρώσουν ό,τι φόρο και χρεώσεις επιβάλλουν τα τελωνεία και οι ταχυδρομικές εταιρείες στην Ελλάδα, είτε να κάνουν ένσταση για να διορθώσουν τις χρεώσεις – που σημαίνει καθυστέρηση για άλλους 1-2 μήνες χωρίς εξασφαλισμένο αποτέλεσμα. Υπάρχει φυσικά και η τρίτη οδός που κάποιοι επιλέγουν, να παρατήσουν το προϊόν ή να ακυρώσουν την παραγγελία τους, για να μην υποχρεωθούν σε επιπλέον έξοδα μετάβασης στο τελωνείο του αεροδρομίου και απαγορευτικές ή αυθαίρετες χρεώσεις.
Ο όγκος των προϊόντων όμως στα τελωνεία αυξάνεται αντί να μειώνεται, επειδή πλέον σταματάνε για έλεγχο σχεδόν όλα τα πακέτα, ενώ ακόμα δεν έχουν προσληφθεί και εγκατασταθεί όσοι εκτελωνιστές είναι απαραίτητοι για να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες των καταναλωτών. Αγανακτισμένοι πολίτες που αναζητούν τα προϊόντα τους -αλλά και ευθύνες για την ταλαιπωρία τους- γίνονται μπαλάκι ανάμεσα σε τελωνειακές αρχές και μεταφορικές εταιρείες. Το θέμα απασχολεί έντονα στα διαδικτυακά fora καταναλωτών και πολλοί οργανώνονται για να κινηθούν νομικά προκειμένου να βγουν από την ιδιότυπη ομηρία στην οποία έχουν περιέλθει, ειδικά σε περιπτώσεις που διαπιστώνουν αδικίες ή καταστροφή των προϊόντων που παρέλαβαν λόγω έλλειψης κατάλληλων χώρων αποθήκευσης. Εξαιτίας της καθυστέρησης μάλιστα, χιλιάδες καταναλωτές χάνουν το δικαίωμα εγγύησης, υπαναχώρησης ή επιστροφής των προϊόντων που αγόρασαν, υφιστάμενοι έτσι ακόμα μεγαλύτερη ζημία.
Ανατρέπονται τα πάντα
Και σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, όμως, οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές. Οι κανόνες είχαν τεθεί δεκαετίες πριν από την άνθηση του Διαδικτύου, αλλά πλέον αλλάζουν. Ετσι, οι αποφάσεις που μόλις προ ημερών έλαβε το Συμβούλιο της Ε.Ε., δεσμεύουν τις κυβερνήσεις όλων των κρατών-μελών.
Στόχος της Ε.Ε. είναι να εξοικονομήσουν τα κράτη περίπου 5 δισ. ευρώ, που υπολογίζεται πως χάνονται πανευρωπαϊκά κάθε χρόνο μόνο από διαφυγόντα έσοδα ΦΠΑ στις εξ αποστάσεως ηλεκτρονικές αγορές. Πρακτικά οι αλλαγές στον ΦΠΑ συνοψίζονται στα εξής:
■ Καταργείται (από το 2019 πιθανότατα) η απαλλαγή από ΦΠΑ για αγορές αξίας κάτω των 22 ευρώ. Κερδισμένες βγαίνουν όμως έτσι άμεσα όχι μόνο οι κυβερνήσεις που θα εισπράττουν περισσότερο ΦΠΑ, αλλά και οι ευρωπαϊκές -και φυσικά οι ελληνικές- επιχειρήσεις που δεν θα έχουν πλέον να αντιμετωπίσουν τον αθέμιτο ανταγωνισμό από τις ασιατικές εταιρείες που, παράνομα ή νόμιμα, πωλούσαν αφορολόγητα και φθηνότερα τα ίδια προϊόντα με τους Ευρωπαίους πωλητές.
■ Αγορές από Κίνα. Θα δημιουργηθεί μια νέα πανευρωπαϊκή πύλη για πωλήσεις εξ αποστάσεως από τρίτες χώρες -κυρίως από την Κίνα- από όπου θα περνάνε τα προϊόντα μικρής σχετικά αξίας, κάτω των 150 ευρώ. Η εφαρμογή αυτή θα σχεδιαστεί να λειτουργεί σε όλες τις γλώσσες, ώστε οι εταιρείες να μπορούν εύκολα και χωρίς ιδιαίτερο κόστος να τιμολογούν ό,τι πουλούν με τον ΦΠΑ της χώρας του παραλήπτη του προϊόντος. Επιπλέον, οι μεγάλες πλατφόρμες καθίστανται υπεύθυνες να αποδίδουν τον σωστό ΦΠΑ στα κράτη όπου αποστέλλονται τα προϊόντα.
Για τους καταναλωτές πάντως εκτιμάται ότι δεν θα επιβαρυνθούν ιδιαίτερα, καθώς για λόγους ανταγωνισμού η Κομισιόν αναμένει ότι οι επιχειρήσεις θα απορροφήσουν τη φορολογική επιβάρυνση, ενώ το μέτρο θα επιταχύνει τη διακίνηση και θα μειώσει το κόστος συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις ΦΠΑ για τις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών.
