Το επόμενο διάστημα προμηνύεται “θερμό” καθώς την Παρασκευή έκλεισε η συμφωνία και από αυτήν την εβδομάδα αναμένεται να ξεκινήσει το λεγόμενο market test, δηλαδή η διερεύνηση της αγοράς για την πώληση του 40% των λιγνιτών της ΔΕΗ. Οι συνδικαλιστές της εταιρείας λοιπόν έχουν προαναγγείλει κινητοποιήσεις για την αποτροπή των πωλήσεων, χωρίς να αποκλείουν καταλήψεις και κλείσιμο μονάδων.
Τι σημαίνει όμως αυτό πρακτικά για τους καταναλωτές;
Κινδυνεύουμε, όποτε η ΓΕΝΟΠ αποφασίσει να ανεβάσει απεργιακές στροφές, με διακοπές ρεύματος ή ακόμη και με μπλακ άουτ; Έχουν όπως συνέβαινε παλιά το διακόπτη που κατεβάζει το φως για όλα τα σπίτια της χώρας;
Η απάντηση με λίγα λόγια είναι όχι, αλλά ας δούμε πραγματικά τι συμβαίνει στο ηλεκτρικό σύστημα και πόσο θα επηρέαζε την καθημερινότητά μας μια μεγάλη απεργία στη ΔΕΗ.
Καταρχάς να ξεκαθαρίσουμε ένα πράγμα: όλοι οι καταναλωτές, είτε προμηθευόμαστε ρεύμα από τη ΔΕΗ, είτε από κάποια ιδιωτική εταιρεία, αγοράζουμε ενέργεια από μία κοινή ‘δεξαμενή’, το λεγόμενο pool, όπου διοχετεύουν την παραγωγή τους όλοι, είτε πρόκειται για εργοστάσια της ΔΕΗ, είτε για ιδιώτες παραγωγούς, είτε για ΑΠΕ (αιολικά φωτοβολταϊκά κλπ). Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει διαχωρισμός και σε περίπτωση διακοπής, το ρεύμα κόβεται σε όλους και όχι μόνο στους πελάτες της ΔΕΗ.
Γενικά η αρχιτεκτονική της αγοράς χωρίζεται στους παραγωγούς (ΔΕΗ και ιδιώτες), στη μεταφορά και διανομή του ρεύματος (ΑΔΜΗΕ, που είναι Δημόσιο και 24% Κινέζοι και ΔΕΔΔΗΕ που είναι 100% ΔΕΗ) και στην προμήθεια (ΔΕΗ 85% και ιδιώτες πάροχοι 15%).
Απεργία
Τα τελευταία χρόνια η ΓΕΝΟΠ δεν έχει κάνει καμία μεγάλη απεργία που να επηρεάσει τις μονάδες παραγωγής ή το κέντρο ελέγχου του ΑΔΜΗΕ στον Άγιο Στέφανο. Για να σβήσουν τα φώτα σε όλη τη χώρα, ο μοναδικός τρόπος είναι να κατέβουν οι διακόπτες στον ΑΔΜΗΕ.
Όταν στο παρελθόν γίνονταν απεργίες και έκλειναν μονάδες παραγωγής συνέβαινε το εξής: Καθώς υπήρχε έλλειμμα προσφοράς και ζήτησης, ο ΑΔΜΗΕ ή παλιότερα ο ΔΕΣΜΗΕ ή ακόμη πιο παλιά η Γενική Διεύθυνση Μεταφοράς της ΔΕΗ έδιναν εντολή να γίνουν διακοπές ρεύματος ανά γεωγραφικές περιοχές. Έτσι με την εκ περιτροπής ηλεκτροδότηση διασφαλιζόταν ότι για κάποιες ώρες θα έχουν ρεύμα όλοι.
Το σύστημα παραγωγής
Ωστόσο τα πράγματα πλέον έχουν αλλάξει και η ΔΕΗ δεν ελέγχει το 100% της παραγωγής. Σήμερα στη ΔΕΗ ανήκει το 78% των μονάδων που βρίσκονται σε λειτουργία, χωρίς να περιλαμβάνονται οι ΑΠΕ.
Συγκεκριμένα σε σύνολο 16.343,2MW:
-3912MW λιγνιτικών ανήκουν στη ΔΕΗ
-4939,6 MW μονάδων φυσικού αερίου ανήκουν σε ΔΕΗ (2370MW) και ιδιώτες (2569,6 MW)
-3073 MW υδροηλεκτρικών ανήκουν στη ΔΕΗ
-4964 MW ΑΠΕ ανήκουν σε συντριπτικό ποσοστό σε ιδιώτες
Η εικόνα αλλάζει ακόμη περισσότερο εάν δούμε τη φωτογραφία του συστήματος παραγωγής για μια ημέρα.
Για παράδειγμα σήμερα με την αιχμή της ζήτησης να φτάνει στο μέγιστο τα 7310MW και στο σύνολο της ημέρας να αναμένεται κατανάλωση 141.754MWh έχουμε:
-23.652MWh ΑΠΕ
-16.216MWh εισαγωγές (και εξαγωγές)
-92.266 MWh θερμική παραγωγή (περίπου 60% ΔΕΗ και 40% ιδιώτες)
-11.530 MWh υδροηλεκτρικά (100% ΔΕΗ)
Πρακτικά δηλαδή ακόμη και εάν έσβηναν όλες οι μονάδες της ΔΕΗ, θα είχαμε έλλειμμα ενέργειας περίπου για το 50% της ζήτησης. Σε σχέση δηλαδή με το παρελθόν ένα σημαντικό κομμάτι της ζήτησης θα μπορούσε να καλυφθεί από τις ιδιωτικές μονάδες, τα ΑΠΕ και τις εισαγωγές. Εδώ να σημειωθεί ότι σπανίως στο παρελθόν έσβησαν όλες οι θερμικές και υδροηλεκτρικές μονάδες της ΔΕΗ. Πρακτικά εάν κλείσουν μία ή δύο μονάδες λιγνίτη και αερίου της ΔΕΗ τότε το πιθανότερο είναι να μην έχουμε πρόβλημα επάρκειας και διακοπές ρεύματος.
Ιδιώτες πάροχοι
Εάν φτάσουμε στο σημείο της απεργίας και όντως σταματήσει η παραγωγή σε πολλά εργοστάσια της ΔΕΗ, ποιες θα είναι οι επιπτώσεις;
Πρώτον, θα ακριβύνει σημαντικά το ρεύμα στη χονδρεμπορική αγορά, γεγονός που θα προκαλέσει τεράστια οικονομική ζημιά στη ΔΕΗ, η οποία θα συνεχίσει να αγοράζει ενέργεια για τους πελάτες της στη λιανική. Υπολογίζεται ότι στην τελευταία μεγάλη κινητοποίηση του 2011, η εταιρεία έχασε περίπου 60 εκ. ευρώ που ισοδυναμούσαν με τις μισές ζημιές της χρονιάς εκείνης (123 εκ. ευρώ).
Δεύτερον, θα δουλέψουν σε πλήρη δυναμικότητα τα ιδιωτικά εργοστάσια και οι εισαγωγές που θα αμειφθούν με τις υψηλές τιμές που θα προκύψουν στη χονδρεμπορική αγορά
Τρίτον, ανάλογα με τη διαθεσιμότητα των ΑΠΕ, θα αποφασίζονται περικοπές φορτίων από τη διανομή. Δηλαδή θα έχουμε προγραμματισμένες διακοπές. Οι διακοπές θα αφορούν περιοχές και όχι συγκεκριμένους πελάτες. Δηλαδή εάν υπάρξει διακοπή πχ στο Γέρακα θα είναι για όλους τους καταναλωτές ανεξαρτήτως παρόχου.
Τέταρτον, για να προκληθεί από τη ΓΕΝΟΠ γενικότερο πρόβλημα θα πρέπει να βγουν εκτός συστήματος περισσότερες της μιας, μονάδες: πχ όλες οι υπό πώληση μονάδες σε Μεγαλόπολη και Φλώρινα μαζί με ένα υδροηλεκτρικό συγκρότημα πχ στον Αχελώο. Τότε θα αναγκαζόταν ο Διαχειριστής να βγάλει πρόγραμμα περικοπών για τους καταναλωτές.
Να θυμίσουμε τέλος ότι εκτός των απεργιών του 2011, η ΓΕΝΟΠ είχε προχωρήσει σε κινητοποιήσεις και το 2014 (μικρή ΔΕΗ), τότε όμως οι διακοπές διήρκεσαν λίγες ημέρες αφού η κυβέρνηση προχώρησε άμεσα σε επιστράτευση των εργαζόμενων.
