Νέα εγκύκλιος του ΕΦΚΑ αφήνει «παράθυρο» για 25.000 δικαιούχους, οι αιτήσεις των οποίων είχαν απορριφθεί ή εκκρεμούν στα δικαστήρια
Από την
Αγγελική Μαρίνου
Παράθυρο για σύνταξη σε 25.000 ασφαλισμένους με χρόνο διαδοχικής ασφάλισης, μεταξύ των οποίων και πολλές μητέρες με ανήλικα τέκνα, δίνει η πρόσφατη εγκύκλιος του ΕΦΚΑ για τη διαδοχική ασφάλιση. Το νέο τοπίο που διαμορφώνεται τροφοδοτεί νέες ασφαλιστικές προσδοκίες σε ασφαλισμένους, των οποίων οι αιτήσεις απορρίφθηκαν εντός των Ταμείων ή εκκρεμούν ενώπιον των δικαστηρίων. Ουσιαστικά, μία στις τρεις αιτήσεις συνταξιοδότησης ελεύθερων επαγγελματιών και μία στις τέσσερις αιτήσεις μισθωτών περιλαμβάνουν χρόνο διαδοχικής ασφάλισης και υποβλήθηκαν μετά τις 13/05/2016. Παρότι το ύψος των νέων συντάξεων με διαδοχική ασφάλιση θα είναι χαμηλότερο από ό,τι στο παρελθόν, τουλάχιστον κατά ένα 10%-15% (λόγω του νέου τρόπου υπολογισμού τους), εντούτοις ορισμένες κατηγορίες ασφαλισμένων θα μπορούν εκ νέου να διεκδικήσουν τη σύνταξή τους νωρίτερα από το 60ό έτος της ηλικίας τους (βλ. πίνακα).
«Μετά τη θέσπιση του ν. 4093/2012 και έως την έκδοση του ν. 4387/2016, η διαδοχική ασφάλιση αποτελούσε “ανάχωμα” στην υλοποίηση της ασφαλιστικής προσδοκίας συγκεκριμένων κατηγοριών ασφαλισμένων για έξοδο πριν από τα 62 ηλικιακά έτη. Μητέρες με ανήλικα τέκνα στο τέως ΙΚΑ, οι οποίες αργότερα άλλαξαν δουλειά και ασφαλίστηκαν στον τέως ΟΑΕΕ, “καταδικάστηκαν” ουσιαστικά, όταν, ελλείψει προϋποθέσεων, χρειάστηκε να επικαλεστούν τη διαδοχική ασφάλιση για να συνταξιοδοτηθούν. Πλέον, με την έκδοση της εγκυκλίου 37/2017 του ΕΦΚΑ, οι κατηγορίες αυτές μπορούν εκ νέου να διεκδικήσουν τη σύνταξή τους νωρίτερα από το 60ό έτος της ηλικίας τους» τονίζει ο Γεώργιος Κουτσούκος, δικηγόρος – εργατολόγος.
Θεμελίωση
Ως προς τη θεμελίωση του δικαιώματος συνταξιοδότησης, η αίτηση κρίνεται αρχικώς σύμφωνα με τις συνταξιοδοτικές προϋποθέσεις του τελευταίου ταμείου ασφάλισης στο οποίο υπαγόταν ο ασφαλισμένος, αρκεί να είχε συμπληρώσει τουλάχιστον πέντε έτη ή 1.500 ημέρες ασφάλισης συνολικά, εκ των οποίων 20 μήνες ή 500 ημέρες ασφάλισης κατά την τελευταία πενταετία πριν από την υποβολή της αίτησης. Ως προς τον τρόπο υπολογισμού, λαμβάνονται υπόψη ως συντάξιμες αποδοχές ο μέσος όρος των αποδοχών από τις εισφορές που καταβλήθηκαν από 1/1/2002 και έπειτα και έως την ημερομηνία υποβολής του αιτήματος. Το ποσό της σύνταξης καταβάλλεται ολόκληρο μόνο όταν ο δικαιούχος συμπληρώσει το ηλικιακό όριο που αντιστοιχεί στο Ταμείο του.
Κερδισμένοι από το νέο καθεστώς θα είναι όσοι έχουν παράλληλη ασφάλιση σε δύο φορείς από το 2002 και μετά, κυρίως δημόσιοι υπάλληλοι που ασκούσαν παράλληλα και το επάγγελμα του μηχανικού και του γιατρού. Επίσης, μητέρες που είχαν ανήλικα τέκνα το 2011 ή το 2012 αλλά δεν ήταν ασφαλισμένες στο ΙΚΑ, μπορούν να βγουν τώρα σε σύνταξη με τις ευνοϊκές διατάξεις του ΙΚΑ.
Απώλειες
Στον αντίποδα, απώλειες θα μετρήσουν χιλιάδες ασφαλισμένοι του Δημοσίου και των λεγόμενων «ευγενών» Ταμείων (ΔΕΚΟ – τραπεζών) που ήταν διαδοχικά ασφαλισμένοι πριν από το 2002. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα ασφαλισμένου με 8.400 ένσημα τη χρονική περίοδο 1974-2002 στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και 2.100 ένσημα τη χρονική περίοδο 2005-2012 στον ΟΑΕΕ. Γεννήθηκε στις 8/1/1956 και κατέθεσε αίτηση εξαγοράς πλασματικού χρόνου σπουδών 600 ημερών, ώστε να θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα στα 59 ηλικιακά έτη, με τη συμπλήρωση 11.100 ημερών ασφάλισης. Υπέβαλε αίτηση πλήρους συνταξιοδότησης στις 8/1/2015, δηλαδή μόλις συμπλήρωσε την ηλικία των 59 ετών, αλλά δεν έχει εκδοθεί έως σήμερα οριστική σύνταξη.
Το τέως ΙΚΑ θα πρέπει να κρίνει τώρα -βάσει της εγκυκλίου 37/2017- ότι μπορεί να γίνει αναδρομική θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματός του στο ΙΚΑ, με 35ετία, βάσει των διατάξεων του 2012, λόγω της αναδρομικής συμπλήρωσης 11.100 ημερών ασφάλισης, συνεκτιμωμένης της εξαγοράς δύο πλασματικών ετών σπουδών (ειδικότερα, συμπληρώνει συνολικώς 11.100 ημέρες ασφάλισης έως 31/12/2012, συνυπολογιζομένων των ετών ασφάλισής του σε ΟΑΕΕ και ΙΚΑ-ΕΤΑΜ).
Και τούτο διότι δεν αποτελεί εμπόδιο για τη διαβίβαση του φακέλου από τον ΟΑΕΕ στο ΙΚΑ η μη συμπλήρωση των 60 ηλικιακών ετών και έξι μηνών, βάσει του ν. 4336/2015, οπότε δεν συντρέχει και λόγος απόρριψης της αίτησης συνταξιοδότησης. Με άλλα λόγια, η περίπτωσή του θα πρέπει να αντιμετωπιστεί τώρα με βάση τις νέες οδηγίες και επομένως θα δικαιωθεί, σύμφωνα με τη νομοθεσία του τ. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, πλήρη σύνταξη γήρατος, με ολόκληρο τον χρόνο της διαδοχικής ασφάλισης.
Τι συμβαίνει με τις μητέρες ανηλίκων
Ασφαλισμένες μητέρες με ανήλικο/α τέκνο/α σε τ. ΙΚΑ και τ. ΟΑΕΕ, με ηλικίες από 50 έως 60 ηλικιακά έτη (συμπληρωθέντα έως 18/08/2015), οι οποίες κατέθεσαν αίτηση συνταξιοδότησης και απορρίφθηκε, θα ήταν καλό να απευθυνθούν άμεσα στον ΕΦΚΑ και να ζητήσουν και οι ίδιες να επανακριθεί η περίπτωσή τους, έστω και αν η νέα εγκύκλιος 37/2017 κάνει λόγο για υποχρεωτική εκ του φορέα επανεξέταση όλων των παλαιών υποθέσεων. Η συσσώρευση όγκου τέτοιων υποθέσεων σε συνδυασμό με τις υφιστάμενες υποχρεώσεις/εκκρεμότητες των φορέων (αφομοίωση διατάξεων ν. 4387/2016, εντολή για επιτάχυνση της έκδοσης οριστικών συντάξεων ΕΦΚΑ, περαίωση διαδικασίας επανυπολογισμού των παλαιών συντάξεων σε εξέλιξη κ.λπ.) μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές καθυστερήσεις και απαιτεί την εγρήγορση των ενδιαφερομένων.
Οι ασφαλισμένες μητέρες ανηλίκων θα πρέπει να γνωρίζουν ότι οι υποθέσεις τους θα επαναξιολογηθούν με βάση τα νέα δεδομένα και θα λάβουν σύνταξη με ολόκληρο τον χρόνο της διαδοχικής ασφάλισης. Για παράδειγμα, ασφαλισμένη μητέρα 50 ετών με ανήλικο τέκνο πραγματοποίησε 1.850 ένσημα τη χρονική περίοδο 1990-1996 στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και 1.850 ένσημα τη χρονική περίοδο 1990-1996 στον ΟΑΕΕ. Το τέκνο της γεννήθηκε στις 9/12/1992, ενώ η ίδια στις 5/6/1963 και υπέβαλε αίτηση πλήρους συνταξιοδότησης στις 5/6/2013, δηλαδή έχοντας συμπληρώσει ηλικία 50 ετών. Το κρίσιμο έτος 2010 η ασφαλισμένη διατηρούσε ενεργό δεσμό με τον ΟΑΕΕ, σύμφωνα με το γράμμα και το πνεύμα της παλαιότερης εγκυκλίου 68/2013. Ο ΟΑΕΕ, λοιπόν, θα απέρριπτε το αίτημα συνταξιοδότησης και δεν θα το διαβίβαζε στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ για περαιτέρω κρίση.
Αρμοδιότητα
Το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ θα πρέπει να κρίνει τώρα -βάσει της εγκυκλίου 37/2017- ότι μπορεί να γίνει αναδρομική θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματός της στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ με τις διατάξεις του 2010, λόγω της αναδρομικής συμπλήρωσης των 5.500 ημερών ασφάλισης/18,3 ετών ασφάλισης (ειδικότερα, συμπληρώνει συνολικώς 5.500 ημέρες ασφάλισης έως 31/12/2010, συνυπολογιζομένων των ετών ασφάλισής της σε ΟΑΕΕ και ΙΚΑ-ΕΤΑΜ) και της ιδιότητάς της ως μητέρας με ανήλικο τέκνο το 2010 (έτος ενηλικίωσης του τέκνου της).
Επομένως, η ασφαλισμένη θα δικαιούται μειωμένη σύνταξη γήρατος, ως μητέρα ανήλικου τέκνου, με ολόκληρο τον χρόνο της διαδοχικής ασφάλισης. Αντίστοιχα, ασφαλισμένη μητέρα 57 ετών με ανήλικο τέκνο πραγματοποίησε 2.400 ένσημα τη χρονική περίοδο 1984-1992 στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και 3.300 ένσημα τη χρονική περίοδο 2000-2011 στον ΟΑΕΕ. Το τέκνο της γεννήθηκε στις 12/10/1993 και η ίδια στις 2/12/1957. Υπέβαλε αίτηση πλήρους συνταξιοδότησης στις 2/12/2014, δηλαδή έχοντας συμπληρώσει ηλικία 57 ετών.
Το κρίσιμο έτος 2011 διατηρούσε ενεργό δεσμό με τον ΟΑΕΕ, ο οποίος θα απέρριπτε το αίτημα συνταξιοδότησής της και δεν θα το διαβίβαζε στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ για περαιτέρω κρίση. Με βάση τη νέα εγκύκλιο, μπορεί να γίνει αναδρομική θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματός της στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ με τις διατάξεις του 2011, λόγω της αναδρομικής συμπλήρωσης των 5.500 ημερών ασφάλισης/18,3 ετών ασφάλισης (ειδικότερα, συμπληρώνει συνολικώς 5.700 ημέρες ασφάλισης έως 31/12/2011, συνυπολογιζομένων των ετών ασφάλισής της σε ΟΑΕΕ και ΙΚΑ-ΕΤΑΜ) και της ιδιότητάς της ως μητέρας με ανήλικο τέκνο το 2011 (έτος ενηλικίωσης του τέκνου της).
«Με την έκδοση της εγκυκλίου 37/2017 του ΕΦΚΑ αποκαθίσταται η ομαλή και αποτελεσματική λειτουργία του θεσμού της διαδοχικής ασφάλισης ως προς μεγάλη μερίδα ασφαλισμένων και απομένει, στην πράξη, να δούμε εάν η επικοινωνία μεταξύ των ενταχθέντων (στον ΕΦΚΑ) Ταμείων θα αποβεί εποικοδομητική και κυρίως ευέλικτη για την ταχύτερη δυνατή απονομή των συντάξεων, προς όφελος των ασφαλισμένων» διευκρινίζει ο κ. Κουτσούκος.
