Οι σκανδαλώδεις αποκαλύψεις με τα Panama και Paradise Papers, η δολοφονία μιας δημοσιογράφου στη Μάλτα και το θράσος ορισμένων χωρών να καλύπτουν παράνομες δραστηριότητες, ανάγκασαν τους ευρωπαίους κάπως να σοβαρευτούν και να καταλήξουν, έστω και με αμφιλεγόμενο τρόπο, σε μία μαύρη λίστα χωρών που συνειδητά και απροκάλυπτα προστατεύουν φορολογικούς παραδείσους.
Είναι περίεργο, αλλά τα ξένα και τα ελληνικά ΜΜΕ δεν έδωσαν και μεγάλη σημασία στη σημερινή απόφαση της Ε.Ε. (Τρίτη 5 Δεκεμβρίου). Μόνο η γαλλική εφημερίδα «Le Monde» παρουσίασε στο πρωτοσέλιδό της την απόφαση αυτή.
Η μαύρη λίστα κρατών ή θεσμικών οντοτήτων είναι η εξής:
-Τα Νησιά Σαμόα
-Τα Νησιά Σαμόα υπό αμερικάνικη κτήση
-Η υπό αμερικάνικο έλεγχο νήσος του Γκουάμ
-Το Μπαχρέιν
-Η Γρανάδα
-Η Νότιος Κορέα
-Το Μακάο
-Τα νησιά Μάρσαλ
-Η Μογγολία
-Η Ναμίμπια
-Τα νησιά Παλάος
-Η Σάντα Λούτσια
-Το Τρινιντάντ και Τομπάγκο
-Η Τυνησία
-Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα
-Ο Παναμάς
-Τα Μπαρμπάντος
Την τελευταία στιγμή βγήκαν από τη μαύρη αυτή λίστα το Πράσινο Ακρωτήρι και το Μαρόκο, διότι έδωσαν πειστικές απαντήσεις στα ερωτήματα που υποβλήθηκαν στις κυβερνήσεις τους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση απέρριψε τις προσφυγές της τελευταίας στιγμής της Τυνησίας, του Παναμά και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Και οι τρεις χώρες έσπευσαν να προσφέρουν εγγυήσεις, αλλά οι υπουργοί Οικονομικών της Ε.Ε. τις απέρριψαν.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε και μια άλλη λίστα, τη λεγόμενη «λίστα του Κυκλώνα», που συμπεριλαμβάνονται χώρες που επλήγησαν από τα πρόσφατα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως είναι οι Βρετανικές Παρθένες Νήσοι ή η Αντίγκουα. Στις χώρες αυτές δόθηκε μια παράταση μέχρι το 2018 για να ρυθμίσουν τις εκκρεμότητές τους.
Πώς χώρες όπως οι ΗΠΑ, οι οποίες αρνήθηκαν να συμμετέχουν σε διαδικασίες και ανταλλαγή πληροφοριών, δεν βρίσκονται σε αυτή τη λίστα (παράδειγμα η Πολιτεία του Ντέλαγουερ) αλλά και γιατί η Ρωσία δεν περιλαμβάνεται επίσης σε αυτή τη λίστα, ενώ τα συγκεκριμένα κριτήρια ισχύουν και σε αυτές τις περιπτώσεις;
Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί εργάστηκαν καταρχήν σε μία λίστα με 92 ονόματα χωρών και θεσμικών οντοτήτων, που πληρούσαν τα κριτήρια ως εν δυνάμει φορολογικοί παράδεισοι. Τίθεται λοιπόν ένα ερώτημα, πώς χώρες όπως οι ΗΠΑ, οι οποίες αρνήθηκαν να συμμετέχουν σε διαδικασίες και ανταλλαγή πληροφοριών, δεν βρίσκονται σε αυτή τη λίστα (παράδειγμα η Πολιτεία του Ντέλαγουερ) αλλά και γιατί η Ρωσία δεν περιλαμβάνεται επίσης σε αυτή τη λίστα, ενώ τα συγκεκριμένα κριτήρια ισχύουν και σε αυτές τις περιπτώσεις;
Επίσης προκαλείται και ένα σοβαρό ερώτημα γιατί οι χώρες της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν περιλαμβάνονται στη λίστα, παρά το γεγονός ότι η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία ζήτησαν με ένταση να υπάρξουν κυρώσεις και σε αυτές τις περιπτώσεις. Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Μάλτα, το Λουξεμβούργο και η Ιρλανδία αρνήθηκαν να συναινέσουν στη διαδικασία επιβολής κυρώσεων και σε χώρες της Ε.Ε., διότι απλά συμπεριλαμβάνονται στα κράτη που ευνοούν διαδικασίες φορολογικών παραδείσων, ιδιαίτερα δε η Μάλτα, το Λουξεμβούργο και η Ιρλανδία.
Είναι ηλίου φαεινότερο πως το εγχείρημα αυτό της Ε.Ε. είναι μόνο μια αρχή στη διαμόρφωση ενός πλαισίου που θα απαγορεύει τη λειτουργία μηχανισμών φοροαποφυγής, τουλάχιστον σε πρώτη φάση, όσον αφορά σε ευρωπαίου πολίτες, επιχειρήσεις και θεσμούς. Για να είναι το πράγμα ξεκάθαρο, στην τελευταία λίστα των Paradise Papers συμπεριλαμβάνονται από θεσμούς όπως ο αγγλικός θρόνος, όλες οι γνωστές και άγνωστες εφοπλιστικές επιχειρήσεις, πολιτικοί του πρώτου, του δεύτερου και του τρίτου κόσμου, επιχειρηματίες γνωστοί παγκοσμίως, τράπεζες (και μάλιστα συστημικές), καθώς και ιδιώτες, γνωστοί και μη εξαιρετέοι, όπως αθλητές, πιλότοι της Φόρμουλα 1 κλπ. κλπ…
Το πλέγμα που έχει δημιουργηθεί εδώ και πολλές δεκαετίες και που επιτρέπει τη φοροαποφυγή με νομιμοφανή μέσα, είναι τόσο πολύπλοκο, που μόνον αν κάποιοι το έστησαν επίτηδες, μπορεί να λειτουργήσει… Και όντως το σύστημα επέλεξε να διαθέτει και τέτοιες επιλογέςΤο πλέγμα που έχει δημιουργηθεί εδώ και πολλές δεκαετίες και που επιτρέπει τη φοροαποφυγή με νομιμοφανή μέσα, είναι τόσο πολύπλοκο, που μόνον αν κάποιοι το έστησαν επίτηδες, μπορεί να λειτουργήσει… Και όντως το σύστημα επέλεξε να διαθέτει και τέτοιες επιλογές. Δεν είναι δηλαδή πρόβλημα μόνον η ύπαρξη χωρών και θεσμικών οντοτήτων που επιτρέπουν τη φοροαποφυγή μέσω αμφιλεγόμενων νομικών διαδικασιών και νομιμοφανών δραστηριοτήτων, αλλά είναι και η ίδια η λογική του συστήματος, που προσφέρει στους πολύ ισχυρούς τη δυνατότητα να φοροδιαφεύγουν.
Τέλος, η ίδια η ύπαρξη αυτού του πλέγματος, προσφέρει αφάνταστες διευκολύνσεις σε όλους εκείνους οι οποίοι αν και παρανομούν, εκμεταλλεύονται τα νομιμοφανή κανάλια διαχείρισης μαύρου χρήματος. Τελευταίο παράδειγμα, η δραστηριότητα του οικογενειακού περιβάλλοντους του Ταγίπ Ερντογάν, των υπουργών και του πρωθυπουργού του, οι οποίοι αποδεδειγμένα πια έχουν διακινήσει τεράστια ποσά μαύρου χρήματος, παραβιάζοντας όλους τους διεθνείς και εθνικούς κανόνες, ακόμη και αποφάσεις του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών.
Η πολύ πρόσφατη δολοφονία της δημοσιογράφου από τη Μάλτα, η οποία πρωτοστάτησε στη δημοσιοποίηση στοιχείων γνωστών ως «λίστα της Μάλτας», η οποία είναι ασύμμετρη απώλεια από τη σκανδαλώση υπόθεση των Panama Papers, καταδεικνύει πόσο σοβαρά είναι τα πράγματα και πόσο αδίστακτοι είναι οι μηχανισμοί που κινούνται σε αυτό το διεθνές πλέγμα των φορολογικών παραδείσων.
