Το δέλεαρ των πολλών δόσεων και των ιδιαίτερα χαμηλών προστίμων που έφερε ο νέος νόμος για τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων δεν έπεισε τελικά τους πολίτες. Μέσα στους πρώτους δύο μήνες ισχύος του Ν. 4495/17 μόλις 54.979 πολεοδομικές αυθαιρεσίες έχουν υπαχθεί σε αυτόν, με το ποσό που έχει μπει στα κρατικά ταμεία να φτάνει μετά βίας τα 12 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα με το Βήμα παρά τις γενναιόδωρες εκπτώσεις (20% του προστίμου) που προέβλεπε για όσους έσπευδαν το πρώτο διάστημα να ανοίξουν φάκελο τακτοποίησης, το… στοίχημα σε πρώτη φάση μοιάζει να έχει χαθεί. Οπως διαφαίνεται από τα τελευταία στοιχεία (9.1.2018) του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, η οικονομική ύφεση δεν επιτρέπει στα φτωχά και μεσαία νοικοκυριά να δηλώσουν και να πληρώσουν (έστω και φθηνά) για να σώσουν τα αυθαίρετά τους. Ο στόχος της κυβέρνησης με τον νέο νόμο ήταν να εμπλουτίσει γρήγορα τα ταμεία με… ζεστό χρήμα και να κλείσει, παράλληλα, το κεφάλαιο της ανεξέλεγκτης δόμησης, βάζοντας σε τάξη τις διαμορφούμενες, εδώ και δεκαετίες, συνθήκες καταστρατήγησης κάθε έννοιας χωροταξίας και πολεοδομίας.
Νέα νομοθετική ρύθμιση
Συνολικά, την τελευταία επταετία τα έσοδα από την τακτοποίηση της παράνομης δόμησης (με τη διαδικασία των δύο προηγούμενων νόμων 4014/11 και 4178/13) φτάνουν περίπου τα 2 δισ. ευρώ. Ωστόσο, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, στις αρχές του 2017 είχε διαφανεί σημαντική πτώση στους ρυθμούς υπαγωγής των αυθαιρέτων, ενώ το 12,8% των δηλώσεων είχαν καταστεί υπερήμερες, εξαιτίας ανεξόφλητων δόσεων του προστίμου νομιμοποίησης.
Ετσι, προέκυψε η «ανάγκη» για μια νέα νομοθετική πρωτοβουλία, με εμφανή την πεποίθηση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) ότι οι διευκολύνσεις στις πληρωμές θα προσέλκυαν τους αυθαιρετούχους στο… ταμείο. Το «άλλοθι» για τον νομοθέτη ήταν ότι είναι ένας νόμος κοινωνικά πιο δίκαιος από τους προηγούμενους, με μικρότερα παράβολα και πρόστιμα, καθώς και περισσότερες εκπτώσεις για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Την περιορισμένη προσέλευση, όπως αναφέρουν στο «Βήμα» παράγοντες της αγοράς, ίσως σώσει η «μαγιά» που υπάρχει ήδη από τον προηγούμενο νόμο. Οπως επισημαίνουν, η πλατφόρμα για τη μεταφορά στον νέο νόμο των χιλιάδων δηλώσεων υπαγωγής (για τις οποίες έχουν καταβληθεί παράβολο και ποσοστό ανταπόδοσης) που είχαν γίνει στον Ν. 4178/2013 άνοιξε μόλις στις 15 Δεκεμβρίου. Ετσι οι περισσότεροι – ίσως λόγω των εορτών – δεν κίνησαν τη διαδικασία. Συνολικά, μόνο 4.500 αυθαίρετα μεταφέρθηκαν σε κατάσταση αρχικής υποβολής στον Ν. 4495/17, με δυνατότητα εκ νέου επιλογής του τρόπου εξόφλησης.
