Στη Χριστιανοδημοκρατία δεν είναι ικανοποιημένοι. “Τουλάχιστον κρατήσαμε την καγκελαρία!” σημείωσε δηκτικά ένας βουλευτής μετά την ετεροβαρή υπέρ των Σοσιαλδημοκρατών ελασσόνων εταίρων συμφωνία κατανομής των υπουργείων στον νέο “μεγάλο συνασπισμό” που προέκυψε ύστερα από τέσσερις μήνες κυβερνητικού κενού.
Η ίδια η Άγκελα Μέρκελ παραδέχθηκε ότι χρειάστηκε να υπάρξουν συμβιβασμοί – όμως μερίδα του Τύπου την κατηγορεί ότι προκειμένου να παρατείνει την ήδη δωδεκαετή θητεία της στην εξουσία δεν δίστασε να παραδώσει στο SPD όχι μόνο τα κρισιμότερα υπουργεία, αλλά και την καρδιά του κυβερνητικού προγράμματος. Το συνέδριο των Χριστιανοδημοκρατών στις 26 Φεβρουαρίου θα δείξει κατά πόσον η γκρίνια έχει βάθος.
Αλλά ούτε και στη Σοσιαλδημοκρατία είναι ικανοποιημένοι, παρά τα εμφανή κέρδη της διαπραγμάτευσης για τη συγκρότηση κυβέρνησης. Εδώ άλλωστε τα πράγματα είναι συνθετότερα, καθώς θα πρέπει να αποφανθούν με επιστολική ψήφο τα 460.000 μέλη του κόμματος. Μία έκπληξη στις 4 Μαρτίου, οπότε και θα ανακοινωθεί το αποτέλεσμα, δεν μπορεί να να αποκλεισθεί, παρά τις πιέσεις από κάθε πλευρά, αρχής γενομένης από τον επιχειρηματικό κόσμο, ο οποίος αποζητά σταθερότητα.
Και όμως: ούτε η ένωση βιομηχανιών είναι ικανοποιημένη, καθώς με ανακοίνωσή της στηλιτεύει ό,τι θεωρεί ως στροφή του νέου κυβερνητικού προγράμματος στην αναδιανομή.
Στην πραγματικότητα, δεν είναι πολλοί αυτοί που πιστεύουν ότι ο συνασπισμός που μόλις συγκροτήθηκε θα μακροημερεύσει. Ο εκ των αρχιτεκτόνων του, Μάρτιν Σουλτς, ξεχνώντας τη δέσμευσή του να μη θητεύσει ως υπουργός υπό τη Μέρκελ, παραδίδει την προεδρία των Σοσιαλδημοκρατών στην φιλόδοξη και αριστερόστροφη Άντρεα Νάλες και ετοιμάζεται να αναλάβει το υπουργείο Εξωτερικών, παραγκωνίζοντας τον δημοφιλή Ζίγκμαρ Γκάμπριελ.
Τι μπορεί να περιμένει ο ευρωπαϊκός Νότος
Η ευρωπαϊκή πολιτική υπήρξε από νωρίς το πεδίο στο οποίο ο πρόεδρος του SPD, Μάρτιν Σουλτς, θέλησε να τονίσει τη διακριτότητα του κόμματός του και να αποσπάσει τις μεγαλύτερες παραχωρήσεις από τους υποψήφιους κυβερνητικούς εταίρους του. Επιπλέον, ο αυριανός υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας επένδυσε ανοιχτά σε έναν συντονισμό με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν ο οποίος βλέπει τις φιλοδοξίες του για εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης να μη μένουν χωρίς ανταπόκριση. Η ενίσχυση του κοινοτικού προϋπολογισμού και της γερμανικής συνεισφοράς σε αυτόν θα είναι το κύριο εργαλείο.
Το κυβερνητικό πρόγραμμα που συμφωνήθηκε στη Γερμανία σε μεγάλο βαθμό το επιβεβαιώνει αυτό – και χώρες του ευρωπαϊκού Νότου όπως η Ελλάδα έχουν λόγους να προσδοκούν μία πολιτική λιγότερο ανελαστική. Θα πρέπει όμως να γίνουν αντιληπτοί και οι περιορισμοί που υφίστανται. Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα δεν είναι λιγότερο αλλεργικό από τη Χριστιανοδημοκρατία στην (αντιδημοφιλή μεταξύ των Γερμανών ψηφοφόρων) “μεταβιβαστική ένωση”, ενώ και στο ζήτημα της τραπεζικής ένωσης επικρατεί διακριτική σιωπή.
Οι εξωευρωπαϊκές πιέσεις, πάλι, ενδέχεται να αποδειχθούν καθοριστικές. Οι φοραπαλλαγές-μαμούθ του Ντόναλντ Τραμπ δημιουργούν ένα διεθνές περιβάλλον φορολογικού ανταγωνισμού, όπου τα γαλλογερμανικά σχέδια, λ.χ., για καθιέρωση ελάχιστου εταιρικού φορολογικού συντελεστή στην Ευρωζώνη δεν θα έχουν μεγάλη τύχη.
Δύο κρίσιμοι υπουργοί για την Ελλάδα
Όλαφ Σολτς
Υπήρξε πολιτικό τέκνο του καγκελαρίου Σρέντερ και συμμετείχε στην υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων της “Ατζέντας 2010” που τόσο τραυμάτισαν τη σχέση του SPD με την παραδοσιακή εκλογική του βάση. Ο 59χρονος δήμαρχος-κυβερνήτης του Αμβούργου Όλαφ Σολτς καλείται τώρα να υλοποιήσει μια μετριοπαθή μεν, ευκρινή δε αλλαγή οικονομικής πολιτικής, όπως ζητούσε το κόμμα των Σοσιαλδημοκρατών προκειμένου να συγκατατεθεί στον νέο “μεγάλο συνασπισμό”.
Ο Σολτς θεωρούνταν από καιρό βέβαιο ότι οδεύει προς την κορυφή, ωστόσο οι προοπτικές του ψαλιδίστηκαν από το χάος που επικράτησε στο Αμβούργο κατά την τελευταία σύνοδο κορυφής ασφαλείας της G20, οπότε οι αναρχικοί διαδηλωτές επωφελήθηκαν της ανοργανωσιάς και των κενών ασφαλείας για τα οποία ο δήμαρχος ανέλαβε την ευθύνη. Επιπλέον στο τελευταίο συνέδριο του SPD ο Σολτς εξελέγη μεν αντιπρόεδρος, πλην με απρόσμενα και ταπεινωτικά χαμηλό ποσοστό. Το ότι ο ίδιος τασσόταν υπέρ της συγκρότησης “μεγάλου συνασπισμού” μάλλον δεν εκτιμήθηκε από τους συντρόφους του.
Και μόνο το ότι ένας Σοσιαλδημοκράτης αναλαμβάνει το υπουργείο Οικονομικών ύστερα από οκτώ χρόνια έχει τον συμβολισμό του. Πόσω μάλλον που ο Σολτς θα οριστεί και αντικαγκελάριος. Ο ίδιος έχει την εντολή να προχωρήσει σε πρόσθετες δαπάνες ύψους 46 δισ. ευρώ για την τόνωση της εγχώριας ζήτησης, ωστόσο η πολιτική Σόιμπλε των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών παραμένει, ενώ και ο φόρος αλληλεγγύης καταργείται – και άρα τα δημοσιονομικά περιθώρια κίνησης του νέου υπουργού είναι περιορισμένα. Το δε ευνοϊκό για τη Γερμανία περιβάλλον του φθηνού χρήματος δεν είναι βέβαιο ότι θα μείνει αμετάβλητο.
Ο αυριανός υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας έχει ταχθεί ευθαρσώς υπέρ της παραμονής της Ελλάδας στην Ευρωζώνη, με συνέντευξή του στη “Welt” σε εποχές που ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε φερόταν να επιδιώκει το αντίθετο. Συνολικά, ο Όλαφ Σολτς θα πρέπει να προσωποποιήσει ένα νέο στυλ διακυβέρνησης της νομισματικής ένωσης, όπου η τήρηση των κανόνων και η εφαρμογή μεταρρυθμίσεων δεν αποτελεί τη μόνη όψη της ακολουθούμενης πολιτικής.
Χορστ Ζέεχοφερ
Η εγκατάλειψη του υπουργείου Εσωτερικών ήταν ένα ακόμη αντίτιμο που υποχρεώθηκε να καταβάλει το κόμμα της Άνγκελα Μέρκελ, όμως στη συγκεκριμένη περίπτωση ο κερδισμένος είναι οι Βαυαροί Χριστιανοκοινωνιστές. Έχοντας ήδη δρομολογήσει την διαδοχή του στην πρωθυπουργία της Βαυαρίας, κλείνοντας τη μακρά διαδρομή του στην πολιτική ζωή του κρατιδίου, ο πρόεδρος της CSU, Χόρστ Ζέεχοφερ, μεταπηδά όψιμα στην κεντρική πολιτική σκηνή αναλαμβάνοντας το υπουργείο Εσωτερικών, ενισχυμένο μάλιστα με αρμοδιότητες σχετικές με τις υποδομές και τα ζητήματα οικισμού. Από το υπερυπουργείο αυτό ο Ζέεχοφερ θα έχει το καθήκον να προσφέρει ένα δεξιό αντίβαρο σε μία κυβέρνηση η οποία, κατά τα άλλα, θεωρείται ότι γέρνει προς τα αριστερά λόγω των παραχωρήσεων προς τους Σοσιαλδημοκράτες. Η θητεία του Ζέεχοφερ στο υπουργείο εκτιμάται ότι μόνο διακριτική δεν θα είναι καθώς ο νέος υπουργός θα πρέπει να αφήσει στίγμα “νόμου και τάξης”, να φρενάρει τις διαρροές προς την Εναλλακτική για τη Γερμανία, αλλά και να διευκολύνει το κόμμα του στις βαυαρικές εκλογές του φθινοπώρου να υπερασπιστεί την αυτοδυναμία του μετά τα κάκιστα αποτελέσματα των ομοσπονδιακών εκλογών του περασμένου Σεπτεμβρίου.
Για την Ελλάδα, έχει ιδιαίτερη σημασία το γεγονός ότι ο Ζέεχοφερ θα είναι ο κύριος αρμόδιος χάραξης μεταναστευτικής πολιτικής. Αρκεί επ’ αυτού να υπενθυμίσει κανείς τις θερμές σχέσεις του κόμματός του με τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτωρ Όρμπαν.
