Τη μεταφορά αρμοδιοτήτων για τους πρόσφυγες στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, και ειδικά στους δήμους, επεξεργάζεται το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, στο πλαίσιο του «στρατηγικού σχεδίου για την ένταξη» το οποίο αναμένεται να δημοσιοποιηθεί το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, ο τρόπος χρηματοδότησης των προγραμμάτων που θα εκπονηθούν παραμένει αδιευκρίνιστος αν όχι και εντελώς μετέωρος. Ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννης Μουζάλας ανέφερε πρόσφατα ότι στόχος είναι οι δήμοι να μπορούν να έχουν απευθείας πρόσβαση στις σχετικές χρηματοδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με την εποπτεία της κεντρικής κυβέρνησης. Ωστόσο, όπως φαίνεται, κάτι τέτοιο δεν είναι καθόλου εύκολο να υλοποιηθεί και να εφαρμοστεί, αν δεν υπάρξει κατάλληλη προετοιμασία.
Πάντως, το πρόγραμμα στέγασης αιτούντων άσυλο σε διαμερίσματα, το οποίο εφαρμόζεται από τον Νοέμβριο του 2016 (πρόγραμμα ESTIA) και χρηματοδοτείται από κοινοτικά κονδύλια τα οποία μέσω της Υπατης Αρμοστείας διοχετεύονται στους δήμους, έχει λειτουργήσει αποδοτικά.
Οι κάτοικοι της Λιβαδειάς έμαθαν ότι η Ερκυνα, το ποτάμι της πόλης, έχει ψάρια όταν είδαν τους αιτούντες άσυλο να ψαρεύουν. Η γυμνάστρια του σχολείου, όταν έκανε παρατήρηση σε έναν Σύρο μαθητή, αντιμετώπισε σύσσωμη την τάξη να την παρακαλάει να μην του δώσει αποβολή. Και όταν μια γυναίκα που είναι έγκυος έφυγε για άλλη χώρα πριν προλάβει να γεννήσει, έστειλε μήνυμα στους υπαλλήλους του δήμου που είναι υπεύθυνοι για τους αιτούντες άσυλο για να τους ενημερώσει για το ευχάριστο. Ενάμιση χρόνο μετά την έναρξη της εφαρμογής του προγράμματος στέγασης σε διαμερίσματα για τους αιτούντες άσυλο στη Λιβαδειά, έχουν νοικιαστεί 70 διαμερίσματα, η κοινωνία έχει εξοικειωθεί με το γεγονός ότι περίπου 400 άτομα (αυτή τη στιγμή 372) αλλοδαποί, κυρίως Σύροι, ζουν στην πόλη και έχουν ενταχθεί στην καθημερινότητά της. «Εχουμε στο σχολείο 160 παιδιά σε όλες τις κλίμακες εκπαίδευσης, από το νηπιαγωγείο μέχρι και το ΕΠΑΛ», λέει στην «Κ» η δήμαρχος της πόλης Γιώτα Πούλου. Η ίδια εξηγεί ότι στην αρχή υπήρχαν σποραδικές αντιδράσεις. «Κάποιοι έλεγαν ότι θα φέρω τους τζιχαντιστές στη Λιβαδειά. Αλλά όταν έφτασαν οι άνθρωποι και είδαν ότι ήταν οικογένειες με παιδιά, τα πνεύματα ηρέμησαν». Ολα τα έξοδα εφαρμογής του προγράμματος είναι πληρωμένα, ακόμα και οι 26 επιπλέον εργαζόμενοι που έχουν εργάζονται στον δήμο για τη φροντίδα και τη λειτουργία των διαμερισμάτων.
Ωστόσο, παρά την εξασφαλισμένη χρηματοδότηση και το γεγονός ότι μέσω αυτού του προγράμματος οι πολίτες μπορούν να νοικιάσουν τα διαμερίσματά τους και να είναι σίγουροι ότι θα εισπράξουν το ενοίκιο, ελάχιστοι δήμοι δέχθηκαν να συμμετάσχουν. Στο πρόγραμμα στέγασης της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες έχουν ενταχθεί 3.777 διαμερίσματα σε όλη την Ελλάδα (υπολογίζεται ότι 12.000 σπίτια και διαμερίσματα νοικιάζονται μέσω της πλατφόρμας rbnb για να υπάρχει εικόνα της ανταπόκρισης). Το 61,2% βρίσκεται στην Αττική, 22% στη Βόρεια Ελλάδα, 4,8% στη Δυτική Ελλάδα, το 3,6% στην Κεντρική Ελλάδα και το 1,7% στην Κρήτη. Οι πόλεις που συμμετέχουν είναι: Αθήνα, Ηράκλειο, Θεσσαλονίκη, Καλαμαριά, Καρδίτσα, Λάρισα, Λιβαδειά, Νεάπολη – Συκιές, Νέα Φιλαδέλφεια – Νέα Χαλκηδόνα, Ρέθυμνο, Σητεία, Τρίκαλα και Χανιά.
«Ουσιαστικός σχεδιασμός»
«Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι πολύ σημαντικός στο θέμα της μετανάστευσης. Οι πόλεις καλούνται να πραγματοποιήσουν την ένταξη των μεταναστών, αλλά χρειάζεται ουσιαστικός σχεδιασμός για την εμπλοκή της Αυτοδιοίκησης», λέει στην «Κ» ο αντιδήμαρχος Μεταναστών και Προσφύγων Λευτέρης Παπαγιαννάκης. Ο ίδιος τονίζει ότι θα πρέπει να εφαρμοστεί το γερμανικό μοντέλο, σύμφωνα με το οποίο οι πρόσφυγες μοιράζονται αναλογικά σε όλη τη χώρα, με νόμο που ισχύει υποχρεωτικά. «Δεν μπορεί να ζητάμε εξωτερική αλληλεγγύη και εσωτερικά να σηκώνουν μόνο μερικοί το βάρος», συμπληρώνει. Ο κ. Παπαγιαννάκης, αξιοποιώντας και την εμπειρία της Αθήνας που έχει χρειαστεί να διαχειριστεί μεγάλο πληθυσμό αλλοδαπών, προσθέτει ότι «είναι πολύ σημαντικό επίσης να λυθούν διαχειριστικά προβλήματα πριν προκύψουν. Δεν έχει νόημα να πάρουμε ένα από τα προγράμματα που ισχύουν και απλώς να μεταφέρουμε την ευθύνη στην Αυτοδιοίκηση, απλώς για να κάνει τον εργολάβο της κεντρικής διοίκησης».
Οσον αφορά τα προγράμματα στέγασης, ο κ. Παπαγιαννάκης τονίζει ότι μπορούν να χρηματοδοτηθούν από την Ευρωπαϊκή Ενωση μέσω των υφιστάμενων προγραμμάτων, εφόσον πρόκειται για αιτούντες άσυλο. «Οταν οι αιτούντες άσυλο αναγνωριστούν ως πρόσφυγες, τότε θα έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους Ελληνες πολίτες. Τότε μπορούμε να μιλάμε για προγράμματα κοινωνικής κατοικίας στα οποία θα έχουν πρόσβαση όλοι όσοι έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, αλλά όχι για προγράμματα στέγασης που θα αφορούν μόνο στους πρόσφυγες», τονίζει.
