Το πλαστικό είναι παντού. Αρκεί κάποιος να πάει μια βόλτα στην παραλία, να περπατήσει στον δρόμο, να κάνει έναν περίπατο στην εξοχή. Τα οφέλη που αποφέρουν τα πλαστικά στην κοινωνία και στην οικονομία μας είναι αναμφισβήτητα. Oμως, πολλά από αυτά χρησιμοποιούνται μόνο μία φορά πριν πεταχτούν. Αν πραγματικά επιθυμούμε καθαρές παραλίες, καθαρές θάλασσες και καθαρούς δρόμους, αυτή η κατάσταση πρέπει να αλλάξει.
Με την πρώτη πανευρωπαϊκή στρατηγική για τα πλαστικά που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θέτουμε τα θεμέλια για μια νέα και βιώσιμη οικονομία πλαστικών. Σύμφωνα με τo νέo σχέδιo, όλες οι πλαστικές συσκευασίες στην αγορά της Ε.Ε. θα είναι ανακυκλώσιμες ή επαναχρησιμοποιούμενες έως το 2030. Μετασχηματίζοντας τον τρόπο που σχεδιάζουμε, παράγουμε, χρησιμοποιούμε και ανακυκλώνουμε τα πλαστικά, βοηθάμε την Ευρώπη να αποκτήσει παγκόσμιο προβάδισμα στον συγκεκριμένο τομέα, δημιουργώντας νέες επενδυτικές ευκαιρίες και θέσεις εργασίας.
Οι Ευρωπαίοι καταναλωτές παράγουν 25 εκατ. τόνους πλαστικών απορριμμάτων, αλλά μόνο το ένα τρίτο ανακυκλώνεται. Ούτε λίγο ούτε πολύ, πετάμε λεφτά από το παράθυρο. Αυτά τα απορριπτόμενα πλαστικά θα μπορούσαν να αποφέρουν στην οικονομία 105 δισ. ευρώ ετησίως. Η ζημιά στο περιβάλλον είναι εξίσου ανησυχητική. Σε όλο τον κόσμο τα πλαστικά αποτελούν το 85% των απορριμμάτων στις παραλίες. Αν δεν αλλάξουμε τον τρόπο που τα παράγουμε και τα χρησιμοποιούμε, έως το 2050 θα υπάρχουν στις θάλασσες περισσότερα πλαστικά παρά ψάρια.
Tην ίδια στιγμή, οι πολίτες μας ανησυχούν για τις επιπτώσεις των πλαστικών στην υγεία τους και στο περιβάλλον. Δεν θέλουν πλαστικά απορρίμματα στους ωκεανούς. Δεν θέλουν πουλιά, χελώνες και άλλα θαλάσσια πλάσματα να μπλέκονται σε πλαστικές σακούλες και παλιά δίχτυα. Δεν θέλουν μικροσφαιρίδια πλαστικού στο ψάρι που τρώνε. Και δυσανασχετούν ολοένα και περισσότερο με τον τρόπο που προσεγγίζουμε το θέμα.
Η νέα στρατηγική αντιμετωπίζει άμεσα αυτά τα ζητήματα. Υιοθετούμε μια ολιστική προσέγγιση, που καλύπτει ολόκληρο τον κύκλο ζωής του πλαστικού. Θεσπίζονται, μεταξύ άλλων, νέοι κανόνες σχετικά με τη συσκευασία για τη βελτίωση της ανακυκλωσιμότητας, ενώ ταυτόχρονα εισάγονται νέα ποιοτικά πρότυπα που θα διασφαλίζουν ότι τα ανακυκλωμένα πλαστικά υλικά είναι ασφαλή και αξιόπιστα. Η στρατηγική, φυσικά, διαθέτει μια ισχυρή οικονομική συνιστώσα και συνδυάζεται με αύξηση της στήριξης για καινοτόμους λύσεις στα πλαστικά. Εως το 2020 θα έχουν επενδυθεί 350 εκατ. ευρώ για να αναπτυχθούν «εξυπνότερα» και περισσότερο ανακυκλώσιμα πλαστικά υλικά, αλλά και για να γίνουν αποδοτικότερες οι διαδικασίες ανακύκλωσης αυτές καθαυτές. Για τον περιορισμό των απορριμμάτων εισάγουμε νέους κανόνες για τα πλαστικά μιας χρήσης και για τα αλιευτικά εργαλεία. Επίσης θα υπάρξουν νέα μέτρα για να περιορίσουμε τα μικροπλαστικά σε προϊόντα όπως τα καλλυντικά, ενώ παράλληλα θα ορίσουμε συγκεκριμένα πρότυπα για τα βιοδιασπώμενα και τα λιπασματοποιήσιμα πλαστικά. Για να σταματήσει η απόρριψη σκουπιδιών στη θάλασσα, η Επιτροπή προτείνει την υιοθέτηση νέου κανονιστικού πλαισίου στις εγκαταστάσεις υποδοχής των λιμένων.
Καθώς το πρόβλημα είναι παγκόσμιο και απαιτείται η ευρύτερη δυνατή δραστηριοποίηση, αξιοποιούμε τις διεθνείς σχέσεις μας για να προωθήσουμε τις απαιτούμενες αλλαγές σε όλον τον κόσμο. Προσδοκούμε περισσότερες παγκόσμιες λύσεις και υψηλότερα διεθνή πρότυπα – και αυτό το αποτέλεσμα μπορεί να προκύψει από τον συνδυασμό πίεσης σε διεθνή fora και πρακτικής στήριξης μεμονωμένων πρωτοβουλιών, όπως κάναμε, για παράδειγμα, με τον καθαρισμό του Γάγγη στην Ινδία.
Ας μην ξεχνάμε ότι ένα παγκόσμιο πρόβλημα δημιουργεί παγκόσμιες ευκαιρίες. Υπ’ αυτό το πρίσμα, η βιομηχανία της Ε.Ε. μπορεί να αποκτήσει ηγετική θέση στις τεχνολογίες που απαιτούνται για την παραγωγή πιο εύκολα ανακυκλώσιμων πλαστικών και τη δημιουργία νέων προϊόντων, τα οποία θα χρησιμοποιούν πλαστικά απορρίμματα ως πρώτη ύλη.
Αυτή η μετάβαση είναι εφικτή μόνο με τη συμμετοχή όλων των παραγόντων σε παγκόσμιο, εθνικό και τοπικό επίπεδο. Οι επιχειρήσεις με τις στρατηγικές και επιχειρηματικές αποφάσεις τους αποτελούν βασικό παράγοντα επιτυχίας, όπως και οι πολίτες με τις επιλογές και την εν γένει συμπεριφορά τους. Ολοι μαζί μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι το πλαστικό θα εξελιχθεί σε ένα πραγματικά και εφ’ όλης της ύλης εκπληκτικό υλικό.
* Ο κ. Καρμένου Βέλα είναι επίτροπος Περιβάλλοντος, Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας.
** Η κ. Ελζμπιέτα Μπιενκόουσκα είναι επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς, Βιομηχανίας, Επιχειρηματικότητας και Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων.
