Αλλο ένα ελληνικό παράδοξο: παρά το γεγονός ότι οι επιβαρύνσεις για φόρους και ασφαλιστικές εισφορές υπερβαίνουν πλέον το 50% των κερδών που μπορούν να «παράγουν» οι ατομικές επιχειρήσεις, ο αριθμός τους δεν μειώνεται. Το 2017, το ισοζύγιο ενάρξεων – διαγραφών στις ατομικές επιχειρήσεις ήταν μηδενικό: όσοι έκλεισαν τα βιβλία, άλλοι τόσοι προχώρησαν σε διαδικασία έναρξης ή επανέναρξης. Συνολικά, το ισοζύγιο ενάρξεων – διαγραφών, ανεξαρτήτως νομικής μορφής, είναι θετικό, καθώς οι επαγγελματίες στράφηκαν μαζικά μία ακόμα χρονιά στη σύσταση ιδιωτικών κεφαλαιουχικών εταιρειών. Το «φαινόμενο» έχει την εξήγησή του: Οι ατομικές επιχειρήσεις χρησιμοποιούνται κατά κόρον για λόγους «φορολογικού αρμπιτράζ». Οι επαγγελματίες σπάνε τα κέρδη τους σε περισσότερα από ένα ΑΦΜ, καταφέροντας με αυτόν τον τρόπο να περιορίσουν τη φορολογική επιβάρυνση ή το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών. Εδώ και λίγες ημέρες προστέθηκε ένας ακόμη σοβαρός λόγος για να προχωρήσει κάποιος στη σύσταση «εικονικής» ατομικής εταιρείας: η ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών τόσο προς την εφορία όσο και προς τα ασφαλιστικά ταμεία σε έως και 120 δόσεις.
H επεξεργασία των φορολογικών δηλώσεων του 2017 έδειξε περαιτέρω μείωση του μέσου κέρδους ανά επαγγελματία αλλά και διατήρηση του αριθμού των επαγγελματιών περίπου στα ίδια επίπεδα. Κάτι ανάλογο αναμένεται να προκύψει από την επεξεργασία και των φετινών φορολογικών δηλώσεων. Ηδη, τα στοιχεία από τις ενάρξεις και τις διαγραφές επιχειρήσεων του ΓΕΜΗ δείχνουν ότι το ισοζύγιο πέρυσι ήταν θετικό. Υπήρξαν 30.818 ενάρξεις (και πάλι η πλειονότητα αφορούσε σε ατομικές εταιρείες) και 24.960 διαγραφές. Τα συνολικά κέρδη μειώνονται ολοένα και περισσότερο για προφανείς λόγους (μείωση φόρων και εισφορών), ενώ ο αριθμός των ατομικών επιχειρήσεων διατηρείται πάνω – κάτω στα ίδια επίπεδα. Το να διατηρεί κάποιος περισσότερους από έναν επαγγελματικούς ΑΦΜ μπορεί να αποδειχθεί στην πράξη εξαιρετικά συμφέρουσα κίνηση, όπως προκύπτει από τα ακόλουθα παραδείγματα:
1. Σε ομόρρυθμη εταιρεία (Ο.Ε.), το κέρδος των εταίρων φορολογείται με συντελεστή 29% από το πρώτο ευρώ, ενώ με τον ίδιο συντελεστή φορολογούνται επίσης τα κέρδη της ιδιωτικής κεφαλαιουχικής εταιρείας (ΙΚΕ), η σύσταση της οποίας έχει γίνει «της μόδας», όπως προκύπτει και από τα στοιχεία του ΓΕΜΗ (σ.σ.: το 2017 έγιναν 6.741 συστάσεις και μόνο 717 διαγραφές). Αν ο ομόρρυθμος εταίρος ή ο μέτοχος της ΙΚΕ διατηρεί και μία ατομική επιχείρηση (ή μπλοκάκι), μπορεί ύστερα από αυτό να τιμολογεί κέρδη έως και 20.000 ευρώ, κατεβάζοντας τον φορολογικό συντελεστή στο 22%. Η μόνη πρόσθετη επιβάρυνση είναι το τέλος επιτηδεύματος, το οποίο, βέβαια, μπορεί να είναι και μηδενικό, αν ο επαγγελματίας διανύει τα πρώτα τρία χρόνια από τη σύσταση της ατομικής επιχείρησης. Ετσι, ο φόρος για τα κέρδη μιας Ο.Ε., ύψους 40.000 ευρώ, φτάνει στις 11.600 ευρώ, ενώ επιβάλλεται και ισόποση προκαταβολή φόρου. Αν μεταφερθούν 20.000 ευρώ κέρδους σε ατομική επιχείρηση, η συνολική επιβάρυνση πέφτει στις 10.200 ευρώ.
2. Ο συντελεστής υπολογισμού του φόρου σε μια ατομική επιχείρηση μπορεί να φτάσει στο 45% αν τα κέρδη ξεπερνούν τις 40.000 ευρώ τον χρόνο. Αν τα κέρδη «σπάσουν» σε δύο σχήματα (π.χ. σε δύο ατομικές εταιρείες, μία στο όνομα καθενός εκ των δύο συζύγων), ο φόρος θα υπολογιστεί με συντελεστή 22%, κάτι που σημαίνει ότι ο συνολικός φόρος μπορεί να περιοριστεί πάνω από 20%-30%.
Για να ενταχθεί κάποιος στη ρύθμιση των 120 δόσεων, πρέπει να έχει ενεργό επαγγελματικό ΑΦΜ, ακόμη και αν πρόκειται για ένα απλό μπλοκάκι. Ετσι, όποιος έκλεισε τα βιβλία του υπό το βάρος των οφειλών σε εφορία και ασφαλιστικά ταμεία δεν μπορεί να υποβάλει αίτηση υπαγωγής στη ρύθμιση των 120 δόσεων. Αν, όμως, προχωρήσει σε επανέναρξη επαγγελματικής δραστηριότητας, τότε θα μπορέσει να υποβάλει την αίτησή του και να διεκδικήσει αποπληρωμή των υποχρεώσεων σε 120 δόσεις, διαγραφή του 85% των προσαυξήσεων που έχουν συσσωρευτεί έως 31/12/2016 αλλά και του 95% των προστίμων.
Οσοι έχουν προχωρήσει σε διακοπή επαγγελματικής δραστηριότητας δεν σημαίνει ότι έχουν χάσει την ευκαιρία. Η προϋπόθεση, όπως προκύπτει από τις αναλυτικές οδηγίες της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, που χειρίζεται την πλατφόρμα των 120 δόσεων, είναι η έναρξη να έχει γίνει πριν από την υποβολή της σχετικής αίτησης. Επίσης, δεν υπάρχει ρητή αναφορά σχετικά με το αν υπάρχει υποχρέωση διατήρησης της επαγγελματικής δραστηριότητας για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η ρύθμιση (σ.σ.: το διάστημα αυτό μπορεί υπό προϋποθέσεις να φτάσει και στα 10 χρόνια).
Δυνατότητα υπαγωγής στη ρύθμιση των 120 δόσεων έχουν και οι μισθωτοί που διατηρούν ταυτόχρονα και την επαγγελματική ιδιότητα (ή τη διατηρούσαν κάποια στιγμή στην 3ετία 2015-2017, καθώς υπάρχει η υποχρέωση της μιας κερδοφόρας χρήσης). Αν βρεθούν με ανοικτό μπλοκάκι, πριν από την υποβολή της αίτησης, μπορούν να τακτοποιήσουν το σύνολο των χρεών ακόμη και από ΕΝΦΙΑ.
