Προαιρετική είναι η ασφάλιση των εικαστικών, οι οποίοι είναι μέλη του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (ΕΕΤΕ), στον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ), όπως επισημαίνεται στην Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) του υφυπουργού Κοινωνικής Ασφάλισης Αναστάσιου Πετρόπουλου και του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών Γεωργίου Χουλιαράκη.
Η υπαγωγή των εικαστικών στην κοινωνική ασφάλιση εξακολουθεί να ρυθμίζεται, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 71 του ν. 2676/1999 (Α΄ 1). Κατά τη διάταξη αυτή, η οποία διατηρείται σε ισχύ, εικαστικοί καλλιτέχνες, μέλη του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος, δεν υπάγονται στο ΕΦΚΑ (πρώην ΤΕΒΕ) για κάθε είδους καλλιτεχνική δραστηριότητα, εκτός αν οι ίδιοι επιθυμούν.
Κατόπιν σχετικών ερωτημάτων που υποβλήθηκαν στο υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους του υπουργείου Οικονομικών, σχετικά με το ασφαλιστικό καθεστώς των εικαστικών, διευκρινίζεται ότι η προαιρετικότητα της ασφάλισης των εικαστικών καλλιτεχνών κρίθηκε και εξακολουθεί να είναι αναγκαία, λόγω της ιδιομορφίας της εικαστικής δραστηριότητας, δεδομένου ότι πρόκειται για δραστηριότητα που δεν αποτελεί επάγγελμα με μόνιμη διάθεση του καλλιτεχνικού έργου και λαμβάνοντας υπόψη την κοινωνική αξία και προσφορά που συνεπάγεται η καλλιτεχνική δραστηριότητα. Χαρακτηριστικό της παραπάνω φύσης της καλλιτεχνικής δραστηριότητας είναι η ύπαρξη παράλληλης δραστηριότητας υπακτέας στον ΕΦΚΑ σε πολλές περιπτώσεις.
Εφόσον οι εικαστικοί επιλέξουν την υπαγωγή τους στην ασφάλιση ως ελεύθεροι επαγγελματίες, οι εισφορές τους υπολογίζονται, σύμφωνα με τους κανόνες του άρθρου 39 του νέου ασφαλιστικού νόμου ν. 4387/2016.
Με το άρθρο 1 του ν. 3075/2002, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει με το άρθρο 2 του ν. 3620/2007 (Α΄ 276) και το άρθρο 4 του ν. 4151/2013 (Α΄ 103), προβλέπεται η απόδοση συντάξεων σε καλλιτέχνες, λόγω της διακεκριμένης προσφοράς τους, μέσω των έργων τους, με βάση εισοδηματικά κριτήρια και εφόσον κριθούν από αρμόδια επιτροπή, η οποία συστήνεται με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών και Πολιτισμού και Αθλητισμού. Οι νέες συντάξεις που απονέμονται κάθε χρόνο, δεν μπορούν να ξεπερνούν τις 20.
Σύμφωνα με το άρθρο 20 παρ.1 του ν. 4387/2016, στους εξ ιδίου δικαιώματος συνταξιούχους του Δημοσίου και όλων των φορέων, ταμείων, κλάδων ή λογαριασμών που εντάσσονται στον ΕΦΚΑ, οι οποίοι αναλαμβάνουν δραστηριότητα υποχρεωτικώς υπακτέα στην ασφάλιση του ΕΦΚΑ, οι ακαθάριστες συντάξεις κύριες και επικουρικές καταβάλλονται μειωμένες σε ποσοστό 60% για όσο χρόνο διατηρούν τη δραστηριότητα. Από τη γραμματική ερμηνεία της διάταξης, προκύπτει ότι δεν συνεπάγεται περικοπή της σύνταξης οποιοδήποτε εισόδημα ή δραστηριότητα, αλλά προϋπόθεση της περικοπής της σύνταξης είναι, μεταξύ άλλων, η ανάληψη δραστηριότητας η οποία είναι υποχρεωτικώς υπακτέα στην ασφάλιση του ΕΦΚΑ.
Επομένως, η άσκηση της δραστηριότητας του εικαστικού καλλιτέχνη και μετά την έναρξη συνταξιοδότησής του με βάση το άρθρο 20 του ν. 4387/2016, δεν υπάγεται υποχρεωτικά στην ασφάλιση του ΕΦΚΑ και δεν επιφέρει επιπτώσεις στο ποσό της χορηγούμενης σύνταξης.
Στην ΚΥΑ τονίζεται ότι, με το ν. 4387/2016 (Α΄ 85), αναμορφώνεται το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας, με άξονα τη βιωσιμότητα του συστήματος και την εξασφάλιση της μελλοντικής δυνατότητας χορήγησης παροχών. «Στο πλαίσιο αυτό, εισάγονται νέοι κανόνες υπολογισμού των εισφορών, οι οποίοι εφαρμόζονται ενιαία σε όλους τους ασφαλισμένους, οι οποίοι υπάγονται στην ασφάλιση του ΕΦΚΑ, ανεξαρτήτως φορέα προέλευσης και ημερομηνίας υπαγωγής στην ασφάλιση (παλαιοί/νέοι ασφαλισμένοι). Ο ν. 4387/2016 δεν επηρέασε τους κανόνες υπαγωγής στην ασφάλιση. Ως προς αυτό το ζήτημα, διατηρήθηκαν οι καταστατικές διατάξεις των επιμέρους ταμείων, όπως αυτές ίσχυαν, κατά την έναρξη ισχύος του νόμου» υπογραμμίζεται στην ΚΥΑ.
