Η εξυπηρέτηση των πολιτών από τις δημόσιες υπηρεσίες. Οι αποζημιώσεις από την αργοπορία εξυπηρέτησής τους

Ορέστης Σεϊμένης – Αλεξάνδρα Γεράγγελου

Η υποχρέωση διεκπεραίωσης των υποθέσεων των Ελλήνων πολιτών από τις δημόσιες υπηρεσίες είναι μια πολύ παλιά. Υπάρχουν δυσκολίες και καθυστερήσεις ακόμα και σε υποθέσεις που είναι εύκολες και τυπικές. Η ιστορία που θα σας περιγράψουμε παρακάτω έχει ξεκινήσει από πολύ παλιά, από το 1991 και συνεχίζει μέχρι και σήμερα. Αφορά την διεκπεραίωση των υποθέσεων των Ελλήνων πολιτών από τις δημόσιες υπηρεσίες.

Τα αιτήματα για τα οποία ο πολίτης ζητούν ανταπόκριση και λύσεις από τις δημόσιες υπηρεσίες είναι πολλά όπως:
– Πληροφόρηση για νομοθετικά θέματα που τον αφορούν
– Επιστροφές ή μειώσεις φόρων
– Τροποποιήσει φόρων και επανεκκαθαρίσεις
– Εξήγηση των δυσνόητων και πολύπλοκων νόμων
– Καταγγελίες ασφαλισμένων για πλημμελή ή παντελή έλλειψη ασφάλισης.
– Υπεύθυνες δηλώσεις για απώλεια διαφόρων εγγράφων και επανέκδοσής των
– Χορήγηση φαρμάκων που δεν κυκλοφορούν στην Ελλάδα και εισάγονται μέσω της Κρατικής Φαρμακαποθήκης από το εξωτερικό.
– Απονομή κύριας σύνταξης λόγω γήρατος ή αναπηρίας κ.ά.
– Απώλεια ταυτοτήτων και έκδοσης νέων
– Επανεκκαθάριση φόρων για λάθη που έγιναν με υπαιτιότητα του δημοσίου

Οι δημόσιες υπηρεσίες κατά καιρούς δεν ανταποκρίθηκαν σε αυτές τους τις υποχρεώσεις και γι’ αυτό το κράτος παρενέβη και με ανάλογες νομοθετικές ρυθμίσεις καθόρισε συγκεκριμένες ημερομηνίες μέσα από τις οποίες θα έπρεπε να δίνονται λύσεις και να ενημερώνονται οι πολίτες και να παίρνουν τα απαραίτητα πιστοποιητικά από τις κρατικές υπηρεσίες.

Τα νομοθετήματα αυτά είναι:

1. Οι συγκεκριμένες προθεσμίες του Ν.1943/1991

Το ενδιαφέρον των Ελλήνων πολιτικών για την εξυπηρέτηση των πολιτών τους στις δημόσιες υπηρεσίες άρχισε το 1991 με τον Ν.1943/1991 και περνούσε μέσα από τον εκσυγχρονισμό των υπηρεσιών της Δημόσιας Διοίκησης. Στο άρθρο 5 του νόμου αυτού είχαν καθοριστεί συγκεκριμένες προθεσμίες μέσα στις οποίες οι δημόσιες υπηρεσίες είναι υποχρεωμένες να διεκπεραιώνουν τις υποθέσεις των πολιτών.
Τότε οι διάφορες δημόσιες υπηρεσίες εξέδωσαν εγκυκλίους και έδωσαν ένα ωραίο τόνο στην υπόθεση της εξυπηρέτησης του Έλληνα πολίτη. Το ΙΚΑ π.χ. έβγαλε την υπ. αρ. 99/18-8-1999 εγκύκλιο και αντιμετώπιζε το θέμα αυτό.

2. Η προθεσμία των 50 ημερών του Ν.2690/1999

Στη συνέχεια με το άρθρο 4 του Ν. 2690/1999 οι κυβερνώντες την εποχή εκείνη αποφάσισαν να δώσουν τέλος στην αργοπορία και την ταλαιπωρία που, παρόλα τα παραπάνω, εξακολουθούσαν να υπάρχουν, και είχαν μεγάλη ταλαιπωρία από τις Δημόσιες Υπηρεσίες τους, οι Έλληνες πολίτες.
Με το άρθρο 4 ορίσθηκε η προθεσμία των 50 ημερών για να διεκπεραιώνονται οι υποθέσεις των πολιτών στις δημόσιες υπηρεσίες, τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης και τα νομικά πρόσωπα δημόσιου δικαίου, όταν υποβάλλονται αιτήσεις. Οι διοικητικές αρχές οφείλουν, ύστερα από αίτηση του ενδιαφερομένου, να χορηγούν αμέσως πιστοποιητικά και βεβαιώσεις.

Παράταση προθεσμίας 5 ημερών
Εάν κάποια υπόθεση δεν μπορεί να διεκπεραιωθεί λόγω αντικειμενικής αδυναμίας, ειδικά αιτιολογημένης, η αρμόδια υπηρεσία οφείλει, εντός πέντε (5) τουλάχιστον ημερών πριν από την εκπνοή τους, να γνωστοποιήσει εγγράφως στον αιτούντα:
α) τους λόγους της καθυστέρησης, β) τον υπάλληλο που έχει αναλάβει την υπόθεση και τον αριθμό τηλεφώνου του, για την παροχή πληροφοριών και γ) κάθε άλλη χρήσιμη πληροφορία.

Όχι σε αιτήματα παράλογα 
Οι υπηρεσίες απαλλάχθηκαν από τις παραπάνω υποχρεώσεις αν το αίτημα είναι εμφανώς παράλογο, αόριστο, ακατάληπτο ή επαναλαμβάνεται κατά τρόπο καταχρηστικό.

Χορήγηση στον αιτούντα απόδειξης παραλαβής 
Η υπηρεσία στην οποία υποβάλλεται η αίτηση χορηγεί στον ενδιαφερόμενο απόδειξη παραλαβής όπου περιλαμβάνονται ο οικείος αριθμός πρωτοκόλλου, η προθεσμία εντός της οποίας υφίσταται υποχρέωση προς διεκπεραίωση της υπόθεσης, καθώς και η επισήμανση ότι, σε περίπτωση υπέρβασης των χρονικών ορίων που καθορίζονται από τον νόμο»

3. Οι αποζημιώσεις σε περίπτωση μη εξυπηρέτησης των πολιτών σύμφωνα με τον Ν.2690/1999

Τα διοικητικά όργανα οφείλουν να προβαίνουν, αυτεπαγγέλτως, στις ενέργειες που προβλέπονται από τις ισχύουσες διατάξεις εντός των οριζομένων, σχετικών, προθεσμιών. Σε περίπτωση που δεν προβλέπεται σχετική προθεσμία, η ενέργεια συντελείται εντός ευλόγου χρόνου, ο οποίος δεν μπορεί να υπερβεί το τρίμηνο.

4. Και άλλες προθεσμίες  με τον Ν.3242/2004

Με το άρθρο 6 του νόμου αυτού ορίστηκαν, ως συμπλήρωμα του πρώτου νόμου, συγκεκριμένες ημερομηνίες για την διεκπεραίωση των αιτημάτων των πολιτών στις δημόσιες υπηρεσίες

5. Και το Σύνταγμα (άρθρο 10 παρ. 3) κατοχυρώνει το δικαίωμα του πολίτη για εξυπηρέτηση εντός προθεσμιών 

Με  το άρθρο 10 παρ. 3 του Συντάγματος κατοχυρώνεται το δικαίωμα του πολίτη, δηλαδή: «σε περίπτωση παρόδου άπρακτης της προθεσμίας αυτής ή παράνομης άρνησης, πέραν των άλλων τυχόν κυρώσεων και έννομων συνεπειών, καταβάλλεται και ειδική χρηματική ικανοποίηση στον αιτούντα, όπως νόμος ορίζει».

6. Η κατάργηση των προθεσμιών εξυπηρέτησης και των αποζημιώσεων με τον Ν.4210/2013

Με το άρθρο 25 του νόμου αυτού καταργήθηκαν οι διατάξεις των νόμων 1943/1991 και 3242/2004 με τις οποίες οι δημόσιες υπηρεσίες έπρεπε να εξυπηρετούν τούς πολίτες και να ανταποκρίνονται σε αυτούς μέσα σε πλαίσια ορισμένων ημερομηνιών  που έθεταν οι καταργηθέντες νόμοι.

Αυτοί που υπέγραψαν τον ν. 4210/2013 με τον οποίο καταργήθηκε η υποχρέωση των δημοσίων υπηρεσιών να εξυπηρετούν τους Έλληνες φορολογούμενους μέσα σε ένα προκαθορισμένο χρονικό διάστημα και χωρίς χρονοτριβές, ήταν οι παρακάτω:

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΚΑΡΟΛΟΣ ΓΡ. ΠΑΠΟΥΛΙΑΣ

ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ

7. Η τελευταία παρέμβαση του ΣΥΝΗΓΟΡΟΥ του ΠΟΛΙΤΗ 

Ο συνήγορος του Πολίτη ζήτησε την επαναφορά της δυνατότητας αποζημίωσης των πολιτών από τη διοίκηση λόγω μη τήρησης των προθεσμιών εξυπηρέτησής τους από το Δημόσιο.
Είχε καταλήξει σε συγκεκριμένο πόρισμα, το οποίο απέστειλε στην Υπουργό Διοικητικής Ανασυγκρότησης Όλγα Γεροβασίλη από τις 17 Ιουλίου 2017. Η Υπουργός δεν απάντησε.
Οι πολίτες παραπονούνται ότι οι αιτήσεις τους δεν απαντώνται στις προθεσμίες που όρισαν οι προηγούμενοι νόμοι και ζητούν τις σχετικές αποζημιώσεις που θέτει ο Κώδικας Διοικητικής Διαδικασίας (Ν.2690/1999) για τη διεκπεραίωση εγγράφων υποβληθέντων αιτημάτων τους σε δημόσιες υπηρεσίες.
Εξ άλλου πέραν του σχετικού νομοθετικού πλαισίου, υπάρχει και το άρθρο 10 παρ. 3 του Συντάγματος που κατοχυρώνει το δικαίωμα αυτό, δηλαδή: «σε περίπτωση παρόδου άπρακτης της προθεσμίας αυτής ή παράνομης άρνησης, πέραν των άλλων τυχόν κυρώσεων και έννομων συνεπειών, καταβάλλεται και ειδική χρηματική ικανοποίηση στον αιτούντα, όπως νόμος ορίζει».
Ο σχετικός νόμος 1943 ήλθε το 1991 αλλά καταργήθηκε το 2013! Η αναφορά στην ανάγκη νέας νομοθετικής ρύθμισης, κατά την άποψη του Συνηγόρου, αφορά την ανάγκη ρύθμισης του δικαιώματος των πολιτών για χρηματική αποζημίωση και γι’ αυτό καλείται η κυβέρνηση να φέρει «σχετική νομοθετική ρύθμιση, λαμβάνοντας μέριμνα για τα εκκρεμή ζητήματα».
Ανικανότητα; Aνοργανοσιά; Άγνοια; Δημοσιοϋπαλληλική αντίληψη; Πελατειακή αντίληψη για τους δημοσίους υπαλλήλους; Kομματικές σκοπιμότητες;
Ένα είναι σίγουρο: όσοι υπηρετούν στον Δημόσιο ευρύτερο τομέα, αλλά και τα κόμματα που κυβερνούν, πρέπει να σέβονται τον πολίτη συνεχώς χωρίς ενδοιασμούς και υπεροψίες. Πρέπει να επιβληθεί μια τάξη και οργάνωση στην εργασία των δημοσίων υπηρεσιών. Πρέπει να θυμούνται πάντα ότι είναι ταγμένοι να υπηρετούν τον πολίτη με προθυμία και προσοχή. Οι παρατάσεις των προθεσμιών για την διεκπεραίωση των υποχρεώσεων των υπηρεσιών αυτών προς τους πολίτες πρέπει να σταματήσει, και θα σταματήσει. Όπως σταμάτησε και το δικαίωμα του Δημοσίου να επιβάλλει φόρους πέραν της πενταετίας.